ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل- آذر مهدوان: در تاریخ معاصر، گروه‌های مسلح و شبه‌نظامی بسیاری در خاورمیانه فعالیت کرده‌اند که هر یک در پی تحقق اهداف سیاسی و اجتماعی خود بوده‌اند. یکی از این گروه‌ها، حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) است که در دهه‌های گذشته در کانون توجهات جهانی قرار داشته و تأثیرات عمیقی بر تحولات سیاسی و اجتماعی منطقه بخصوص ترکیه گذاشته است. با این حال، در سال‌های اخیر، تحولات قابل توجهی در راهبرد و استراتژی این گروه رخ داده است. اعلام انحلال پ.ک.ک، به عنوان یک نقطه عطف در تاریخ این گروه، بیانگر تغییرات اساسی در رویکردها و روش‌های مبارزاتی آن است.

این تصمیم، ناشی از مجموعه‌ای از عوامل داخلی و خارجی است که به تدریج موجب شکل‌گیری یک فضای جدید در عرصه سیاسی و اجتماعی کردها شده است. از یک سو، فشارهای بین‌المللی و تغییرات در سیاست‌های کشورهای منطقه، و از سوی دیگر، تحولات درون‌گروهی و تغییرات در نگرش اعضای پ.ک.ک به روندهای سیاسی، این انحلال دامن زده است.

پروفسور «دنیز اولکه کایناک» مشاور رئیس دانشگاه اسکودار و استاد علوم سیاسی و روابط بین الملل در ترکیه و عضو مرکز تحقیقاتی دانشگاه آکسفورد در گفتگو با خبرنگار سایت ترکی (استانبولی) ۶ عامل مهم در انحلال پ-ک-ک را به شرح ذیل تشریح کرد.

۱- از دست دادن زمینه ایدئولوژیک: شرایط و اهداف پ-ک-ک، با توجه به نظم جهانی چند قطبی فعلی ناکافی است. دیگر تمایزی بین دو قطب ایدئولوژیک وجود ندارد؛ موازنه‌های ژئوپلیتیکی به سرعت در حال تغییر هستند و پ-ک-ک در تعریف ایدئولوژیک خود با مشکل مواجه است. پ-ک-ک علی رغم ریشه‌های سوسیالیستی خود در یک ساختار میکروناسیونالیستی گرفتار شده است. در حالی که مطالبه مشخص پ-ک-ک آموزش به زبان مادری است، تأکید می‌شود که این موضوع باید از طریق سیاست مدنی به طور مؤثرتری مورد توجه قرار گیرد.

روح جهانی امروز بر ثبات و امنیت متمرکز است و حتی اوجالان هم گفته است که این سازمان نمی‌تواند خود را با شرایط امروز وفق دهد. نتیجه گرفته می‌شود که پ-ک-ک هم از نظر فنی و هم از نظر فکری منسوخ شده است.

۲- فروپاشی احساس همدلی بین‌المللی با پ-ک-ک و عدم حمایت لجستیکی: موازنه‌های منطقه‌ای، به‌ویژه از دهه ۲۰۱۰، دستخوش تغییرات قابل‌توجهی شده‌اند. شکست بهار عربی و ظهور داعش در ابتدا به پ-ک-ک شرایط بهره مندی از حمایت بین المللی را فراهم کرد.

با این حال، با از بین رفتن تهدید داعش، پ-ک-ک به عنصری از بی‌ثباتی تبدیل شد و موجودیت آن زیر سوال رفت.

تضعیف برخی از سازمان‌های مهم، عملکرد پ-ک-ک را زیر سوال می‌برد. از طرفی خروج برخی کشورهای قوی از منطقه از جمله آمریکا و روسیه، یافتن پشتیبانی لجستیکی را برای گروه‌های مسلح کرد دشوار خواهد کرد.

حامیان پ-ک-ک دیگر این احساس را ندارند که گروه و عناصرهایی در منطقه وجود دارد که تهدیدی علیه امنیت شان است. به همین دلیل، علت وجودی پ-ک-ک در منطقه زیر سوال میبرد. زیرا مشخص نیست که این گروه‌ها می‌توانند علیه چه چیزی مبارزه کنند و برای چه چیزی حمایت کسب کنند. یعنی حامیان پیشین پ-ک-ک دیگر دلیلی برای حمایت از این گروه را ندارند.

۳- موازنه قدرت منطقه‌ای: ترامپ بعد از کسب کرسی ریاست جمهوری شروع به تغییر اساسی سیاست‌های ایالات متحده در منطقه کرد و بر حسب خواسته های خود بر نتانیاهو فشار آورد. مذاکره با حماس، تاکید بر تعادل سیاست اسرائیل مقابل ترکیه از جمله مواضع ترامپ بوده است. این روند به عنوان عاملی برای تحدید روابط با پ-ک-ک تحلیل می شود.

کشورهای اروپایی نیز دیگر بر مشکلات خود متمرکز شده اند. آنها به دلیل ترس از روسیه می‌خواهند ترکیه را در جبهه خود قرار دهند در این چارچوب، پ-ک-ک دیگر برای اروپایی‌ها اولویت ندارد.

۴ - مسری بودن تحولات: سه سازمان شبیه پ-ک-ک که تحت شرایط مشابهی ایجاد شده بودند و حتی از حمایت توده‌ای برخوردار بودند، به مبارزه مسلحانه خود پایان داده و خود را منحل کرده‌اند.

بعد از انحلال ارتش آزادی‌خواه ایرلند (IRA)، گروه مارکسیستی مسلح باسکی در اسپانیا (ETA) و نیروهای مسلح انقلابی کلمبیا (FARC) انتظارتصمیم پ-ک-ک برای زمین گذاشتن سلاحشان را نیز داشتیم.

۵- فروپاشی نظامی و عملیاتی: کاهش فرصت‌های پشتیبانی لجستیکی از مناطق اطراف و پیشرفت در فناوری جنگی توسط پلیس، سازمان اطلاعات ملی و ارتش ترکیه، تقریباً ظرفیت عملیاتی پ-ک-ک را در داخل کشور از بین برد.

مبارزه نظامی علیه تروریسم در ۱۰ سال گذشته از نظر تکنولوژی بسیار متفاوت تر از گذشته شده است، شاهد ادغام همه نهادها برای مبارزه با ترور ایجاد یک خط دفاعی در آنسوی مرزها بودیم.

دفاع از میهن به فراتر از مرز منتقل شد و فناوری‌های بدون سرنشین برای کاهش تلفات نیروهای ترک مورد استفاده قرار گرفتند. این باعث کاهش اعضای پ-ک-ک شد. و این گروه را با مشکل جذب اعضای جدید مواجه کرد.

۶ - مساله رهبری پ-ک-ک و تحول: کادرهای بنیانگذار پ-ک-ک، به ویژه عبدالله اوجالان، پیر شده‌اند؛ آنها از درگیری و شکست خسته شده‌اند.

آنها اراده جمهوری ترکیه را برای سازش نکردن و مبارزه تا جایی که می‌تواند، به مدت ۴۰ سال آزمایش کرده‌اند. آنها تصمیم گرفتند از دستورالعمل‌های بنیانگذار سازمان که سال‌هاست در امرالی زندانی است، پیروی کنند تا از این مسیر که به جایی جز مرگ و کشتار نمی‌رسد، بازگردند. فراخوان اوجالان برای زمین گذاشتن سلاح‌ها، شدیدترین انتقاد از خود بود که تاکنون علیه پ‌ک‌ک مطرح شده است. خلاصه اینکه، پ.ک.ک هیچ راه فراری نداشت.