ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

محمدتقی حق‌بین مدیر بخش کودک و نوجوان سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر گفت: امسال ۲۹۰ ناشر کودک و نوجوان در ۲۲۰ غرفه حضور دارند. این تعداد نسبت به سال گذشته ۳۲ غرفه افزایش یافته و به ناشران بیشتری فرصت حضور داده شده است. بسیاری از این ناشران برای اولین یا دومین بار در این نمایشگاه شرکت می‌کنند.

وی افزود: در سال گذشته، فضای خالی قابل توجهی در سالن‌های نمایشگاه وجود داشت. به عنوان مثال، سالن جنوبی ۳۵۰ متر مربع به نیروی دریایی اختصاص یافته بود، اما امسال این فضا به حدود ۴۰ متر مربع کاهش یافته است. این تغییرات باعث شده که حس خلوت‌تری به مخاطبان منتقل شود.

مدیر بخش کودک و نوجوان سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: امسال ۵ یا ۶ ناشر از حضور در نمایشگاه انصراف دادند که ۴ نفر از آن‌ها حتی هزینه غرفه را نیز پرداخت کرده بودند. دلیل این انصراف‌ها هنوز مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد مسائل اقتصادی عامل اصلی آن باشد.

وی ادامه داد: حوزه کتاب کودک، برخلاف سایر حوزه‌ها، کمتر تحت تأثیر مسائل حاشیه‌ای قرار می‌گیرد و بیشتر به چالش‌های اقتصادی واکنش نشان می‌دهد. این مساله باعث شده که بسیاری از ناشران به فروش مجازی روی بیاورند، چرا که هزینه‌های آن به مراتب کمتر از حضور فیزیکی در نمایشگاه است. در سه روز اول نمایشگاه، فروش مجازی نسبت به فروش فیزیکی رشد قابل توجهی داشته و به همین دلیل ممکن است برخی ناشران احساس کنند که حضور فیزیکی در نمایشگاه برای آن‌ها صرفه اقتصادی ندارد.

حق بین گفت: در حال حاضر، حدود ۳۱ هزار و ۴۰۰ عنوان کتاب کودک در نمایشگاه عرضه می‌شود. این آمار توسط خانه کتاب ارائه می‌شود و جزئیات مربوط به تعداد چاپ اول‌ها در دسترس نیست. به نظر می‌رسد نمایشگاه امسال خلوت‌تر از سال‌های گذشته بوده، به ویژه در بخش کودک و نوجوان. یکی از دلایل اصلی این خلوتی، گرانی کتاب است. در دو سال گذشته، قیمت کتاب حدود ۱۷۰ درصد افزایش یافته که دلیل اصلی آن ناپایداری قیمت کاغذ است. متأسفانه، یارانه‌هایی که در گذشته به حوزه نشر داده می‌شد، به یک‌باره قطع شد و این موضوع فشار زیادی به ناشران وارد کرد.

وی ادامه داد: برای حل این مشکل، چند اقدام اساسی باید در دستور کار قرار بگیرد. اول، ثبات در قیمت کاغذ؛ اگر در کشور نرخ ارز پایه مشخصی وجود دارد، باید کاغذ به عنوان یکی از کالاهای اساسی در نظر گرفته شود و قیمت آن به شکلی پایدار و منطقی تثبیت شود. دوم، هدایت یارانه به مصرف‌کننده نهایی؛ یارانه‌های مربوط به کاغذ باید به آخرین حلقه زنجیره، یعنی مصرف‌کننده نهایی برسد. این حمایت مالی باید به کتابفروشی‌ها و سیستم‌های فروش کتاب (فیزیکی و مجازی) هدایت شود تا به کاهش قیمت نهایی کتاب منجر شود. سوم، به‌روز کردن کتابخانه‌ها؛ حمایت از صنعت نشر از طریق به‌روز نگه داشتن کتابخانه‌ها در سراسر جهان رایج است. کتابخانه‌ها با دسترسی به کتاب‌های جدید و متنوع می‌توانند به ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی و افزایش مخاطبان کمک کنند.

مدیر بخش کودک و نوجوان نمایشگاه کتاب گفت: متأسفانه، خرید حمایتی دولت در حوزه کتاب فقط ۲۰۰ میلیارد تومان است، در حالی که این رقم باید حداقل ۳,۰۰۰ میلیارد تومان باشد تا کتابخانه‌ها بتوانند به مجموعه‌های به‌روز و جامع دسترسی داشته باشند. بسیاری از کتابخانه‌های عمومی، به ویژه کتابخانه‌های مدارس و کانون‌های فرهنگی هنری مساجد، با کمبود بودجه و منابع به‌روز مواجه‌اند.

وی افزود: به عنوان مثال، کتابخانه‌های مدارس تقریباً نابود شده‌اند و هنوز در بسیاری از مدارس حتی کتابدار ندارند و ساعات مطالعه به درستی در برنامه‌های درسی گنجانده نشده است. کانون‌های فرهنگی هنری و مساجد نیز که ۱۰ هزار کتابخانه در سراسر کشور دارند، بیش از ۱۰ سال است که رها شده‌اند. در حال حاضر، بسیاری از کتابخانه‌های عمومی حتی ۵۵ میلیون تومان بودجه سالانه برای خرید کتاب ندارند. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز با استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارد.

حق‌بین گفت: زمان‌بندی نامناسب نمایشگاه کتاب امسال، به ویژه همزمانی آن با جشن امام رضایی‌ها، باعث شد بسیاری از مردم حضور در جشن را به بازدید از نمایشگاه ترجیح دهند. هماهنگی بهتری بین زمان‌بندی این دو رویداد ضروری بود. در نهایت، باید پذیرفت که کتابخانه‌ها آخرین حلقه در زنجیره حمایت از نشر هستند. حمایت از کتابخانه‌ها، ناشران را برای تولید محتوای باکیفیت ترغیب می‌کند و مخاطبان را از نگرانی درباره قیمت کتاب رها می‌سازد، زیرا می‌توانند به کتاب‌های به‌روز و متنوع دسترسی داشته باشند. کتابخانه‌ها همچنین به دلیل قابلیت نظارت و بازرسی، یکی از سالم‌ترین و شفاف‌ترین روش‌های توزیع کتاب هستند.