ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

جنگل‌های هیرکانی بعنوان بزرگترین ثروت طبیعی مازندران با قدمتی بیش از ۴۰ میلیون سال، امروزه با خطرات جدی انقراض و نابودی مواجه است و وضعیتی نگران‌کننده دارد، به‌طوری‌که کمیت و کیفیت گونه‌های اصلی و تنوع زیستی آن دچار مخاطرات جدی شده‌ است و در اغلب مناطق نزدیک به محیط شهری، قلب جنگل به محل دپوی زباله بدل شده و دیگر تنفس در آن حال دل مردم را خوب نمی‌کند چون جای اکسیژن و هوای پاک را بوی بد زباله پر کرده است.

هرچند متولیان امر با شعار حمایت همه‌جانبه، ارائه طرح‌های مختلف، برنامه‌های روی کاغذ مانده و تعیین ضرب‌الاجل‌های متعدد سعی دارند بگویند متوجه نابودی جنگل‌ها هستیم اما براحتی از این همه مشکلات رد می‌شوند.

در این بین دولت نیز با اجرای طرح تنفس جنگل بدون آینده نگری، اسباب تکثیر قاچاقچیان را فراهم کرد و با طرح‌های غیرکارشناسی برای دامداران در مواجهه با جنگل، آن‌ها را به بزرگترین جنگل‌خواران منطقه تبدیل کرد و از سوی دیگر با صدور مجوزهای غیرقانونی، خوش‌نشینی و ویلاهای لاکچری را بجای درختان چندین ساله سر به فلک کشیده جایگزین کرد.

امروزه جنگل‌های هیرکانی مازندران مثل گوشت قربانی بین قاچاقچیان چوب، دامداران محلی، افراد ذی‌نفوذ برای ساخت‌وساز و زمین‌خواران حرفه‌ای برای کسب درآمد تقسیم شده است. دولتمردان اما باز همچنان صحبت از حرف و شعار حفاظت از جنگل می‌زنند؛ اما در اجرا هیچ ابزاری بازدارنده در حوزه صیانت از منابع طبیعی نیست.

کارشناس مسئول حفاظت و آموزش و ترویج اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان بابل در بررسی مشکلات موجود در حوزه منابع طبیعی و چالش‌هایی که در این حوزه با آن مواجه است، به ایسنا گفت: در ۶ ماه نخست سال جاری در شهرستان بابل ۳۱ فقره قاچاق چوب با حجم مساحت ۲۷ مترمکعب انجام شده است.

محمدعلی امامقلی‌زاده با اشاره به اینکه در حوزه جلوگیری از تصرف اراضی ملی و آزادسازی اراضی تجاوزی ذیل تبصره ماده ۵۵ نیز ۱۶۶ فقره به مساحت ۶۴ هکتار انجام شد، افزود: همچنین در بخش آتش سوزی و اطفا حریق نیز ۱۴ فقره به مساحت ۱.۵ هکتار انجام شد. وی یکی از طرح‌های غیرکارشناسی شده برای نجات جنگل را اجرای طرح تنفس جنگل که بهره‌برداری از جنگل را حذف کرد برشمرد و افزود: اجرای ناقص و بدون پشتوانه کارشناسی قانون تنفس جنگل موجبات برهم‌خوردن توازن عرضه و تقاضای چوب در بازار و همچنین در پی تحریم‌های بین‌المللی علیه کشورمان، قیمت این کالای پرمصرف در بازار افزایش چشمگیری یافت و باعث رشد فزآینده قطع غیرقانونی درختان و قاچاق چوب آلات شد.

امامقلی‌زاده افزود: همچنین عواملی چون عدم تخصیص اعتبارات لازم جهت حفاظت از عرصه‌های منابع طبیعی، وضعیت نامناسب نیروهای حفاظتی که بعنوان پیش‌قراولان صیانت از اراضی ملی هستند از حیث دریافت حقوق و مزایا، امکانات کم و نبود امنیت شغلی، موجبات هجوم به عرصه‌های منابع‌طبیعی شد.

وی افزایش قیمت زمین و تمایل برخی اشخاص حقیقی و حقوقی به خریداری و ابتیاع زمین در مناطق جنگلی و خوش آب و هوای شمال را نیز از دیگر دلایل هجوم و تعرض بیشتر زمین‌خواران و فرصت به طلبان عرصه‌های ملی برشمرد.

کارشناس مسئول حفاظت و آموزش و ترویج اداره منابع طبیعی و آبخیزداری بابل با اشاره به اینکه متخلفین بدون ترس از قانون، به جان ماموران منابع طبیعی سوء قصد می‌کنند، تصریح کرد: در حالی نیروهای شرکتی و پاره وقت جایگزین قرق‌بانان جنگل شدند که نمی‌توانند همانند آن‌ها شبانه‌روز در عرصه باشند؛ نه امکانات کافی و امنیت مالی و جانی برای مقابله با قاچاقچیان و متجاوزان عرصه طبیعی را داشته و نه مثل نیروهای قراردادی، پیمانی و رسمی اداره از مزایا و امتیازات ضابطین خاص دادگستری وفق ماده ۵۳ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل و مراتع برخوردارند.

 امامقلی‌زاده تصریح کرد: این نقایص مشکلاتی را در تعقیب و پیگیری جرائم مرتبط با شرح وظایف مصرح منابع طبیعی (قطع اشجار، قاچاق چوب، تجاوز به اراضی ملی و تغییرکاربری ها و...) برای نیروهای شرکتی فراهم نموده و آنها نمی‌توانند به درستی وظایف محوله در خصوص حفاظت از اراضی ملی به اجرا درآورند.

این مسئول در اداره منابع طبیعی بابل، عدم رعایت حقآبه را یکی از موارد مهم در نابودی جنگل برشمرد و یادآورشد: در حالی سدسازی انجام شد که مجریان حقآبه جنگل را رعایت نکردند؛ ایجاد سد و قطع روان‌آب‌ها سبب مشکلاتی برای پوشش گیاهی و جانوری جنگلی شد و به اسم تامین آب شرب مورد نیاز خود، تشنگی و خشکسالی را به جنگل هدیه دادند.

زنگ خطر نابودی جنگل‌های هیرکانی به صدا درآمد

یک کارشناس جنگلداری نیز به ایسنا گفت: طبق آمار منابع طبیعی از ۲ میلیون هکتار جنگل هیرکانی کشور ۵۳ درصد آن در مازندران بوده و نیمی از جنگل‌های هیرکانی ثبت شده در سازمان جهانی یونسکو در جغرافیای مازندران واقع شده است.

علیرضا محمدی‌راد با بیان اینکه استان مازندران ۲ میلیون و چهار هزار هکتار مساحت دارد که یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار آن عرصه‌های طبیعی شامل جنگل و مراتع است، گفت: در این جنگل‌ها ۲۹۶ گونه پرنده، ۹۸ گونه پستاندار که برخی منقرض شدند، ۸۰ گونه درختی، ۵۰ گونه درختچه‌ای نظیر توسکا، گیلاس وحشی، سرخدار، بلوط، راش، مَمرَز، بارانک، زغال اخته، ازگیل، انار، زالزالک، زربین و سایر گونه‌ها وجود دارد.

این کارشناس جنگلداری ادامه داد: مساحت این جنگل‌ها از ۳.۴ میلیون هکتار در سال  ۱۳۴۷ به ۱.۲ میلیون هکتار رسیده و به این معناست که زنگ خطر نابودی به صدا در آمده است.

حذف شورای عالی جنگل‌ها بدترین تصمیم ممکن

یک کارشناس ارشد منابع طبیعی در این خصوص با اشاره به اینکه مشکلی که امروزه در حوزه منابع طبیعی با آن مواجه هستیم از نبود علم کافی در حوزه جنگلداری است، گفت: امروزه کسانی بر مسند قدرت در حوزه جنگل قرار گرفتند که علم کافی در این بخش را ندارند.

نصرت الله اکبری در گفت‌وگو با ایسنا، حذف شورای عالی جنگل‌ها را از بدترین مصوبه‌های کشور برشمرد و افزود: حذف این شورا در واقع حذف متولیان حفاظت از عرصه و عیان جنگل بود و عملا با حذف شورای عالی جنگل‌ها نظارت و برنامه‌های متغییر برای حفاظت از جنگل‌ها به فراموشی سپرده شد.

وی با بیان اینکه جنگل‌ها دچار فاجعه زیست محیطی شدند، یادآور شد: دیگر اثری از درختان صنعتی مثل ممرز و افرا نیست و جنگل‌های بابل میزبان ازگیل و میوه‌های وحشی هستند.

اکبری به اجرای برنامه غلط طرح تنفس جنگل اشاره کرد و ادامه داد: اجرای این طرح به مدت ۸ سال نتیجه‌ای جز نابودی جنگل، انهدام و تخریب چهار هزار کیلومتر راه جاده‌ای جنگلی، بیکاری هزاران کارگر و کارمند و کارخانه‌های وابسته به چوب و فرآورده‌های جنگلی (سلولزی)، همچنین تجاوز و تخریب جنگل، بازگذاشتن دست قاچاقچیان چوب و تبدیل عرصه به ویلاها نداشت.

وی با تاکید بر وضعیت اسفناک جنگل‌های هیرکانی بیان کرد: آیا متولیان امر این همه اتاق و کلبه‌ای که در دل جنگل‌ها بدون بررسی و نظارت ساخته می‌شود را نمی‌بینند یا خود را به خواب زدند؟

این کارشناس پیشین منابع طبیعی با بیان اینکه ما باید امانت‌دار نسل آینده باشیم، گفت: بدترین وضعیت جنگل‌ها را در یک دهه گذشته شاهدیم و این در حالیست که متولیان امر سکوت کردند.

وی با اشاره به از بین رفتن چهارهزار کیلومتر جاده جنگلی، تصریح کرد: دستگاه‌های خدمات‌رسان در ارائه خدمات به مردم منطقه سنگ اندازی و بهانه تراشی می‌کنند اما چطور به سبب وابستگی به یک صاحب نفوذ، ۲ کیلومتر کابل برق را به دل جنگل‌ها می‌برند.

اکبری با اشاره به اینکه دامداران از بزرگترین متجاوزان عرصه جنگلی هستند و ۳۰ درصد دامداران خوش نشین شدند، یادآور شد: دامدارانی که فقط اجازه چرا در جنگل داشتند امروزه هر کدام ۲ هکتار مرکبات و ۲ هکتار زمین شالیزاری دارند. پس نظارت متولیان امر چه ‌شد؟

نابودی جنگل با صدور کدهای روستایی برای تک خانوارهای پراکنده در جنگل

یک دوستدار محیط زیست نیز به ایسنا گفت: امروزه جنگل‌خواری عامل بسیار مهم و تاثیرگذار در عوامل متعدد در حوزه نابودی جنگل‌های هیرکانی است. تمام تخریب و نابودی جنگل ها ابتدا به صورت ارائه طرح‌های کوچک و زودبازده بدون آسیب به مناطق جنگلی عنوان می‌شود اما با شروع طرح‌ها شاهد تخریب و ساخت‌وسازهای غیرمجاز در دل این جنگل‌های بکر هستیم.

محمد فیروزمند، افزود: گرچه بخشی از آسیب‌ها را به پای عوامل طبیعی می‌نویسیم تا کارمان را توجیه کنیم اما واقعیت این است که هر سیل و بلای طبیعی حاصل خودخواهی بشر و عدم توجه به نعمات الهی است.

وی به نابودی منطقه بکر گلیرون با صدور کدهای روستایی منفعتی اشاره کرد و گفت: صدور کدهای روستایی از ناحیه فرمانداری در سنوات ماضی برای تک خانوارهای پراکنده در جنگل که با اعمال نفوذ سیاسیون و متنفذین از طریق جمع‌آوری امضاء و سندسازی و تبدیل این گونه جوامع به روستا انجام گرفت، سبب تشدید تخریب و تجاوز به جنگل‌ها شد.

فیروزمند اقدامات فاقد مجوز و اخذ استعلام  از دستگاه متولی انفال (اداره منابع طبیعی) از ناحیه دستگاه‌های خدمات‌رسان مانند برق، راه و ترابری، جهاد کشاورزی و در سنوات اخیر اداره گاز برای خانوارهای پراکنده در دل جنگل را باعث چند تکه شدن جنگل‌های پیوسته مناطق حوزه استحفاظی و افزایش تخریب و تجاوز با انواع تغییر کاربری ها نظیر باغ و اراضی زراعی و ساخت‌وسازهای بی‌رویه در جنگل دانست و تصریح کرد که این موضوع حتی در شکلی وسیع و لجام گسیخته به مراتع ییلاقی بالادست هم تسری پیدا کرده است.

این کارشناس و فعال محیط زیست تصریح کرد: وجود ۲ جاده غیراصولی و غیراستاندارد در بندپی شرقی بابل و به دنبال آن جاده‌ها و مسیرهای فرعی منشعب از این مسیرها در کنار افزایش ساخت ابنیه و منازل مسکونی و ایجاد روستای‌های غیرقانونی که برآمده از صدور کدهای روستایی به شرح فوق بوده، موجبات بروز خسارات جبران ناپذیری به منابع طبیعی به‌ویژه جنگل‌های منطقه شده است.

وی با اظهار نگرانی از تخریب عرصه‌های طبیعی مازندران یادآور شد: خشکسالی امسال زنگ هشدار طبیعت به بشر بود که ناجوانمردانه درحال تخریب آن هستند.

فیروزمند با تاکید بر اینکه کوهپایه‌ها و مناطق بالادست پر از ویلاهای لاکچری شده که با نفوذ سیاسی سر به فلک کشیده‌اند و دیگر از طبیعت بکر خبری نیست، تصریح کرد: اظهار نگرانی کوه نشینان از تخریب طبیعت و آلودگی زیستی چالش جدی این مناطق است.

وی با اشاره به اینکه جنگلبانان ما دیگر امنیت جانی ندارند، گفت: متجاوزین به عرصه طبیعی چنان گستاخ شدند که بدون ترس از قانون به جنگلبانان حمله می کنند و باکی از مجازات ندارند.

این فعال و دوستدار محیط زیست همچنین خواستار تعیین شعبات ویژه و خاص و استفاده از قضات متخصص و آشنا به قوانین و مقررات برای رسیدگی به جرایم و پرونده‌های ارسالی از ادارات منابع طبیعی در مراجع قضایی شد و گفت: وجود این شعبات سبب می‌شود تا خارج نوبت به این‌گونه مسائل رسیدگی شود و دادرسی تسریع یابد.

انتهای پیام