شهید مدرس؛ سیاستمداری که در اوج بحرانها صدای حقیقت شد
اقتصاد ایران: کاشمر- شهید آیتالله سید حسن مدرس در روزگاری که سیاست آشفته و قدرتطلبی بیمهار بود، بیهراس حقیقت را فریاد کرد و با عقلانیت و پاکدستی، معیار تازهای برای زیست سیاسی بر جای گذاشت.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
خبرگزاری مهر، گروه استانها- حسین دباغ یزدی: امروز، سالروز شهادت آیتالله سیدحسن مدرس، یکی از اثرگذارترین چهرههای تاریخ سیاسی ایران است؛ روحانی مجاهدی که نامش با شجاعت، خردمندی و پاکدستی گره خورده است. تاریخ معاصر ایران در بزنگاههای حساس، بارها به ایستادگی و روشنگری او تکیه کرده؛ ایستادگیای که نه بر قدرت نظامی یا جایگاه سیاسی، بلکه بر منطق، ایمان و مردمباوری استوار بود.
مدرس در زمانی قد برافراشت که ایران گرفتار بحرانهای بزرگ، دخالت بیگانگان، قحطی شدید و انحراف مشروطه شده بود. در چنین فضایی او همچون صدایی رسا از میان آشوبها برخاست و مسیر «حقگویی بیملاحظه» را انتخاب کرد؛ مسیر ی که هزینههای سنگینی برایش داشت، اما محبوبیت و اثرگذاری او را تا امروز ماندگار کرد.
با گذشت دههها از شهادت این عالم آگاه و سیاستمدار مردمی، نام مدرس همچنان در کاشمر، خراسان و سراسر کشور بهعنوان نماد شفافیت، مسئولیتپذیری و استقلالخواهی زنده است. جایگاهی که هر سال با حضور مردم، برنامههای فرهنگی و بازخوانی شخصیت او، پررنگتر میشود و نسل جدید را دوباره با این چهره بیبدیل تاریخ پیوند میدهد.
آیت الله مدرس؛ الگوی عقلانیت، شجاعت و شفافیت
حجت الاسلام جواد طاهری، امام جمعه کاشمر در گفتگو با خبرنگار مهر با تاکید بر اینکه شهید مدرس الگوی یک انسان عاقل، شجاع، زاهد و شفاف است، اظهار کرد: اگر مسئولان، نمایندگان و مردم به این الگو نزدیک شوند، بسیاری از مشکلات کشور حل خواهد شد.
امام جمعه کاشمر بیان کرد: برای شناخت شهید مدرس و شرایط ورود او به عرصه سیاسی کشور، باید فضای آن دوران را درک کرد. ایشان در دوره مشروطه دوم با انحراف انقلاب مشروطه به دلیل نفوذ جریانهای غربگرا و روشنفکری مواجه شد. در آن زمان، کشور با قحطی گسترده و شیوع بیماریهای واگیردار دست و پنجه نرم میکرد.
وی افزود: همزمان با این مسائل، جنگ جهانی اول نیز در جریان بود. ایران بیطرفی اعلام کرده بود، اما بیگانگان به کشور دستاندازی کردند. در همین شرایط سخت، شهید آیتالله سید حسن مدرس همچون ستارهای درخشید.
طاهری عنوان کرد: در دوران خفقان، شهید مدرس پنج دوره نماینده مجلس بود و هم پایان دوره قاجار و هم آغاز دوره پهلوی را تجربه کرد. شهید مدرس همان روز اول نشان داد که اهل مماشات نیست؛ به طوری که وثوقالدوله را به خاطر قرارداد ننگین ۱۹۱۹ به شدت توبیخ و عملاً کابینه او را ساقط کرد.
امام جمعه کاشمر با اشاره به اینکه این قرارداد ایران را عملاً در اختیار انگلیس قرار میداد، تاکید کرد: شهید مدرس با تمام توان در برابر آن ایستادگی کرد.
وی با اشاره به اینکه شهید مدرس آنقدر شناخته شده بود که رضاخان نیز وقتی به قدرت رسید، خوب میدانست با چه مخالف سرسختی روبهرو است، گفت: امروز در موزه شهید مدرس کنار نام ایشان نوشته شده است: مخالف عاقل، یعنی کسی که با منطق و استدلال ایستادگی میکند، نه با هیاهو؛ و همین برای رضاخان خطرناک بود.
طاهری با بیان اینکه شهید مدرس از سال ۱۳۰۵ سه بار ترور شد، اما موفق نبودند، عنوان کرد: در سال ۱۳۰۷ ایشان را دستگیر و ابتدا به خواف تبعید کردند. پس از هفت سال، رضاخان دریافت که حتی در تبعید هم مدرس محبوب شیعیان افغانستان شده و بیم انتقال او وجود دارد، لذا شهید مدرس را به کاشمر منتقل کرد.
امام جمعه کاشمر عنوان کرد: در کاشمر نیز سید حسن مدرس محبوبیت خاصی بین مردم پیدا کرد. سرانجام در سال ۱۳۱۶ با دستور مستقیم رضاخان و به دست مأموران شهربانی به شهادت رسید. نحوه شهادت او بدین گونه بود که ابتدا مسموم شد و چون سم کارگر نشد، با عمامهاش خفه و به شهادت رسید؛ این در حالی بود که تصور میکردند میتوانند صدای حقیقت را خفه کنند.
وی با اشاره به ویژگیهای برجسته شهید مدرس تصریح کرد: عقلانیت فوقالعاده ایشان به طوری بود که دشمنان او اولین کسانی بودند که عقلانیت مدرس را تأیید کردند. او دیندار بود و باور داشت هرکس به دین نزدیک شود، عقلش کاملتر میشود.
طاهری افزود: شهید مدرس در مجلس اقلیت بود، اما به تنهایی حریف تمام مجلس بود و حتی مقابل رضاخان قلدر هم ایستاد. چنان منطقی داشت که نمیتوانستند آشکارا با او مبارزه کنند.
امام جمعه کاشمر یکی دیگر از ویژگیهای شهید مدرس را شجاعت کمنظیر نام برد و اظهار کرد: ایشان به هیچچیز و هیچکس باج نمیداد. یکبار خود رضاخان قبل از ورود به مجلس یقه او را گرفت تا بترساند. اما وقتی رضاخان وارد مجلس شد و طرفدارانش شعار درود بر رضاخان سر دادند، شهید مدرس ناگهان شعار درود بر مدرس داد و جمعیت نیز با او همراه شدند. در آنجا رضاخان مات و مبهوت ماند.
وی زهد و بیاعتنایی به دنیا را یکی دیگر از ویژگیهای شهید مدرس عنوان کرد و گفت: شهید مدرس وابسته به مال و مقام نبود. به او پیشنهاد تولیت آستان قدس را دادند، با اینکه ائمه اطهار برای او بسیار ارزشمند بودند، اما با قاطعیت نپذیرفت و در پاسخ گفت: «هرکار کنید من حسنم و تو رضاخان». او نه تطمیع شد و نه مرعوب رضاخان.
طاهری با بیان اینکه شهید مدرس همواره بر شفافیت در سیاست تاکید داشت و حتی مسائل مجلس را برای مردم عادی توضیح میداد، گفت: یکبار در بقالی مشغول خرید بود که وقایع مجلس را به ماستفروش توضیح میداد. وقتی اطرافیان اعتراض کردند که شأن شما بالاتر از این است، پاسخ داد: «او موکل من است و باید بداند در کشورش چه میگذرد.» او حتی به شاگردانش طبابت یاد میداد به این شرط که رایگان برای مردم کار کنند؛ سبکی که برخی از شاگردانش تا آخر عمر ادامه دادند.
امام جمعه کاشمر بخش مهمی از علت اصلی ترور شهید مدرس را پیگیری استیضاح رضاخان عنوان کرد و گفت: شهید مدرس در مجلس پنجم با اینکه رأی نیاورد، اما مصونیت سیاسی و قدرت منطقش موجب شد رضاخان نتواند علناً با او برخورد کند. بنابراین، پنهانی و منافقانه سراغ حذف فیزیکی او رفت.
وی با اشاره به اینکه نوجوانان و جوانان با امکانات موجود در آرامگاه شهید سید حسن مدرس همچون موزه، آرامگاه و کتابخانه جامع، میتوانند بیشتر با خصوصیات این شهید بزرگوار آشنا شوند، تصریح کرد: شهید مدرس الگوی یک انسان عاقل، شجاع، زاهد و شفاف است. اگر مسئولان، نمایندگان و مردم ما به این الگو نزدیک شوند، بسیاری از مشکلات کشور حل خواهد شد. شهید مدرس به فرزندانش میگفت یا طبیب شوید یا معلم؛ یعنی خدمتگزار مردم. امروز نیز جامعه ما به چنین روحیهای نیاز دارد و از خدا میخواهیم این الگوی بزرگ را سرمشق زندگی ما قرار دهد و ما را ادامهدهنده راه حقطلبی و شجاعت او قرار دهد.
حب وطن و ایراندوستی نوجوانان را جذب شهید مدرس کرده است
حجت الاسلام محمد حسین صداقتی، رئیس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان کاشمر در گفتگو با خبرنگار مهر با تأکید بر ضرورت تبیین شخصیت شهید آیتالله مدرس برای نسل امروز اظهار کرد: برنامههایی ویژه نوجوانان در فضای زیارتگاه اجرا میکنیم و آنچه بیش از همه مورد استقبال قرار میگیرد، حبوطن، ایراندوستی و شجاعت شهید مدرس است.
رئیس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان کاشمر بیان کرد: برای عموم مردم نیز تلاش داریم ویژگیهای برجسته شهید مدرس، از جمله حقگویی، شجاعت و نترسیدن در مسیر دفاع از حق را تبیین کنیم. مردم کاشمر همواره در زنده نگه داشتن نام و یاد شهید مدرس همراه بودهاند و این اهتمام بهویژه زمانی پررنگتر میشود که امور فرهنگی به نوجوانان سپرده شود.
وی با اشاره به ظرفیتهای نسل نوجوان افزود: اگر کار را به نوجوانها واگذار کنیم، بهویژه در حوزه رسانه و تبیینگری، آنان با خلاقیت خود میتوانند برنامهها را طراحی و پیش ببرند. مدل مشارکتدادن مردم، بهخصوص نوجوانان، روشی موفق در جریانسازی فرهنگی است.
صداقتی با تأکید بر ضرورت برگزاری رویدادهای فراشهرستانی و استانی مرتبط با شهید مدرس ادامه داد: اگر بتوانیم در سطح شهر، استان و کشور برنامههایی اجرا کنیم که مردم را به مطالعه شخصیت شهید مدرس ترغیب کند، قطعاً علاقه و شناخت عمومی نسبت به این شخصیت بزرگ افزایش خواهد یافت.
رئیس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان کاشمر با بیان اینکه برنامههای مربوط به شهید مدرس نباید فقط به دهه آذر محدود شود، گفت: لازم است این فعالیتها در طول سال استمرار داشته باشد تا جایگاه ملی ایشان پررنگتر شود.
وی همچنین از اجرای طرحی پژوهشی در میان ۲۰۰ نوجوان خبر داد و افزود: نتایج نشان میدهد موضوعاتی مانند وطندوستی و غیرت ملی برای نوجوانان جذابیت ویژهای دارد. این ظرفیت ارزشمند باید جدی گرفته شود و به نوجوانان امکان داده شود که خودشان این مفاهیم را به دیگران منتقل کنند.
صداقتی با تأکید بر اینکه مدارس میتوانند نقش بیشتری در معرفی شهید مدرس ایفا کنند، گفت: همه ما باید در کنار نوجوانان ۱۲ تا ۱۸ سال قرار بگیریم تا این ظرفیت بزرگ فرهنگی فعال شود.
شجاعت آمیخته با بصیرت؛ میراث ماندگار شهید مدرس برای نسل امروز
در ادامه حجت الاسلام میثم خزاعی، رئیس شورای اسلامی شهر کاشمر با گرامیداشت شأن و جایگاه شهید آیتالله سیدحسن مدرس در گفتگو با خبرنگار مهر بر ضرورت بازشناسی ویژگیهای برجسته این شخصیت کمنظیر برای مردم و نسل جدید تأکید و اظهار کرد: مهمترین خصوصیت شخصیتی و سیاسی شهید مدرس، شجاعت آمیخته با بصیرت است؛ ویژگیای که او را به الگویی ماندگار در تاریخ معاصر ایران تبدیل کرده است.
رئیس شورای اسلامی شهر کاشمر افزود: شهید مدرس صرفاً یک سیاستمدار نبود، بلکه نمونهای از یک انسان مؤمن، آگاه و مسئولیتپذیر بود که هرگز حقیقت را فدای مصلحتگراییهای ظاهری و مقطعی نکرد. او قدرت را نه برای خود، بلکه بهعنوان ابزاری برای خدمت به مردم میدانست و همین نگرش سبب شد در حساسترین بزنگاههای تاریخی، با شجاعت و بدون ملاحظهکاری در برابر استبداد و انحراف بایستد.
وی با بیان اینکه از نگاه شهید مدرس مسئولیتپذیری واقعی به معنای تصمیمگیری درست حتی به قیمت آسیب به جایگاه فردی است، اظهار کرد: مدرس سیاست را از جنس اخلاق میدید و معتقد بود اگر دین از سیاست جدا شود، سیاست از انسانیت تهی خواهد شد. به باور او، صداقت و پایبندی به اصول، پایههای سیاستورزی سالم و مردمی است؛ نکتهای که امروز نیز میتواند چراغ راه مدیران و تصمیمگیران باشد.
خزاعی ادامه داد: میراث فکری مدرس برای نسل امروز پیامی روشن دارد؛ اینکه مسئولیتپذیری بر مقام مقدم است، صداقت بر شعار برتری دارد و استقلالخواهی و ایستادگی بر اصول قابل معامله نیست. مدرس با وجود فشارها، تهدیدها و محدودیتهای فراوان، هرگز از مسیر حقیقت فاصله نگرفت و نشان داد که دفاع از حق نیازمند شجاعت، منطق و باور به مردم است؛ نه خشونت و تندی.
رئیس شورای اسلامی شهر کاشمر افزود: شهید مدرس نمونه یک سیاستمدار مردمی بود که در سختترین شرایط نیز عدالتخواهی را با آرامش، استدلال و تکیه بر همراهی مردم دنبال کرد. به همین دلیل نام او در تاریخ سیاسی ایران نهتنها بهعنوان یک مبارز، بلکه بهعنوان معلم اخلاق و سیاست ثبت شده است.
وی با اشاره به نیاز جامعه امروز به احیای اعتماد عمومی تأکید کرد: اگر روحیه مدرس، یعنی شجاعت، صداقت، مردمباوری و التزام به عدالت در میان مدیران تقویت شود، سیاست سالمتر و مسیر اداره جامعه روشنتر خواهد شد. الگوگیری از مدرس تنها یادآوری یک شخصیت تاریخی نیست؛ بلکه دعوتی برای بازگشت به اصولی است که میتواند جامعه را در مسیر اصلاح، پیشرفت و انسجام ملی قرار دهد.
خزاعی اظهار کرد: زنده نگه داشتن نام و راه شهید مدرس تنها یک وظیفه تاریخی نیست، بلکه ضرورتی فرهنگی است تا نسل جدید با الگویی آشنا شود که در اوج فشارها، تهدیدها و تبعید، همچنان بر حقیقت ایستاد و عزت و استقلال را به مردم و سیاست هدیه داد.
آرامگاه شهید مدرس؛ قطب فرهنگی منطقه ترشیز
محمد یعقوبی، مدیر آرامگاه شهید آیتالله مدرس در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: آرامگاه شهید آیتالله مدرس (ره) در شهرستان کاشمر بهعنوان یکی از مراکز مهم فرهنگی و مذهبی استان، سالانه میزبان شمار زیادی از زائران و مسافران است و برنامههای متنوعی در حوزههای قرآن و معارف اسلامی، نماز و دعا، تبلیغات و انتشارات مذهبی، فرهنگی و هنری در این زیارتگاه برگزار میشود.
مدیر آرامگاه شهید آیتالله مدرس با اشاره به اینکه زیارتگاه شهید مدرس به یکی از مقاصد مهم گردشگری و زائرپذیر شهرستان تبدیل شده است، افزود: این مجموعه به زائران و گردشگران فرصت میدهد علاوه بر زیارت مرقد شهید مدرس، از بخشهای مختلف این مجتمع نیز بازدید کنند.
وی با تأکید بر اهمیت جایگاه این زیارتگاه در توسعه فعالیتهای فرهنگی، مذهبی و اجتماعی شهرستان کاشمر گفت: با وجود پیشبینی بودجه در حوزه فعالیتهای عمرانی و برنامههای فرهنگی، تاکنون هیچیک از این اعتبارات محقق نشده است.
یعقوبی با اشاره به ظرفیتهای فرهنگی این مجموعه ادامه داد: برگزاری اختتامیه کنگره ملی شهید مدرس و ۱۲۲۲ ترشیز همزمان با سالگرد شهادت آیتالله مدرس، گردهمایی بسیجیان، اجتماع خانوادههای قرآنی، غبارروبی مضجع شریف و برگزاری دعای ندبه از جمله مهمترین برنامههای امسال بود.
مدیر آرامگاه شهید آیتالله مدرس همچنین به طرحهای توسعهای پیرامون زیارتگاه اشاره کرد و افزود: در صورت به نتیجه رسیدن این طرحها، زیارتگاه شهید مدرس از وضعیت کنونی خارج شده و تحولی چشمگیر در جنوب شهر کاشمر رقم خواهد خورد.
وی با بیان اینکه برنامههای فرهنگی، مراسم عزاداری و سوگواری در طول مناسبتهای مختلف سال با مشارکت گسترده مردم برگزار میشود، گفت: بهمنظور ارتقای فرهنگ مطالعه، کتابخانه کودک زیارتگاه به بوستان غنچههای رضوی منتقل شده است؛ بوستانی که با هدف آموزش مفاهیم دینی و مذهبی و آشنایی کودکان ۵ تا ۹ سال با شخصیت شهید آیتالله مدرس (ره) فعالیت میکند.
یعقوبی تأکید کرد: این مجموعه همچنان تلاش میکند با اجرای برنامههای فرهنگی متنوع، ارزشهای شهید مدرس را ترویج کرده و به تقویت فرهنگ رضوی در شهرستان کمک کند.
مدرس؛ الگوی زنده سیاستورزی اخلاقی در ایران امروز
شخصیت شهید مدرس تنها یک خاطره تاریخی نیست، بلکه الگویی زنده برای امروز جامعه ایران است؛ الگویی که در آن عقلانیت با ایمان، شجاعت با اخلاق و سیاستورزی با خدمت به مردم گره خورده است. مرور زندگی مدرس نشان میدهد که سیاستمدار محبوب مردم کسی است که در برابر قدرتهای فاسد تسلیم نمیشود و حقیقت را در اوج تهدید رها نمیکند.
امروز آرامگاه این شهید بزرگوار در کاشمر نهتنها یک مکان زیارتی، بلکه به قطب فرهنگی منطقه ترشیز تبدیل شده است؛ محلی که نوجوانان، خانوادهها، پژوهشگران و گردشگران میتوانند از نزدیک با تاریخ، اندیشه و مرام مدرس آشنا شوند. برنامههای فرهنگی، پژوهشی و آموزشی این مجموعه بهگونهای طراحی شده که نسل جدید بتواند «مدرسِ امروز» را درک کند و ارزشهای او را در زندگی خود جاری سازد.
بیشک جامعه امروز، بیش از هر زمان دیگری به روحیهای شبیه مدرس نیاز دارد؛ روحیه شجاعت، صداقت، سادهزیستی، مردمباوری و دفاع بیهراس از حقیقت. بازخوانی میراث او نه یک وظیفه تشریفاتی، بلکه ضرورتی فرهنگی و اخلاقی است. امید آنکه نسل جوان، مدیران و تصمیمسازان کشور این الگوی بزرگ را سرمشق خود قرار دهند و راه روشن حقیقتطلبی او را ادامه دهند.