«امضای کری» سوژهای برای یک جشنواره طنز
اقتصاد ایران: فرصت ارسال اثر برای هشتمین جشنواره شعر طنز «امضای کری تضمین است» تمدید شد.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
به گزارش خبرگزاری مهر، چند سالی است که جشنوارهای برای ارائه اشعار طنز با عنوان «امضای کری تضمین است» برگزار میشود. موضوع اصلی این جشنواره غربزدگی است و «باشگاه طنز انقلاب اسلامی» آن را برگزار میکند. از همین رو و برای کسب اطلاعات بیشتر، به سراغ امین شفیعی مدیر باشگاه طنز انقلاب اسلامی و دبیر هشتمین دوره جشنواره شعر طنز «امضای کری تضمین است» رفتیم که سابقه برگزاری چندین جشنواره جدی و طنز دیگر را نیز در کارنامه خود دارد تا هدف اصلی از برگزاری این جشنواره را جویا شویم.
شعر بهعنوان یکی از صناعات خیالانگیز کلام، همیشه جایگاه مهمی در میان آثار ادبی داشته است. تا قبل از قرن ۱۸ و ظهور رمان و داستان بلند در فضای ادبیات مدرن، شعر مهمترین جایگاه ادبی را داشت و تمامی آموزشهای ادبی معطوف به شعر بود.
شعر طنز نیز از این قاعده مستثنی نیست. مطایبات شاعران کهن و شاعران معاصر چیزی از خیالانگیز بودن اشعار آنان کم نمیکند و اتفاقاً طنزآمیز بودن اشعار به خودی خود کار سختتری از گفتن اشعار با مضامین جدی است.
در این میان چند سالی است که جشنوارهای برای ارائه اشعار طنز با عنوان «امضای کری تضمین است» برگزار میشود. موضوع اصلی این جشنواره غربزدگی است و «باشگاه طنز انقلاب اسلامی» آن را برگزار میکند. از همین رو و برای کسب اطلاعات بیشتر، به سراغ امین شفیعی مدیر باشگاه طنز انقلاب اسلامی و دبیر هشتمین دوره جشنواره شعر طنز «امضای کری تضمین است» رفتیم که سابقه برگزاری چندین جشنواره جدی و طنز دیگر را نیز در کارنامه خود دارد تا هدف اصلی از برگزاری این جشنواره را جویا شویم.
ایده اولیه برگزاری جشنواره «امضای کری تضمین است» از کجا شکل گرفت و نام جشنواره چه مفهومی را قرار است منتقل کند؟
ماجرا به سالهای تصویب برجام برمیگردد. در آن دوران، فارغ از اینکه برجام از نظر تاریخی چه بود و چه نتایجی داشت، یک اتفاق عجیب رخ داد. روزنامه شرق تیتر معروفی منتشر کرد با این مضمون «امضای کری تضمین است». این تیتر در واقع نوعی نگاه غیرواقعی، فانتزی و حتی توهمآلود جریان روشنفکری ایران را نشان میداد؛ جریانی که در حالی ادعای واقعبینی داشت، اما نسبت به غرب خوشبینی افراطی بروز میداد. آنها در پاسخ به کسانی و حتی رهبری که نسبت به عهدشکنی آمریکا هشدار میدادند، میگفتند «آدم باید واقعبین باشد» و «بدبینی و خوشبینی معنا ندارد». اما در عمل، خودشان از خوشبینی فراتر رفتند و به نوعی دچار توهم شدند که غرب هیچگاه تعهداتش را نقض نمیکند، هیچ قراردادی را کنار نمیگذارد و اعتبار خود را در عرصه بینالملل خدشهدار نمیکند؛ در حالیکه همان زمان هزاران نمونهٔ نقض عهد از سوی غرب وجود داشت.
با وجود تمام این شواهد، آن جریان فکری مسیر ذهنی افکار عمومی را بهطور بیجهت بهسوی خوشبینی مطلق نسبت به طرف مقابل هدایت کرد؛ به این معنا که ما در آغاز تمامی تعهدات خود را اجرا کنیم و سپس منتظر بمانیم تا طرف مقابل نیز به عهد خود وفا کند. ما این موضوع را بهعنوان نمادی از «بلاهت جریان غربزده» و نگاه سادهلوحانه آنان به غرب انتخاب کردیم و نام جشنواره را «امضای کری» گذاشتیم.
جشنواره امسال چه تفاوتهای محتوایی و ساختاری با دورههای قبل دارد؟
مهمترین تفاوت جشنواره در بخش ویژه آن است. هرچند موضوع تاریخی «امضای کری تضمین است» ظرفیت تکرار فراوان دارد، اما نمیخواهیم صرفاً در همان مقطع باقی بمانیم. به همین دلیل، هر سال در کنار موضوع اصلی، یک «پروندهٔ ویژه» نیز تعریف میکنیم تا ابعاد دیگری از غربپژوهی و غربگرایی را بررسی کنیم.
امسال «پرونده مکانیزم باشه» را در برابر «مکانیزم ماشه» انتخاب کردیم؛ یعنی نگاهی انتقادی به رویکردی که در برابر هر مطالبه طرف غربی فقط میگوید: «باشه». از نظر ما این رویکرد حتی از مکانیزم ماشه هم خطرناکتر است و به همین دلیل موضوع ویژه امسال قرار گرفت.
همچنین جایزه ویژه «فرانچسکو» را در نظر گرفتیم؛ با توجه به آن اظهارنظر عجیب وزیر خارجه وقت درباره نام «فرانچسکو» و اینکه چگونه چنین سخنی وارد فضای برجام شد. ما احساس کردیم این موضوع بیش از آنکه یک سخن سیاسی باشد، یک سوژه طنز است و هنرمندان طنزپرداز باید به آن بپردازند؛ بنابراین بهعنوان بخش ویژه انتخاب شد.
معیار انتخاب موضوعاتی مانند غربزدگی، ناترازی، اصلاح الگوی مصرف، جنگ دوازدهروزه و روشنفکری چه بوده است؟
جشنواره «امضای کری» اساساً دو بخش دارد؛ ۱. غربزدگی؛ که یک چالش اساسی و دیرینه در تاریخ معاصر ایران بوده و ضربات بسیاری از ناحیه تقلید کورکورانه از غرب به کشور وارد شده است. این بخش ثابت جشنواره است. ۲. موضوعات روز؛ شامل مسائلی که در سال گذشته فضای سیاسی کشور را تحتتأثیر قرار دادهاند، چه در سیاست داخلی و چه خارجی. اینها را بهعنوان موضوعات سالانه انتخاب میکنیم تا طنزپردازانی که به طنز سیاسی علاقه دارند، به آن بپردازند.
آیا احتمال میدهید برخی موضوعات حساسیتبرانگیز باشند و برخورد شما با آثار مرزی یا انتقادی چگونه خواهد بود؟
در اصل موضوع، طبیعتاً نباید حساسیتی ایجاد شود؛ زیرا این مسائل، موضوعات جدی و کلان کشور هستند و امید داریم سیاستمداران با سعهصدر و گوش شنوا نقدها و حرفهای هنرمندان را بشنوند. با این حال، درباره خود آثار، ما هم از شرکتکنندگان و هم از داوران میخواهیم که مرزهای اخلاقی رعایت شود، از اهانت پرهیز کنند و نقدها منصفانه باشد. آثار برگزیده باید طنزهایی واقعبینانه و خالی از توهین و تمسخر باشند.
آیا برای کشف استعدادهای جدید یا حمایت از شاعران جوان برنامه ویژهای دارید؟
تفاوت جشنوارههای باشگاه طنز با جشنوارههای معمول این است که هدف ما صرفاً برگزاری جشنواره نیست. در بسیاری از جشنوارههای هنری، آثار ارسال میشود، داوری میگردد و ماجرا تمام میشود. اما در باشگاه طنز، جشنواره مقدمه «استعدادیابی» است.
در هر دوره بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ اثر دریافت میکنیم. طبیعی است که در نهایت فقط چند نفر (معمولاً بین ۳ تا ۱۰ نفر) برگزیده میشوند. اما در میان این حجم آثار، حدود صد نفر یا بیشتر هستند که علاقهمندند و استعداد دارند اما نیاز به آموزش دارند. ما این افراد را شناسایی میکنیم، برایشان دورههای آموزشی برگزار میکنیم، و بسیاری از آنها در سالهای بعد برگزیده جشنواره میشوند؛ حتی با وجود اینکه داوریها کاملاً کدگذاریشده و بدون نام انجام میشود.
استقبال از دورههای پیشین چگونه بوده و برای ارتقای سطح کیفی جشنواره در این دوره چه تغییراتی اعمال شده است؟
استقبال بسته به موضوعات سال و جذابیت آنها برای شاعران و هنرمندان متفاوت است، اما بهطور کلی نسبت به یک جشنواره تخصصی طنز سیاسی، استقبال بسیار خوب است. معمولاً بین صد تا دویست اثر پس از غربال اولیه به مرحله داوری نهایی میرسد؛ آثاری که حداقل معیارهای فنی و شعری را دارند. با توجه به خاص بودن موضوع جشنواره، این میزان استقبال واقعاً قابل توجه است.
گفتنی است؛ ارسال اشعار برای این جشنواره تا ۲۲ آذرماه ۱۴۰۴ تمدید شده و هنرمندان و علاقمندان میتوانند آثار خود را به شناسه @emzayekerry در شبکههای اجتماعی ایتا و بله و تلگرام ارسال کنند. اختتامیه این فراخوان در دیماه ۱۴۰۴ برگزار خواهد شد و برگزیدگان این جشنواره معرفی میشوند. باشگاه طنز انقلاب اسلامی نیز برنامههای ویژه آموزشی برای استعدادهای راه یافته به مراحل نهایی این جشنواره خواهد داشت.