ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

حجت‌الاسلام‌والمسلمین مصطفی صادقی در گفت‌وگو با ایسنا به مناسبت بزرگداشت شیخ مفید با تقسیم‌بندی جریان‌های فکری آن عصر اظهار کرد: در یک سو، قمی‌هایی افرادی مانند صفار، کلینی و شیخ صدوق در واقع می‌توان گفت قمی‌ها در یک سو قرار داشتند که بر احادیث و میراث اهل بیت تأکید داشتند و در سوی دیگر، عقل‌گرایان بغدادی از معتزله و امامیه مانند خاندان نوبختی، ابن‌جنید و ابن‌ابی‌عقیل بودند که به استدلال عقلی روی آورده بودند.

تلفیق عقل و نقل؛ ویژگی ممتاز شیخ مفید

عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: این فضای فکری دوگانه، زمینه‌ساز ظهور شیخ مفید شد؛ شخصیتی که ضمن توجه به احادیث، به عقل و استدلال عقلی نیز اهمیت ویژه‌ای داد و در واقع نوعی صلح و جمع بین این دو جریان اندیشمندانه ایجاد کرد.

حمایت حکومت آل بویه از شکوفایی علمی

وی به زمینه‌های سیاسی نیز اشاره کرد و افزود: فضای شیعه در آن دوره تحت حکومت آل بویه قرار داشت که هرچند شیخ مفید گاه با مخالفت‌هایی مواجه می‌شد، اما وجود این قدرت سیاسی، امکان شکوفایی فکری و فعالیت‌های علمی او را فراهم کرد.

آثار و تألیفات گسترده

استاد سیره اهل بیت(ع) با اشاره به گستردگی آثار شیخ مفید گفت: از وی نزدیک به ۲۰۰ عنوان اثر در موضوعات متنوعی چون فقه، اصول فقه، مناظرات، تفسیر و به‌ویژه کلام به جای مانده است. اگرچه آثار ایشان در همه حوزه‌ها ارزشمند است، اما تأثیرشان در حوزه کلام برجسته‌تر بوده است.

شاگردپروری نظام‌مند

وی بر نقش بی‌بدیل شیخ مفید در تربیت شاگردان تأکید کرد و گفت: شیخ مفید شاگردانی چون سید مرتضی، شیخ طوسی، سید رضی، نجاشی را تربیت کرد که هر یک در شاخه‌های گوناگون علمی تأثیرگذار بودند.

صادقی گفت: هر یک از این شاگردان در حوزه‌های مختلف ادبیات، جمع آوری نهج‌البلاغه، کلام، کتاب شناسی، تفسیر، فقه و اصول تخصص داشتند که منجر به تثبیت هویت شیعی شد. حتی شیخ مفید استعدادهای درخشان را از کودکی شناسایی و با حمایت‌های مالی و آموزشی زمینه رشد آنان را فراهم می‌کرد.

مناظرات علمی و دفاع عقلانی از تشیع

عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به مناظرات علمی شیخ مفید اشاره کرد و افزود: گزارش شده که او در منزل خود در بغداد به‌طور منظم مناظراتی ترتیب می‌داد. حدود ۳۵ مناظره از ایشان ثبت شده که محور اصلی آن‌ها مسائلی چون وجود و عصمت ائمه، تبیین جایگاه اهل بیت و پاسخ به شبهات کلامی و فقهی بود.

وی رویکرد شیخ مفید را الگویی ارزشمند برای علمای معاصر دانست و تصریح کرد: شیخ مفید تنها به عنوان یک متکلم یا فقیه راضی نبود، بلکه در مسائل اجتماعی و سیاسی نیز حضور فعال داشت. این پیام برای اهل علم امروز این است که دانش باید همراه با عقل‌گرایی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی باشد.

آثار تاریخی و مباحث مهدویت

صادقی با اشاره به آثار تاریخی شیخ مفید گفت: وی دو اثر تاریخی الارشاد و الجمل بسیار ارزشمند به جای گذاشته است.

این استاد سیره اهل بیت(ع) در ادامه با اشاره به اهمیت کتاب الارشاد تصریح کرد: هرچند برخی بخش‌های الارشاد به‌ویژه آن‌هایی که به شیوه روایتی نقل شده ممکن است از دید فنی نقد شوند، اما این اثر همچنان یکی از منابع کلیدی برای معرفی زندگی ائمه، به‌ویژه امام حسین (ع)، محسوب می‌شود. شیخ مفید در این کتاب، از روایات ابو مخنف نیز استفاده کرده که خود ارزش تاریخی زیادی دارد.

وی در پاسخ به پرسشی درباره اندیشه شیخ مفید در خصوص امام زمان(ع) نیز اظهار کرد: شیخ مفید هم در بخش دوازدهم کتاب الارشاد و هم در چهار رساله مستقل درباره غیبت و همچنین در کتاب الفصول العشرة به مباحث مربوط به امام دوازدهم و غیبت پرداخته است. این امر در دوره‌ای که هنوز چالش‌های امروزی مطرح نبوده، اهمیت ویژه‌ای دارد.

انتهای پیام