ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از ساینس آلرت، منطقه چرنوبیل برای انسان‌ها هنوز خطرناک است، اما تقریباً ۴۰ سال پس از انفجار رآکتور، شکل‌های دیگری از حیات نه‌تنها در آنجا باقی مانده‌اند بلکه رشد هم کرده‌اند. یکی از شگفت‌انگیزترین آن‌ها قارچ سیاه‌رنگ Cladosporium sphaerospermum است که روی دیوارهای داخلی یکی از پرتوزاترین ساختمان‌های چرنوبیل چسبیده و به‌طور غیرمنتظره‌ای در همان‌جا «زندگی ایده‌آل» دارد.

دانشمندان تصور می‌کنند دلیل این پدیده، نبود انسان‌ها نیست؛ بلکه تشعشعات شدید یونیزه‌کننده شاید برای این قارچ مزیت هم داشته باشد. این قارچ سرشار از ملانین است؛ رنگدانه‌ای که احتمالاً می‌تواند انرژیِ پرتوها را از طریق فرایندی شبیه فتوسنتز جذب و استفاده کند؛ فرایندی که به آن رادیوسنتز می‌گویند. با این حال، هنوز هیچ‌کس دقیقاً نمی‌داند چرا این قارچ در حضور تشعشع بهتر رشد می‌کند و رادیوسنتز فعلاً یک نظریه است.

این معما از اواخر دهه ۱۹۹۰ آغاز شد؛ زمانی که گروهی از پژوهشگران اوکراینی در چرنوبیل با یک کلونی بزرگ از قارچ‌های تیره‌رنگ مواجه شدند و ۳۷ گونه را ثبت کردند. بیشتر آن‌ها همان Cladosporium sphaerospermum بودند و حتی در نقاطی با بالاترین میزان آلودگی پرتو فعالیت می‌کردند. برخلاف همه ارگانیسم‌های شناخته‌شده، تشعشعات یونیزه‌کننده نه‌تنها به این قارچ آسیب نمی‌زد، بلکه رشد آن را تقویت می‌کرد.

در آزمایش‌های مختلف مشخص شد ملانینِ قارچ در معرض پرتو رفتار متفاوتی پیدا می‌کند؛ رفتاری که شباهت‌هایی به سازوکار جذب نور در کلروفیل دارد. ملانین هم‌زمان مثل یک سپر محافظتی نیز عمل می‌کند و از ساختار قارچ در برابر آسیب‌های رادیواکتیو محافظت می‌نماید.

در سال ۲۰۲۲ نیز همین نتیجه تأیید شد. محققان این قارچ را به فضا بردند و در بخش خارجی ایستگاه فضایی، آن را در معرض تشعشعات کهکشانی قرار دادند. حسگرهای زیر نمونه نشان دادند که قارچ مقدار تابش عبوری را کاهش می‌دهد. هدف بررسی رادیوسنتز نبود، بلکه سنجش قابلیت قارچ به‌عنوان سپر زیستیِ ضد تابش برای مأموریت‌های فضایی بود.
بااین‌حال، هنوز مشخص نیست این قارچ دقیقاً چه سازوکاری را به کار می‌گیرد و چرا چنین قدرتی دارد.