رادیوگرافی دندان چیست و چه انواعی دارد؟
اقتصاد ایران: رادیوگرافی دندان از جمله اقداماتی است که دندانپزشکان برای بررسی مشکلات دندانی روی بیمار خود انجام میدهند. پیش از اقدام برای گرفتن رادیوگرافی دندان بهتر است این نکات را بدانید.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
برترینها: چنانچه قصد انجام رادیوگرافی دندان را دارید، بهتر است پیش از اقدام در رابطه با رادیوگرافی دندان و انواع آن آشنایی داشته باشید.
رادیوگرافی دندان چیست؟
این اقدام از طریق عکس برداری توسط پرتوهای ایکس با دوز پایین انجام میشود و این امکان را برای دندانپزشک فراهم میکند که با کمک این تصویر حاصل از عکس برداری، به مشکلاتی از جمله حفره ها، پوسیدگی دندان و دندانهای آسیب دیده پی برده و از آنها پیشگیری یا آنها را درمان کنند. بهتر است این عکس برداری به طور سالانه انجام شود، اما با تشخیص نظر دکتر متخصص میتوان این عکس برداری را در دفعات بیشتر از یک بار در سال انجام داد.
رادیوگرافی دندان چه کاربردهایی دارد؟
رادیوگرافی به معنای انتقال تصویر دندانها و ساختارهای اطراف آن بدون آسیب به بافتهای مرده، خطرناک و دردناک است. در ادامه به بررسی کاربردهای متعدد رادیوگرافی دندان می پردازیم:
تشخیص پوسیدگی دندان
رادیوگرافی دندان به دندانپزشکان کمک میکند تا نواحی پوسیده دندان و ناهنجاریهای ساختاری آن را مشاهده کنند. این میتواند شامل پوسیدگیهای جزیی و پیچیده باشد که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیستند.
ارزیابی بیماریهای لثه
این نوع تصویربرداری به دندانپزشکان اجازه میدهد تا وضعیت و عمق بیماریهای لثه را ارزیابی کنند. تشخیص زودهنگام بیماریهای لثه به جلوگیری از پیشرفت آنها کمک میکند.
بررسی وضعیت ریشه دندان
با استفاده از رادیوگرافی، دندانپزشک میتواند وضعیت ریشههای دندانها را بررسی کند و مسائلی مانند عفونت ریشه یا خطر شکاف در دندانها را شناسایی کند.
برنامهریزی درمانهای ارتودنسی
رادیوگرافی دندان در برنامهریزی درمانهای ارتودنسی بسیار مفید است. تصاویر رادیوگرافی به متخصصان کمک میکند تا موقعیت دندانها را تحلیل و بر اساس آن، برنامهریزی مناسبتری انجام دهند.
شناسایی کیستها و تومورها
این نوع تصویربرداری میتواند به شناسایی کیستها و تومورهای موجود در دهان و فک کمک کند که ممکن است نیاز به درمان فوری داشته باشند.
موارد قابل توجه در رادیوگرافی دندان
در اقدامات پزشکی فاکتورهای خاصی مورد بررسی قرار میگیرند که وجود یا عدم وجود آنها میتواند در نتیجه نهایی تاثیرگذار باشد. عوامل تاثیرگذار و مورد توجه در رادیوگرافی دندان شامل:
-
استفاده از تجهیزات مناسب: استفاده از تجهیزات بهروز و مطمئن برای انجام رادیوگرافی دندان برای تضمین کیفیت تصویر و کاهش دوز اشعه ایکس ضروری است.
-
اطلاعرسانی به بیمار: توضیح به بیمار درباره فرآیند رادیوگرافی، دلایل انجام آن و خطرات بالقوه میتواند به افزایش اعتماد به نفس بیمار و همکاری بهتر کمک کند.
-
حفظ اصول ایمنی: رعایت دستورالعملهای ایمنی و استفاده از حفاظهای مناسب برای کاهش تماس با اشعه ایکس برای بیمار و پرسنل دندانپزشکی مهم است.
انواع رادیوگرافی دندان
رادیوگرافی دندان توسط پرتوی ایکس انواع مختلفی دارد که میتوان آنها را در دو دستهی کلی دسته بندی کرد. این دستههای کلی عبارت هستند از: تصویر برداری داخل دهانی و تصویر بردار خارج دهانی. تصویر برداریهای خارج دندانی به تشخیص مشکلات فک و جمجمه میپردازند، در حالی که روشهای تصویر برداری داخل دهانی معمولا برای بررسی وضعیت دندانها و آسیبهای آنها مورد استفاده قرار میگیرد. در ادامه به انواع آنها و وظیفهشان خواهیم پرداخت:
انواع رادیوگرافی داخل دهانی
همان طور که گفته شد هر نوع از عکس برداریهای پرتوی ایکش نمای خاصی از دهان و دندان را به ما نشان میدهند. در میان انواع این روشها مشهورترین و کاربردیترین آنها را معرفی کرده و مورد بررسی قرار میدهیم.
-
رادیوگرافی دندان بایت وینگ
در این نوع تصویر برداری کاغذی مخصوص در برابر دهان بیمار قرار میگیرد که بیمار میبایست این کاغذ مخصوص را گاز بگیرد. بدین ترتیب عکس برداری انجام میشود و نمایی که در این نوع از عکس برداری مورد بررسی قرار میگیرد نمای تاجهای دندان بیمار است که پزشک با این روش میتواند به راحتی آنها را بررسی کند. همچنین برای بررسی حفرههای بین دندانها این روش بیش از سایر روشها به پزشکان کمک میکند ونتیجهی بهتری در اختیار آنها میگذارد.
-
رادیوگرافی دندان اکلوزال
بعد از انجام رادیوگرافی دندان اکلوزال، تصویر کلی از دندانهای بیمار به نمایش در میآید که این تصویر امکان بررسی روی هم قرار گرفتگی دندانهای فک بالا و پایین را برای دندانپزشک فراهم مینماید. در این روش، فک بیمار باید بسته بماند. البته حوزهی مورد بررسی این روش تنها به دندانهای بیمار خلاصه نمیشود و تصویر گرفته شده مشکلات آناتومیکی کف و سقف دهان را نیز به خوبی به دندانپزشک نشان میدهد. این روش را نیز میتوانیم یکی از کاربردیترین روشهای رادیوگرافی دهان و دندان بدانیم.
-
رادیوگرافی دندان پری اپیکال
این روش، که تحت عنوان رادیوگرافی تک دندانی نیز شناخته میشود، بر خلاف مابقی روشها، به صورت تک دندانی انجام میشود. عکس ثبت شده از موقعیت قرار گرفتن روی فک تا ریشهی یک دندان را نشان میدهد. تمام مشکلات و آسیبهایی که به ریشه و ساختار استخوانی دندان وارد شده استف با کمک رادیوگرافی نوع پری اپیکال قابل مشاهده است.
انواع رادیوگرافی خارج دهانی
این نوع از تصویربرداری، همانطور که از نامش نیز پیداست، نمای خارجی دهان و دندان را بررسی میکند. در ادامه به انواع روشهای رادیوگرافی خارج دهانی خواهیم پرداخت.
-
رادیوگرافی دندان پانورامیک
این نوع رادیوگرافی دندان، قابلیت ارائهی تصویر از تمام محیط دهان را دارد. این دستگاه با چرخش به دور سر بیمار و تنها با یک بار پرتودهی از تمام دندانهای بالا و پایین عکسبرداری میکند. از این روش رادیوگرافی دندان، معمولا برای اطمینان از آسیب دیدن دندانهای مختلف، وضعیت دندان عقل استفاده میشود. همچنین دندانپزشکان پیش از اقدام برای کاشت ایمپلنت دندان، از بیمار تصویر رادیوگرافی نوع پانورامیک میخواهند. به طور کلی این روش میتواند وضعیت فک بیمار را به بهترین شکل نشان داده و سلامت یا مشکلات آن را تایید نمایند.
-
رادیوگرافی دندان توموگرافی
توموگرافی یک لایه یا یک اسلایس مشخص از دهان را انتخاب کرده و با محو کردن سایر لایهها تنها از همان لایه مورد نیاز عکسبرداری میکند. این تکنیک مشاهدهی لایههایی که بررسی آنها به دلیل وجود لایههای متعدد و ساختار پیچیده دشوار است را آسان میگرداند و تشخیص را برای پزشک راحتتر میکند.
-
رادیوگرافی دندان سفالومتری
در این تکنیک تنها از یک طرف دهان بیمار، عکسبرداری میشود. با کمک این تکنیک میتوان به ارتباط میان دندانها با فک پی برد و مشخصات هر دندان را به صورت انفرادی مشاهده کرد. این روش بیشتر میان متخصصان ارتودنسی رواج دارد چرا که میتوانند با این تکنیک به اطلاعات اختصاصی ساختار دندانی بیمار دست یابند.
-
رادیوگرافی دندان سیالوگرام
با تزریق مادهای رنگی به غدد بزاقی بیمار در این روش، امکان مشاهده این غدد در فیلم رادیوگرافی فراهم میشود. علت تزریق این مادهی رنگی این است که غدد موجود جز بافت نرم هستند بنابراین بدون وجود این ماده نمیتوان این غدد را در رادیوگرافی مشاهده کرد. یکی از اصلیترین کاربردهای این نوع از رادیوگرافی، زمانی است که بیمار با مشکلات بزاقی روبهرو باشد و چشم و دهان او خشک شوند. این مشکلات بزاقی میتوانند سبب پوسیدگی دندانها نیز شوند.
-
رادیوگرافی دندان با سی تی اسکن
در این روش از رادیوگرافی، تصاویر سه بعدی از استخوان فک و ساختار دهان و دندان گرفته میشود. یکی از اصلیترین کاربردهای این نوع ایمپلنت نیز برای بیمارانی میباشد که قصد کاشت ایمپلنت دندان را دارند و پزشک با کمک تصاویر حاصل از این رادیوگرافی میتواند وضعیت استخوان فک و وضعیت ریشهها را بررسی نماید. همچنین از این روش برای تشخیص تومورها و کیستهای داخل دهان استفاده میشود. پس در نتیجه این روش رادیوگرافی را نیز میتوانیم یکی از پرکاربردترین روشهای رادیوگرافی بدانیم. اصلیترین تفاوت سی تی اسکن سه بعدی دندان با سی تی اسکن روتین این است که در سی تی اسکن روتین تصاویر با چندین بار چرخش دستگاه به دور سر گرفته میشوند، در حالی که در روش سه بعدی، تنها یکبار دستگاه به دور سر بیمار میچرخد و تصویر گرفته میشود.
-
رادیوگرافی دیجیتال دندان
در رادیوگرافی دندان به روش دیجیتال، تصاویری دو بعدی از دندان گرفته میشود و اصلیترین مزیت آن نسبت به بسیاری از انواع روشهای رادیوگرافی دندان این است که در روش دیجیتال، تصاویر حاصل از رادیوگرافی بلافاصله و یا در مدت زمانی کوتاه روی صفحه کامپیوتر نمایش داده میشوند و دندانپزشک میتواند بلافاصله آنها را بررسی کرده، ذخیره و یا چاپ نماید. این نوع از رادیوگرافی همچنین امکان ارسال تصویر دندان به صورت الکترونیکی برای سایر دندانپزشکان را نیز فراهم مینماید.
رادیوگرافی دندان چه خطراتی را به همراه دارد؟
اگرچه گفته میشود که اشعههای ناشی از رادیوگرافی دندان به حدی نیستند که موجب آسیب گردند، اما به هر حال برای رادیوگرافی دندان از اشعههای ایکس استفاده میشود و حتی درصد کم و دوزهای پایین آن نیز میتواند صدمات و آسیبهایی را برای بیماران، لثه و سلولهای آن به همراه داشته باشد. برای انجام رادیوگرافی دندان حتما از پزشک متخصص خود تایید بگیرید و مطمئن شوید که این روش برای شما عواقب بدی را به همراه ندارد.
آیا رادیوگرافی در دوران بارداری ضرر دارد؟
اگرچه بسیاری بر این باورند که اشعههای ایکس رادیوگرافی برای مادر و جنین مضر نیستند، اما معمولا توصیه میشود که مادران باردار انجام رادیوگرافی دندان را به بعد از زایمان موکول نمایند. گفته میشود که با رعایت نکات و اصول خاص، میتوان خطرات ناشی از رادیوگرافی دندان را به صفر رساند، اما با تمام این اوصاف بهتر است حداقل در سه ماهه اول بارداری رادیوگرافی انجام نشود. زیرا در این سه ماهه، رشد اصلی جنین شکل میگیرد.
چه مواردی میتوانند روی نتایج رادیوگرافی تاثیرگذار باشند؟
برخی از اصلیترین مواردی که میتوانند روی نتیجه حاصل از رادیوگرافی دندان تاثیرگذار باشند، به شرح زیر میباشند:
کیفیت تجهیزات
نوع و کیفیت تجهیزات رادیوگرافی میتواند تأثیر زیادی بر کیفیت تصویر و وضوح نتایج داشته باشد. استفاده از فناوریهای نوین میتواند کیفیت تصویر را بهبود بخشد.
ناهنجاریهای دهانی
هرگونه ناهنجاری در ساختار فک یا دهان میتواند بر نتایج رادیوگرافی تأثیر بگذارد و تصاویر را مختل کند. این موضوع میتواند منجر به تشخیص نادرست شود.
تکنیکهای تصویربرداری
روشهایی که در حین انجام رادیوگرافی به کار گرفته میشوند، شامل زاویهگیری و موقعیت بیمار، میتواند بر روی کیفیت و دقت نتایج تأثیرگذار باشد.
هزینه رادیوگرافی دندان
هزینه رادیوگرافی دندان میتواند به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد، نوع اشعه ایکس به کار گرفته شده، روش رادیوگرافی دندان، موقعیت مکانی و همچنین هزینه دندانپزشک بستگی دارد. بدیهی است که هزینه رادیگرافی تک دندان، کمتر از رادیوگرافی کل فک بالا و پایین میباشد.
سوالات متداول
در این قسمت، قصد داریم تا به پاسخ برخی از مهم ترین و پرتکرارترین سوالات شما در این زمینه بپردازیم تا به خوبی با این موضوع آشنا شوید و دیگر هیچ گونه سوال و ابهامی در این رابطه برای شما باقی نماند:
آیا رادیوگرافی دندان برای کودکان خطرناک است؟
رادیوگرافی دندان برای کودکان ایمن است، اما باید از مواد حفاظتی مناسب مانند پیشبندهای سربی استفاده شود. همچنین، دندانپزشکان به سطوح اشعهای که به کودکان داده میشود توجه ویژهای دارند.
چند بار در سال باید رادیوگرافی انجام شود؟
تعداد رادیوگرافیهای دندان به شرایط شخصی هر فرد بستگی دارد. بهطورکلی، دندانپزشکان برای بزرگسالان هر 1 تا 2 سال یکبار و برای کودکان معمولاً هر 6 ماه تا 1 سال یکبار رادیوگرافی توصیه میکنند.
آیا بعد از رادیوگرافی دندان عوارضی وجود دارد؟
عوارض جانبی جدی از رادیوگرافی دندان نادر است، اما ممکن است بیمار در اثر اضطراب یا ترس احساس ناراحتی کند. بهطور کلی، دوز اشعهای که در رادیوگرافی دندان استفاده میشود بسیار کم و ایمن است.
جمعبندی
رادیوگرافی دندان به عنوان یک ابزار کلیدی در تشخیص و درمان مشکلات دندانی به شمار میآید. از تشخیص پوسیدگی و بیماریهای لثه گرفته تا برنامهریزی درمانهای ارتودنسی، این نوع تصویربرداری به دندانپزشکان کمک میکند تا بهترین تصمیمات را برای سلامت دهان و دندان بیماران خود اتخاذ کنند. با توجه به موارد قابل توجه، رعایت اصول ایمنی و استفاده از تجهیزات مناسب ضروری است. در نهایت، آگاهی درباره تأثیرات و همچنین پاسخ به سوالات متداول میتواند به بیماران و والدین در درک بهتر فرآیند رادیوگرافی و اهمیت آن در مراقبت از دندانها کمک کند.