ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

فائزه خندق‌آبادی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در کتاب «روضة الواعظین» از شیخ صدوق، نقل شده است که پیامبر اکرم(ص) هرگاه قصد سفر داشتند، با آخرین شخصی که وداع می‌کرد، حضرت زهرا(س) بود و هنگامی که از سفر بازمی‌گشتند، نخستین شخصی که به دیدارش می‌رفتند، باز هم حضرت زهرا(س) بود.

پژوهشگر و کارشناس حوزه زن و خانواده افزود: سفرهای پیامبر(ص) عمدتا جهادی بود و فرماندهان لشکر اسلام نیز پیش از حرکت، به حضور حضرت زهرا(س) می‌رسیدند و با ایشان وداع می‌کردند. در یکی از بازگشت‌های پیامبر(ص) به مدینه، هنگامی که به دیدار حضرت زهرا(س) رفت، مشاهده کردند که ایشان پرده‌ای جدید در منزل آویزان کرده‌اند و دستبندی بر دستان حسنین(ع) است، پیامبر (ص) کمی ساکت ماند و چهره‌شان رنگ ناراحتی گرفت و سپس به مسجد رفتند.

خندق آبادی ادامه داد: حضرت زهرا(س) بلافاصله آن لوازم را برداشت و به یکی از خدمتگزاران داد تا این وسایل را به پیامبر برساند و بگوید: « دخترت به تو سلام می‌رساند و این وسایل را در راه خداوند خرج کن.» پس از شنیدن این سخن، پیامبر(ص) سه بار خطاب به حضرت زهرا(س) فرمودند: «فِداها اَبوها » (پدرش به فدایش) و در موقعیت‌های دیگر؛ القابی چون «سیدة نساء العالمین » برای ایشان به‌کار بردند.

وی با بیان اینکه اگرچه این القاب نشان‌دهنده رابطه عاطفی پدر و دختر است، اما با توجه به سایر قرائن تاریخی و روایی، می‌توان تحلیلی عمیق‌تر ارائه داد، گفت: این رفتار پیامبر(ص) با حضرت فاطمه(س) نشان می‌دهد که ایشان، فرمانده پشت جبهه را در سفرهای جهادی به حضرت زهرا(س) تفویض می‌کردند. شهر مدینه در غیاب مردان جهادگر، عمدتا از زنان، کودکان و سالخورده‌ها تشکیل می‌شد و مدیریت آن به عهده حضرت زهرا(س) قرار می‌گرفت.

خندق آبادی بیان کرد: حضرت زهرا(س) منصب اجتماعی داشتند و جامعه زنان در زمان خود را رهبری و هدایت می‌کردند. در وجود زن، عاطفه و احساسات محوریت دارند، اما منظور از «عاطفه»، هیجانات سطحی و زودگذر نیست، بلکه خصلتی ذاتی است که فرد را قادر می‌سازد در ارتباط با دیگران در سنین، جایگاه‌ها و شرایط مختلف چنان انعطاف‌پذیر و تأثیرگذار باشد که بتواند آن‌ها را به سمت هدفی معنوی و ارزشی سوق دهد و همین عاطفه مادرانه است که گاهی می‌تواند اهداف پدر را با شیوه‌ای متفاوت، اما مؤثر پیاده کند.

خندق آبادی با بیان اینکه القابی چون «سیّده نساء العالمین» صرفا تشریفاتی نبوده و حضرت زهرا(س) سیادت زنان تمام تاریخ را بر عهده دارند، افزود: این سیادت، بدون وظیفه اجتماعی نیست، دوران تشکیل حکومت اسلامی، دورانی پر از فشارهای اقتصادی و جنگ‌های مداوم بود و در چنین شرایطی، حضرت زهرا(س) و امیرالمؤمنین(ع) زندگی ساده‌ای داشتند.

وی عنوان کرد: این زندگی ساده، الگویی برای زنان مدینه بود تا در برابر سختی‌هایی حکومت اسلامی، دست از مقاومت برندارند و مردانشان را از جبهه جهاد بازنگردانند، حضرت زهرا(س) با تحمل این بلاها، رهبری جامعه زنان را به دست گرفت تا آرمان‌های نهضت نبوی محقق شود. الگوگیری از سیره حضرت زهرا(س) نباید منحصر به نقش‌های خانوادگی مانند مادری یا همسری شود.

خندق آبادی ادامه داد: این یک نگاه ناقص است، زیرا خانه و جامعه دو بخش منفصل از هم نیستند، زن مومنی که الگوی حضرت زهرا(س) را تنها در خانه‌داری جستجو کند، به رفتاری منفعلانه در برابر جامعه دست می‌یابد. جامعه‌ زنان قدرتمند است و بر اساس ارزش‌ها، پسندها و معیارهای خاص خود چه از نظر ظاهر، اخلاق یا سبک زندگی؛ افراد را تجلیل یا تحقیر می‌کنند و اگر ارزش‌های این جامعه بر اساس نظام اسلامی تدوین شود و آن را بپذیریم، به ضرورت رهبری فاطمی و زینبی پی می‌بریم.

وی با بیان اینکه رهبری جامعه زنان نباید به دست الگوهای مادی و غربی سپرده ‌شود، گفت: در این صورت ارزش‌هایی چون مد، تجملات، خریدهای غیرمنطقی و پوشش‌های خاص، جایگزین ارزش‌های اسلامی می‌شوند. در زمان گذشته نیز معیارهایی در جامعه زنان وجود داشت؛ در روایتی از کتاب «الإرشاد» شیخ مفید بیان شده، حضرت زهرا(س) اوایل ازدواج با امیرالمؤمنین(ع)، به دلیل فقر، مورد سرزنش زنان مدینه قرار گرفتند و پیامبر(ص) به ایشان این بشارت داد که جایگاه حضرت علی(ع) در عرش الهی چنان است که هر فخری از این ازدواج سرچشمه می‌گیرد در واقع، حضرت زهرا(س) در برابر ارزش‌های مادی جامعه، ارزش‌های الهی را برجسته کردند.

خندق آبادی بیان کرد: حتی در بستر بیماری و پیش از وفات، هنگامی که زنان مدینه برای عیادت می‌آمدند، حضرت زهرا(س) به‌جای پاسخ به سؤالاتشان، سرزنشی تلخ درباره سکوت مردان مدینه در برابر تعرض به خانه وی می‌کردند: «مردان شما را آزمودم، به‌درد نخوردند و به دور انداختم.» سپس زنان، به همسران خود که از مهاجرین و انصار بودند و در بیعت غدیر خلف وعده کرده بودند بازخواست می‌کنند و از آن‌ها می‌پرسیدند: «شما با دختر پیامبر چه کردید؟»

وی تصریح کرد: مقام حضرت زهرا(س) در جامعه به جایی رسید که بزرگان مدینه وادار به عذرخواهی شدند و این نشان‌دهنده این است که با تحمل سختی‌ها، رهبری جامعه زنان را به دست گرفتند. در جنگ تبوک، جراحات حضرت علی(ع) به حدی بود که پیامبر(ص) گریه می‌کردند، اما در این شرایط حضرت زهرا(س) با وجود لطافت روحی خود به عنوان یک زن نقش پزشک و پرستار را بر عهده گرفت و زخم‌های همسرش را پانسمان کرد.

خندق آبادی عنوان کرد: در همان دورانی که اکثر خانواده‌های مدینه از خدمتکار استفاده می‌کردند، حضرت زهرا(س) که همسرش مشغول جهاد بود تمام کارهای خانه را تنها انجام می‌دادند، همچنین منزل ایشان، محل رجوع زنان مدینه بود و جلسات متعدد در آنجا برگزار می‌شد، اما با این وجود هیچ‌کس به کمک ایشان نمی‌آمد. روزی حضرت زهرا(س) برای درخواست یک خدمتکار، نزد پیامبر(ص) رفتند.

وی ادامه داد: پیامبر فرمودند که در آخرین جنگ، اسیرانی(کافر) نیز وجود دارد، اما قصد دارم آن‌ها را بفروشم تا درآمد آن را صرف اصحاب سُفّه و مومنین نیازمند کنم و حضرت زهرا(س) بدون خدمه بازگشتند و زندگی ساده خود را ادامه دادند، اما پیامبر(ص) تسبیحات فاطمی را به عنوان هدیه‌ای معنوی و ارزشمند به دختر خود اهدا کردند.

الگوی سوم زن 

خندق‌آبادی با بیان اینکه فعالیت‌های معنوی برای فرد آورده دارد، اما اثر اجتماعی ندارند و موجی در جامعه ایجاد نمی‌کنند، افزود: برخی دیگر با همسرشان هماهنگ می‌شوند تا از صرف هزینه غیرضروری خودداری کنند، اما حتی در محیط خانواده نزدیک و درجه یک خود، نمی‌توانند این الگو را گسترش دهند. مقام معظم رهبری و امام خمینی (ره)، هر دو به ضرورت حضور اثرگذار زن در جامعه تأکید کرده‌اند و آن را در مقابل دیدگاه‌های کمونیستی (که زن را عنصری حاشیه‌ای می‌داند) و دیدگاه غربی (که زن را ابزار جنسی و ارزان‌قیمت برای سرمایه‌داری می‌داند) قرار داده‌اند.

خندق‌آبادی با بیان اینکه قیام و کنش عاطفی مختص زنان است، گفت: زنانی که در عین نقش مادری و همسری؛ فرزندان خود را برای جامعه اسلامی تربیت می‌کنند و همسران خود را در راه دفاع و حمایت از این آرمان اسلامی هدایت می‌کنند، اما زنان خانه نشین با بهانه اینکه جامعه برای زن آسیب دارد؛ نقش یک زن منفعل را دارند و بسیاری درگیر آسیب‌هایی مانند تجمل گرایی و انزوا می‌شوند.

وی اضافه کرد: حتی بعضی دختران مذهبی ما ادامه تحصیل و یافتن یک شغل با درآمد بالا را از اهداف خود به حساب می‌آورند، شاید این اهداف در جامعه غربی هویت افراد را شکل دهد اما در یک جامعه اسلامی این اهداف به عنوان هدف اصلی تلقی نمی‌شود و دختران هویت مستقلی دارند. این حضور زنان به صورت فعال در جامعه؛ گاهی کمرنگ شده و پایدار نبوده است که دلیل آن نبود تعریف مشخصی از هویت اجتماعی زن به‌صورت تخصصی، آکادمیک و ساختارمند است، بنابراین فعالیت‌ها پراکنده، غیرتشکیلاتی و بدون شبکه‌سازی هستند.

خندق‌آبادی به بیان راهکارهایی برای ساختارسازی جامعه زنان ارائه داد و بیان کرد: در اولین راهکار باید تیمی از نخبگان برای تعریف «الگوی سوم زن» در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی تشکیل شود و به دستگاه‌های اجرایی کشور برای پیاده‌سازی ارسال شود، همچنین زنان فعال در محله‌ها و حوزه‌های مختلف، باید شبکه‌سازی کنند، اطلاعات خود را به‌اشتراک بگذارند، یکدیگر را در محتوا و اجرا یاری کنند و حتی فضای رقابت سالمی برای گسترش همکاری‌ها ایجاد کنند. این کارها نیازمند فداکاری و همکاری است و اگر شبکه‌سازی اتفاق بیفتد، می‌توانیم آسیب‌شناسی انجام دهیم و به‌صورت علمی، پیشرفت‌ها را بسنجیم.

انتهای پیام