ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

به گزارش خبرنگار مهر، پرویز جاهد شامگاه دوشنبه در کارگاه نقد سینمای مستقل در شیراز، این ژانر را نه یک سبک، بلکه یک «موضع‌گیری فلسفی و اخلاقی» علیه جریان غالب سینمایی دانست و گفت: اگرچه سینمای مستقل در ابتدا تلاشی برای فرار از چنگال سرمایه بود، امروز تهدید شده است که به ابزار جشنواره‌های بین‌المللی تبدیل شود و هویت مقاومت فرهنگی خود را از دست بدهد.

جاهد تصریح کرد: مسئله‌ای که اغلب در ایران نادیده گرفته می‌شود، تعریف سینمای مستقل است. بسیاری به اشتباه برچسب مستقل می‌زنند و از آن کسب‌وکار راه می‌اندازند، در حالی که هدف اصلی، بیزینس نیست.

به گفته جاهد، سینمای مستقل به‌عنوان شکلی از مقاومت فرهنگی در برابر جریان مسلط سینمایی شکل گرفت. این رویکرد که اولین بار در غرب و توسط فیلمسازانی چون جان کاساوتیس در دهه ۶۰ میلادی معرفی شد، شعارش «جدایی از سیستم غالب» بود. کاساوتیس نمونه‌ای از فیلمسازی بود که برای حفظ استقلال هنری، مجبور بود هزینه‌های ساخت آثار خود را از بازیگری در پروژه‌های تجاری تأمین کند.

این پژوهشگر سینما تأکید کرد: سینمای مستقل تنها یک مسئله بودجه‌ای نیست، بلکه یک موضع‌گیری زیبایی‌شناختی و فلسفی است. استقلال در اینجا به معنای انتخاب فرم و محتوایی در برابر فرم‌های مسلط و نیروهایی است که مانع حقیقت‌جویی سینما می‌شوند.

جاهد ادامه داد: سینمای مستقل با ویژگی‌هایی نظیر واقع‌گرایی، روایت‌های آوانگارد و ضد ساختاری شناخته می‌شود. نکته کلیدی دیگر، غیبت ستاره‌سالاری است؛ فیلمسازان مستقل اغلب از بازیگران غیرحرفه‌ای یا افراد نزدیک به خود استفاده می‌کنند تا فیلمشان از کلیشه‌های رایج دور بماند و به هیچ نظام سرمایه‌داری‌ای باج ندهد.

وی با اشاره به سینمای ایران پس از انقلاب، پیچیدگی‌های این حوزه را ناشی از رابطه تنگاتنگ سینما با ساختارهای دولتی و نظارتی دانست و افزود: با این حال فیلمسازانی هستند که توانستند در همین چارچوب، صدای خود را منتقل کنند. با این وجود، سینمای مستقل در ایران همواره با چالش‌هایی چون سانسور و محدودیت‌های پخش دست و پنجه نرم کرده است.

این پژوهشگر سینما به وضعیت جهانی سینمای مستقل اشاره کرد و هشدار داد که امروز بسیاری از فیلم‌هایی که ادعای استقلال دارند، اصالت خود را از دست داده و صرفاً تابع سیاست‌های دلالان جشنواره‌های بین‌المللی شده‌اند.

به اعتقاد وی، فیلمساز مستقل واقعی کسی است که برای حفظ صدای منحصربه‌فرد خود می‌جنگد، نه صرفاً برای تأمین بودجه.