ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

نخل و خرما به عنوان اصلی‌ترین منبع درآمد مردم شرق استان کرمان است و ایران با حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن تولید و ۲۵۰ هزار هکتار نخیلات، رتبه دوم یا سوم تولید خرما در جهان را داراست.

بر اساس آمارهای گمرک، حجم صادرات خرما طی سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۵ دو برابر شده و از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۳ نیز رشد ۷۸ درصدی را تجربه کرده است.

مهدیه طبسی‌نژاد تسهیلگر و دهیار روستای باغچمک بم در گفت و گو با خبرنگار ایسنا با اشاره به مشکلات عدیده کشاورزان منطقه در حوزه کشت و تولید خرما، از چالش‌هایی نظیر آفات، صادرات و عدم حمایت دولتی از کشاورزان سخن گفت.

 وی همچنین بر ضرورت توجه به فرآوری محصولات خرما و تغییر الگوهای آبیاری تاکید کرد.

طبسی‌نژاد درباره مقابله با آفات درختان خرما، به‌ویژه سوسک سرخرطومی خرما و کنه تارتن خرما، اظهار کرد: دهیاری‌ها با همکاری مروجان جهاد کشاورزی، جلسات آموزشی متعددی را برگزار کرده‌اند. هدف اصلی ما آگاه‌سازی کشاورزان بوده و بروشورهای ترویجی نیز در اختیار مردم قرار داده‌ایم. کنترل و رصد مستمر درختان توسط خود کشاورزان و انجام هرس خرما در فصول سرد سال، برای جلوگیری از شیوع این آفات، از نکات مهمی است که آموزش داده شده و کارشناسان جهاد کشاورزی نیز آمادگی خود را برای حمایت و ارائه مشاوره به کشاورزان اعلام کرده‌اند.

رکود صادرات و عدم حمایت دولتی، بلای جان کشاورزان خرماکار

دهیار روستای باغچمک بم با انتقاد شدید از وضعیت موجود، به مشکلات اقتصادی کشاورزان اشاره کرد و گفت: متاسفانه در حال حاضر حمایت دولتی، چه در قالب کود یارانه‌ای و چه سایر کمک‌ها، از کشاورزان صورت نمی‌گیرد. در بحث صادرات خرما نیز امسال شاهد دپوی گسترده محصولات در سردخانه‌ها هستیم و عملاً هیچ اقدام موثری برای صادرات انجام نشده است. این موضوع به تجمیع محصول در سردخانه‌ها و در نهایت به متضرر شدن کشاورزان منجر شده است.

وی ادامه داد: با وجود تورم موجود، قیمتی که برای خرید خرما تعیین شده، به هیچ عنوان قانع‌کننده نیست و با احتساب هزینه‌های تولید، یا درآمد با هزینه برابری می‌کند و یا کشاورز مجدداً متضرر می‌شود.

کاهش نزولات آسمانی و ضرورت تغییر الگوی آبیاری

طبسی‌نژاد یکی دیگر از چالش‌های جدی منطقه را کاهش نزولات آسمانی و کمبود آب دانست و بیان کرد: متاسفانه نزدیک به ۹۰ درصد از باغات ما همچنان به روش سنتی غرقابی آبیاری می‌شوند که خسارت زیادی به منابع آب زیرزمینی وارد می‌کند. با توجه به کاهش بارندگی‌ها، قطعاً در آینده‌ای نزدیک با مشکل جدی بی‌آبی روبرو خواهیم شد.

وی راهکار این معضل را حرکت به سمت آبیاری قطره‌ای اعلام کرد و افزود: جهاد کشاورزی در این زمینه نیز آموزش‌های لازم را ارائه می‌دهد و دهیاری نیز بارها نسبت به این موضوع آگاه‌سازی کرده است. ورود کشاورزان به این حوزه برای حفظ منابع آبی حیاتی است.

این تسهیلگر درباره برنامه‌های آینده به پتانسیل‌های حوزه فرآوری محصولات خرما اشاره کرد و گفت: حدود یک‌سوم تا یک‌چهارم محصول خرمای منطقه، یا دورریز می‌شود و یا برای مصرف دام مورد استفاده قرار می‌گیرد، در حالی که می‌توان این میزان را به مرحله فرآوری رساند.

وی با اشاره به چالش‌های پیش روی فرآوری و تشکیل تعاونی‌ها، تاکید کرد: فرآوری محصولات و تشکیل تعاونی‌ها، نیاز به حمایت جدی از سوی نهادهای مختلف دارد. ما با مردم اتاق فکر تشکیل می‌دهیم و ظرفیت‌ها را بررسی می‌کنیم و حتی در تشکیل تعاونی‌ها نیز پیشقدم می‌شویم، اما این تعاونی‌ها به حمایت مالی نیاز دارند؛ حمایتی که متاسفانه از سوی دولت و حتی خیران به شکل مطلوب صورت نمی‌گیرد.

طبسی‌نژاد افزود: جهاد کشاورزی تنها در زمینه آموزش حمایت می‌کند و هیچ حمایتی از نظر فیزیکی و تامین فضا(مانند سوله) برای تعاونی‌ها وجود ندارد. دهیاری‌ها نیز با اعتبارات محدود خود، اجازه حمایت مالی از تعاونی‌ها را ندارند.

درخواست از مسئولان کشوری: حمایت از کارهای خرد و تعاونی‌های روستایی

دهیار روستای باغچمک بم در پایان از مسئولان رده بالای کشوری درخواست کرد: تقاضا داریم از کارهای خرد و تعاونی‌های روستایی حمایت کنند. اگر تعاونی‌ای با مشکلاتی روبروست، آن را یاری کنند تا مشکلاتش حل و بتواند تولید خود را افزایش دهد. بسیاری از بانوانی که سرپرست خانوار هستند، در این حوزه‌ها فعالیت می‌کنند و حمایت مالی و کمک در ساخت سوله برای تعاونی‌ها، می‌تواند به اقتصاد خانواده‌هایشان کمک شایانی کند.

محمد نیکفر مشاور رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان نیز در گفت و گو با ایسنا، بر پیگیری مستمر مسائل و مشکلات بخش کشاورزی استان تأکید کرد و برگزاری جلسات و همایش‌های آموزشی منطقه‌ای را گامی مؤثر در کنترل آفات و افزایش آگاهی کشاورزان دانست.

وی افزود: یک حرکت جدی در بخش ترویج شکل گرفته و در مدت کوتاهی، چندین جلسه و همایش در بخش‌های مختلف دو شهرستان شرقی استان برگزار شد.

نیکفر اهمیت این جلسات را با توجه به مشکلات و آفاتی که اخیراً دامنگیر بخش کشاورزی شده، بسیار بالا ارزیابی کرد و افزود: اطلاعاتی که در این جلسات به کشاورزان داده می‌شود، یکی از نیازهای مبرم ماست که متأسفانه شاید در سال‌های گذشته به شکل کافی اتفاق نیفتاده بود.

حساسیت سازمان جهاد کشاورزی و کنترل آفت سوسک شاخدار حنایی

نیکفر به طور خاص به بحران اخیر مربوط به سوسک شاخدار اشاره کرد که با طغیان خود منطقه را تهدید می‌کرد و گفت: خوشبختانه با دعوت از کارشناسان متخصص و باتجربه از سراسر ایران که اطلاعات کاملی در این بخش داشتند، این آموزش به کشاورزان ارائه شد. کشاورز پیش از این نمی‌دانست که این آفت (سوسک شاخدار) چیست، نحوه تخم‌گذاری، رشد نوزاد و محل پنهان شدن آن در کجای درخت است. اما با اطلاعاتی که مروجان از طریق مدیریت دفتر ترویج استان به کارشناسان منتقل کردند و آموزش‌ها ارائه شد، همه در جریان قرار گرفتند و اطلاعات کافی کسب کرده و با این اقدامات، کنترل این مسئله و جلوگیری از طغیان آن میسر شد

رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی بم: همکاری کشاورزان، راهکار کلیدی مقابله با آفات و بهره‌وری در نخلستان‌ها

فهرجی رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی شهرستان بم در این رابطه با تاکید بر لزوم همکاری و مشارکت فعال کشاورزان، اظهار کرد: ریشه‌کنی آفاتی نظیر سوسک سرخرطومی و زنجیرک خرما تنها با همت و پیش‌قدم شدن خود کشاورزان میسر خواهد بود.

وی همچنین بر اهمیت به‌کارگیری روش‌های نوین آبیاری، فرآوری خرما و نقش دولت در حمایت از صادرات تاکید کرد.

فهرجی در این باره بیان کرد: در بحث آفات، تنها راهکار این است که خود مردم و کشاورزان پیش‌قدم شوند. آفاتی همچون سوسک سرخرطومی و زنجیرک خرما ریشه‌کن نمی‌شوند مگر اینکه با هماهنگی و همکاری خود کشاورزان همراه باشد. فعالیت‌های جهاد کشاورزی و مراکز تحقیقاتی بدون همراهی کشاورزان میسر نخواهد بود.

وی در ادامه به چالش‌های آبیاری و اهمیت استفاده از فناوری‌های نوین در این حوزه اشاره کرد و گفت: امسال میزان بارش‌ها از سال‌های قبل بوده و این امر منجر به کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و افزایش میزان  شوری آب شده که برای کشاورزی بسیار مضر است.

رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی بم افزود: کشاورزان باید به سمت آبیاری‌های نوین روی آورند تا از باقی‌مانده آب موجود، استفاده بهینه داشته باشند.

وی همچنین تاکید کرد که پیش از هرگونه سم‌پاشی یا کوددهی، انجام آزمایش آب و خاک و توجه به EC آب ضروری است، به‌ویژه برای کشاورزانی که همچنان از آبیاری غرق‌آبی استفاده می‌کنند.

فرآوری خرما، راهی برای افزایش سوددهی

فهرجی برای افزایش سوددهی کشاورزان، فرآوری و بسته‌بندی خرما را یک راهکار اساسی دانست و با یادآوری تجربیات گذشته در شهرستان بم از تولید محصولاتی مانند شکلات خرما و نوشابه خرما، ابراز امیدواری کرد که کشاورزان دوباره به سمت فرآوری خرما حرکت کنند.

وی اظهار کرد: در حال حاضر تعداد اندکی از کشاورزان وارد این حوزه شده‌اند، اما تمامی آن‌ها باید به این سمت حرکت کنند تا به سود کافی دست یابند.

فهرجی به وجود وام‌های حمایتی برای کشاورزان اشاره کرد و گفت: در گذشته کشاورزان می‌توانستند از وام‌های دولتی بهره‌مند شوند. به عنوان مثال در بحث آبیاری‌های نوین و قطره‌ای دولت ۷۵ درصد هزینه‌ها را تقبل می‌کرد و ۲۵ درصد بر عهده کشاورز بود.

وی در بخش صادرات نیز اظهار کرد: در حال حاضر صادرات آزاد است، اما توقف صادرات در مقاطعی مانند ماه رمضان در سال گذشته، زیان بزرگی به کشاورزی وارد کرد. خرمای ایران به ویژه خرمای بم که بخش عمده‌ای از صادرات خرما را تشکیل می‌دهد، پاسخگوی بازار ماه رمضان است و دولت نباید مانع صادرات شود.

ضرورت سم‌پاشی به موقع و رعایت دوره کارنس

رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی شهرستان بم در پایان به اهمیت سم‌پاشی به موقع درختان اشاره کرد و هشدار داد: کشاورزان باید با دقت و در زمان مناسب سم‌پاشی را انجام دهند تا در بحث صادرات دچار مشکل نشوند. اگر یک بار در آزمایشات مشخص شود که میزان سم در خرما بالاست، کل صادرات بم به چالش کشیده خواهد شد. رعایت دوره کارنس یا دوره سم‌زدایی پس از سم‌پاشی، حیاتی است.

به گزارش ایسنا، مهدی‌زاده مدیر هماهنگی ترویج کشاورزی استان کرمان افزود: در راستای تقویت فرآیند ترویج، کشاورزان پیشرو منطقه به عنوان مددکاران ترویجی سازماندهی شده‌اند. این افراد پس از دریافت آموزش‌های تخصصی، به عنوان سفیران ترویج، اطلاعات و دانش به‌روز را به سایر فعالان بخش کشاورزی در مناطق خود منتقل خواهند کرد.

وی به فعالیت‌های ترویجی جدید در شهرستان بم اشاره کرد و گفت: در حوزه شهرستان بم، سرعت اجرای برنامه‌های ترویجی افزایش یافته و به طور خاص، تولید کلیپ‌های آموزشی کوتاه در زمینه شناسایی، معرفی و مبارزه با آفت سرخرطومی حنایی خرما و همچنین پادکست‌های آموزشی درباره خشکیدگی خوشه خرما، با همت محققان بخش کشاورزی انجام شده و این محتوا در اختیار بهره‌برداران قرار می‌گیرد.

اشتغال‌زایی زنان از طریق استفاده از ضایعات خرما

مهدی‌زاده به موفقیت طرح‌های معیشتی اشاره کرد و یادآور شد: در سال گذشته، طرح «روستای سرآمد زنان کارآمد» با تمرکز بر تولید سرکه خرما از ضایعات این محصول در روستای باغچمک بم به اجرا درآمد و گامی مؤثر در جهت استفاده بهینه از ضایعات کشاورزی و ایجاد اشتغال پایدار برای زنان روستایی بوده است.

وی به موفقیت یکی از کشاورزان منطقه اشاره کرد و گفت: مرتضی عباس‌زاده کشاورز اهل بم، در سی‌وهفتمین دوره انتخاب نمونه‌های برتر بخش کشاورزی، به عنوان نمونه برتر ملی خرما شناخته شد که توانسته با تولید ۲۸ تن خرما در سطح ۳۷ هکتار، رتبه اول کشوری را کسب کند. موفقیت این کشاورز در کنار سخت‌کوشی، مرهون به‌کارگیری دقیق توصیه‌های کارشناسان و دستورالعمل‌های ارائه شده توسط سازمان جهاد کشاورزی است.

مدیر هماهنگی ترویج کشاورزی در پایان با اشاره به اهمیت مبارزه با آفت، گفت: بر اساس تحقیقات انجام شده، اگر پیشگیری لازم درباره آفت سرخرطومی حنایی خرما صورت نگیرد، بخش قابل توجهی از محصول دچار آسیب جدی شده و این امر می‌تواند منجر به خسارات اقتصادی گسترده‌ای در سطح استان شود.

همچنین حامد بدرآبادی رئیس دفتر اتاق بازرگانی شهرستان بم با اشاره به تهدید جدی سوسک سرخرطومی حنایی، خواستار همکاری همه‌جانبه جهاد کشاورزی، مرکز تحقیقات و کشاورزان برای مقابله با این آفت شد.

وی تأکید کرد که در صورت عدم مقابله جدی، خسارات ناشی از این آفت می‌تواند ویرانگر باشد و آینده نخلستان‌ها و باغات شرق استان را به خطر اندازد.

بدرآبادی همچنین بر ضرورت تقسیم کار در حوزه کشاورزی و پیگیری مجدانه مسائل شهرستان‌های شرقی به ویژه بم، توسط مسئولان ذی‌ربط تأکید کرد و افزود: امیدواریم با تلاش جمعی، عظمت گذشته منطقه در حوزه کشاورزی بازگردد.

 این مسئول چالش‌های عمده این صنعت را تغییر اقلیم، کاهش کیفیت آب، کاهش بارندگی و افزایش اختلاف دمای شب و روز دانست و بر لزوم مدیریت جدی این مسائل تأکید کرد.

وی هشدار داد که در صورت عدم صرفه‌جویی در مصرف آب، منطقه با بحران جدی روبرو خواهد شد و بقای نخیلات به خطر می‌افتد.

بدرآبادی با ابراز نگرانی از کاهش کیفیت بسته‌بندی خرما در سال جاری، آن را یکی از دلایل اصلی از دست دادن بازارهای صادراتی، از جمله بازار هند، دانست.

وی بر اهمیت رعایت روش‌های صحیح مبارزه با آفات، استفاده از سموم مجاز و توجه به دوره کارنس آن‌ها در محصولات صادراتی تأکید کرد.

عباس رخشان مدیر جهاد کشاورزی شهرستان بم نیز بر لزوم رسیدگی فوری به چالش‌های مرتبط با آفات و بیماری‌های نخلیات، به‌ویژه سوسک سرخرطومی حنایی، تأکید کرد.

وی درباره میزان درگیری نخلستان‌های شرق استان کرمان و شهرستان بم با آفت سوسک سرخرطومی گفت: در حال حاضر امکان اعلام درصد دقیقی وجود ندارد، اما با توجه به محدود بودن موارد مشاهده‌شده در سطح شهرستان بم، این امر خود زنگ خطری بسیار جدی برای کل نخلستان‌های منطقه است.

وی با هشدار جدی، این آفت را مرگ خاموش نخلستان‌ها توصیف کرد و توضیح داد: تا زمانی که آفت، درخت را از بین نبرده و پژمردگی آن مشاهده نشود، کنترل آن دشوار است و در صورت عدم رسیدگی، منجر به نابودی کامل اصل درخت خرما می‌شود.

مدیر جهاد کشاورزی بم یادآور شد: نخل پس از ۱۵ تا ۱۶ سال به ثمردهی می‌رسد؛ یعنی کشاورز از زمان کاشت تا بهره‌برداری باید این مدت طولانی هزینه کند. اگر کشاورزان با مجموعه جهاد کشاورزی همکاری نکنند، این آفت می‌تواند زحمات چندین ساله نسل‌های گذشته و فعلی ما را به سرعت از بین ببرد.

پایش مستمر و هرس زمستانی؛ کلید کنترل آفات

رخشان با اشاره به هزینه‌های جاری کشاورزان (هرس و کوددهی)، بر یک ضرورت جدید تأکید کرد و گفت: یک کار بسیار مهم و حیاتی، پایش هفتگی، روزانه و ماهانه باغات خرما است. کشاورزان باید مرتباً تنه و تاج درختان خود را کنترل کنند. در صورت مشاهده علائمی نظیر خروج شیرابه از تنه، دیده‌شدن خاک‌اره‌های چسبنده، خالی شدن تنه درخت یا پژمردگی غیرعادی، باید سریعاً موارد را به مدیریت جهاد کشاورزی گزارش دهند.

وی با بیان اینکه کارشناسان در حال پایش نخلستان‌ها هستند، افزود: به دلیل گستردگی بسیار زیاد نخلستان‌ها، تکمیل عملیات مبارزه به تنهایی توسط مدیریت جهاد کشاورزی امکان‌پذیر نیست. بنابراین از همه کشاورزان خواهش می‌کنیم که مرتباً درختان خود را پایش کنند تا بتوانیم این آفت را در همین مراحل اولیه مشاهده‌شده، ریشه‌کن کنیم.

درباره زمان‌بندی هرس، رخشان بیان کرد: کشاورزان ما آگاهی خوبی دارند؛ بهترین موقع برای هرس کردن، فصل زمستان است، زمانی که دمای هوا پایین بوده و فعالیت حشرات به حداقل ممکن می‌رسد. دلیلش این است که پس از هرس، بویی از محل زخم تنه و برگ درخت ساطع می‌شود که باعث جذب حشره سوسک سرخرطومی شده و در همان محل تخم‌ریزی می‌کند.

مدیر جهاد کشاورزی بم به کشاورزان توصیه کرد از تهیه پاجوش از افراد دوره‌گرد یا خودروهای عبوری خودداری کنند زیرا بسیاری از موارد آلودگی فعلی ناشی از کاشت پاجوش‌های خریداری‌شده از منابع غیرمطمئن بوده است.

تهدید سرمایه‌های کشاورزی با آفات سوسک سرخرطومی حنایی و مگس مدیترانه‌ای

به گزارش ایسنا، علی باقری رئیس جهاد کشاورزی استان کرمان هم در این رابطه با ابراز نگرانی از گسترش دو آفت مخرب سوسک سرخرطومی حنایی و مگس مدیترانه‌ای نسبت به تهدید جدی سرمایه‌های کشاورزی استان به ویژه نخیلات هشدار داد.

 وی بر لزوم همکاری و مشارکت فعال کشاورزان، دستگاه‌های اجرایی و عموم مردم برای کنترل و ریشه‌کنی این آفات تاکید کرد و گفت: این آفت سال‌هاست در مناطق خرماخیز استان حضور دارد.

باقری اظهار کرد: این آفت مستقیماً به محصول خسارت نمی‌زند، اما با خشکاندن کامل درخت، کل سرمایه کشاورز را از بین می‌برد و از حساسیت بسیار بالایی برخوردار است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان از تشکیل گروه‌های پایش توسط همکاران این سازمان و کلینیک‌های گیاه‌پزشکی در منطقه خبر داد که به صورت مستمر در حال رصد و پایش وضعیت هستند.

وی از کشاورزان درخواست کرد تا در کنترل این آفت با رعایت عواملی که باعث جابجایی آفت می‌شوند، از جمله پاجوش‌ها و ضایعات آلوده، همکاری کنند و در ادامه گفت: جهاد کشاورزی به تنهایی نمی‌تواند مانع از گسترش این آفت شود. ما کمک فرمانداران، نیروهای انتظامی و شوراهای روستا را می‌خواهیم تا از جابجایی پاجوش‌های آلوده به مناطق سالم اکیداً جلوگیری کنند و حتماً مجوز حفظ نباتات جهاد کشاورزی را داشته باشند.

باقری تاکید کرد که کوچکترین بی‌توجهی یک فرد می‌تواند منطقه‌ای وسیع را آلوده و به خطر بیاندازد.

وی بیان کرد: در راستای مشارکت عمومی طرح «نخلیان کوچک» آغاز شده که در آن دانش‌آموزان پایه‌های چهارم تا ششم ابتدایی در مناطق روستایی آموزش‌های لازم را دریافت کرده و با کاتالوگ‌های مخصوص، در صورت مشاهده آفت، به همکاران جهاد کشاورزی گزارش می‌دهند تا اقدامات پایش، مبارزه و امحا صورت گیرد.

رئیس جهاد کشاورزی استان کرمان در ادامه به موضوع مگس مدیترانه‌ای پرداخت و عامل ورود این آفت به استان را از طریق یک فرد یا محموله آلوده به استان دانست و افزود: مناطق درگیر در شهرستان بم، از جمله منطقه دهبکری نیازمند مبارزه جدی هستند.

وی درباره اقدامات صورت گرفته اظهار کرد: سم در اختیار کشاورزان قرار داده‌ایم و با شوراهای کشاورزی و نمایندگان آنها جلساتی را آغاز کرده‌ایم تا مبارزه شیمیایی هماهنگ و جدی در فصل پاییز صورت گیرد. ضمن اینکه هدف از مبارزه در این فصل، از بین بردن نسل فعلی آفت و کاهش جمعیت آن برای سال آینده است.

باقری با تاکید بر اهمیت قرنطینه و محدودیت جابجایی برای مبارزه با این آفات گفت: اگر قرنطینه نشود و آفت از مسیرهای دیگر وارد شود، تلاش‌های ما بی‌نتیجه خواهد بود. بنابراین کشاورزان ضمن خودداری از جابجایی میوه‌ها و پاجوش‌های آلوده، به جهاد کشاورزی در صیانت از باغات و محصولات کشاورزی استان یاری رسانند، چرا که این امر مستلزم کمک همگانی است.

انتهای پیام