ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

صدیقه شاکری حسین آبادی، معاون پژوهش جامعه الزهرا در گفت‌وگو با ایسنا بیان کرد: مهمترین نقش زنان در انتظار فعال، فقط در یک قسمت و در یک گزاره خلاصه نمی‌شود، بلکه این نقش چند لایه و هم‌زمان است. از طرفی، خودسازی و معرفت و باورمندی به خود شخص است که می‌تواند بسیار مؤثر باشد

این مدرس حوزه و دانشگاه با بیان اینکه وقتی از انتظار فعال سخن می‌گوییم، قاعدتاً نقطه مقابل آن که انتظار منفعل است، در ذهن انسان مطرح می‌شود، گفت: انتظار منفعل، انتظاری است که شخصی که خود را منتظر می‌داند، دست روی دست می‌گذارد، عافیت‌طلب است و تحرک و حرکتی از خود نشان نمی‌دهد تا به آن چیزی یا آن کسی که انتظارش را می‌کشد برسد. بنابراین نقطه مقابل آن که انتظار فعال است، به معنای آماده‌سازی فردی و اجتماعی برای ظهور امام عصر(عج) است.

معاون پژوهشی جامعه الزهرا ضمن تاکید بر انتظار فعال به معنای آماده‌سازی زمینه برای این ظهور امام زمان(عج)، یادآور شد: این آماده‌سازی هم در جهت فردی و هم در جهت اجتماعی است و نه فقط اینکه فرد آمادگی خودش را در نظر می‌گیرد، بلکه خانواده و اجتماعش را نیز همراه می‌کند. سپس تمام وجودش را با شوق به سمت فعالیت‌هایی که زمینه را برای ظهور آن منتظر فراهم می‌کند، به کار می‌گیرد.  به عبارتی، تمامی توان و ظرفیت را به کار می‌بندد و در همراه‌سازی دیگران نیز تلاش می‌کند تا وضع موجود را اصلاح کند.  

شاکری اظهار کرد: به عبارتی دیگر، انتظار فعال با دو عنصر «پیوستگی ایمانی» و «اقدام اجتماعی» محقق می‌شود. پیوستگی ایمانی خود فرد و سپس آماده‌سازی اجتماع، لذا تزکیه، آموزش و اصلاح اجتماعی به نوعی بیانگر انتظار فعال است.

معاون پژوهشی جامعه الزهرا بیان کرد: از این منظر می‌توانیم بگوییم که انتظار فعال ماهیتاً عملی و تربیتی است که البته مبتنی بر یک علم و معرفت بالاست. به عبارت دیگر، انتظار فعال، ایفای نقش چند بعدی سازندگی فردی (خودسازی شخصی یک زن) و همچنین سازندگی و ایجاد انتظار فعال در درون خانواده و سپس در جامعه است.

وی با بیان اینکه همچنین زن در تربیت نسل منتظر نقش فعال دارد، تصریح کرد: در وهله اول برای خانواده خودش و در قدم بعدی می‌تواند کنشگر اجتماعی فعالی در عرصه‌های مختلف فرهنگی، سیاسی و اقتصادی باشد. در واقع خودسازی، تربیت نسل منتظر و کنشگری اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی لازم و مکمل یکدیگر هستند که بدون آن‌ها اصلاح ساختاری ممکن نیست. بنابراین، نقش زن در انتظار فعال محدود به خود فرد و خانواده نیست، بلکه می‌تواند و باید در عرصه‌های فرهنگی و همچنین در شکل‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی نقش‌آفرینی کند.

این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه در آموزه‌های متعددی از ائمه(ع)، قرآن و روایات، می‌بینیم که تفاوتی از این جهت بین زن و مرد وجود ندارد، گفت: در سوره مبارکه احزاب، آیه ۳۵، می‌فرماید: «إِنَّ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ وَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ الْقَانِتِینَ وَ الْقَانِتَاتِ وَ الصَّادِقِینَ وَ الصَّادِقَاتِ وَ الصَّابِرِینَ وَ الصَّابِرَاتِ وَ الْخَاشِعِینَ وَ الْخَاشِعَاتِ وَ الْمُتَصَدِّقِینَ وَ الْمُتَصَدِّقَاتِ وَ الصَّائِمِینَ وَ الصَّائِمَاتِ وَ الْحَافِظِینَ فُرُوجَهُمْ وَ الْحَافِظَاتِ وَ الذَّاکِرِینَ اللَّهَ کَثِیرًا وَ الذَّاکِرَاتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَهً وَ أَجْرًا عَظِیمًا»، ده عنوان برای ارزش‌های انسانی زن و مرد که به صورت یکسان ذکر می‌شود و زن و مرد باید هر دو این ده ویژگی را داشته باشند.

وی با تاکید بر اینکه در مسئله انتظار فعال و نقش‌آفرینی در ایجاد زمینه‌های ظهور تفاوتی بین زن و مرد وجود ندارد، افزود: هر کدام در نقش خودشان، در آن طبیعت و فطرتی که خداوند متعال برایشان قرار داده، اگر نقششان را به خوبی ایفا کنند، انشاالله زمینه‌های ظهور هرچه بیشتر برای منجی عالم بشریت فراهم خواهد شد.

شاکری در پاسخ به این پرسش که زنان چگونه می‌توانند به عنوان یک مادر یا همسر، سبک زندگی منتظرانه را در خانواده نهادینه کنند، گفت: این مطلب که تربیت یک کودک، بیست سال قبل از به دنیا آمدن آن کودک اتفاق می‌افتد، به نوعی اشاره به این مطلب دارد که مادر باید با خودسازی و پالایش دورنی معرفت، آمادگی کافی در جنبه‌های مختلف را انشاالله به دست بیاورد.

وی در ارتباط با نقش همسری، افزود: در روایات داریم، امیرالمؤمنین(ع) وقتی وارد خانه می‌شدند، می‌فرمودند با نگاه کردن به حضرت زهرا(س) تمامی سختی‌ها را از یاد می‌برم. بنابراین، ما از این اسوه و الگوی عملی‌مان باید درس بگیریم. بانوان با ظرافت، احساسات و عواطفی که در وجود آن‌ها نهادینه شده می‌توانند کانون خانواده را لبریز از آرامش و آسایش کنند؛ لذا در قدم اول زنان باید نسبت به وظایف مادری و همسری خودشان هم معرفت پیدا کنند و هم مهارت اجرای درست آن را کسب کنند.

انتقال ایمان و رفتار دینی به درون خانواده 

شاکری انتقال ایمان و رفتار دینی به درون خانواده و به ویژه برای فرزندان را یکی از نقش‌های مهم زنان در امر انتظار فعال دانست و گفت: استمرار عمل دینی یک مادر، از جمله عبادات، دعاها، روابط مادر با دیگر اعضای خانواده، دوری از گناه، پایبندی به واجبات و ترک محرمات، از جمله مواردی است که به صورت عملی می‌تواند تأثیر مهمی در پرورش نسل منتظر داشته باشد.

این مدرس دانشگاه اضافه کرد: صبر و تحمل در مقابل سختی‌ها و دشواری‌هایی که ممکن است در زندگی وجود داشته باشد، باز هم به عنوان یک درس عملی مهم برای تربیت فرزندان باید در نظر گرفته شود. مادر باید در خانه، فضایل اخلاقی از جمله عفو، خدمت به دیگران، عدالت‌خواهی و تمامی آن صفات اخلاقی که یک جامعه منتظر باید داشته باشد را نهادینه کند.

معاون پژوهشی جامعه الزهرا در مورد روش‌های انتقال مفاهیم مهدوی و اعتقادی به کودکان گفت: در هر سنی، کودکان به شکل ویژه‌ای نیازمند کسب معرفت هستند. لذا با توجه به مراحل مختلف رشد کودک مادر می‌تواند در قالب قصه گویی، بازی و نمایش مبانی اعتقادی مهدویت را متناسب با درک و فهم فرزندش به او منتقل کند. همچنین حضور در مساجد و مجالسی که در ارتباط با امام عصر(عج) و مسائل اعتقادی است، شرکت در امور خیریه، باعث می‌شود کودک از ابتدا با مفهوم مسئولیت اجتماعی و عدالت‌ورزی آشنا شود.

وی گفت: الگوی سوم زن مسلمان، نه مربوط به زن شرقی و نه زن غربی است، بلکه زن معتدل اسلامی است که نه افراط می‌کند و نه تفریط؛ هم مقام همسری را دارد و وظیفه‌اش را به خوبی انجام می‌دهد، هم مقام مادری را به خوبی ایفا می‌کند و هم در زمان ضرورت و لزوم، کنشگری اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و حتی اقتصادی دارد.

هجمه‌های فرهنگی مهم‌ترین چالش زنان برای ایفای نقش در عصر انتظار

شاکری در پاسخ به این سوال که چالش‌های پیش روی زنان برای ایفای نقش در عصر انتظار چیست، تصریح کرد: این چالش‌ها می‌تواند از جنبه هجمه‌های فرهنگی دشمن در نظر گرفته شود. فقط هجمه‌های فرهنگی نیست، تحریم‌های اقتصادی هم هست. به جهت اینکه این هجمه‌های فرهنگی و تحریم‌های اقتصادی سبب شده که مشکلات عدیده‌ای در سر راه تشکیل کانون خانواده و بالا رفتن سن ازدواج و متأسفانه ناپایداری‌هایی که در ازدواج‌ها مشاهده می‌شود، ایجاد شود.

وی افزود: از جمله این چالش‌ها، تعارض بین ارزش‌های الهی در خانواده و محتواهایی است که هجمه‌های ضد دینی به عنوان محتواهای مدرن با شکل‌های فریبنده در جامعه دارند. در واقع با تبلیغ تجملات، انواع مدها و امور غیر ضروری جامعه را از آن هدف اصلی خود که چگونه باید زمینه را برای ظهور مولا فراهم کرد غافل می‌کنند و مسائلی چون تزکیه، آموزش و اصلاح اجتماعی فهم صحیح از مهدویت و انتظار فعال تحت شعاع قرار می‌گیرد.

معاون پژوهشی جامعه الزهرا با بیان اینکه چالش مهم دیگر، عقب‌نشینی والدین است، بیان کرد: به خصوص مادران از همراهی، همدلی و آموزش‌های مستقیم به کودکان، به خاطر فشارهای متعدد غفلت می‌کنند، حالا این فشارها گاهی به خاطر مشکلات اقتصادی است، گاهی به خاطر چشم و هم‌چشمی‌ها و تجمل‌گرایی‌هایی که متأسفانه در جامعه قابل مشاهده است.

وی ادامه داد: به عنوان نمونه دشمن از طریق ترویج مفاهیمی چون فردگرایی افراطی و جنسیت‌گرایی افراطی، سعی دارد الگوهای الهی زن و مرد را مخدوش کند. این هجمه، زنان را بین دو قطب الگوی غربی (آزادی بی‌بندوبار) و الگوی اسلامی تعادل‌یافته قرار داده است. تاریخ نشان می‌دهد که در دوران پسااستعمار، ساختارهای سلطه‌طلب غرب سعی کردند با تصویرسازی زنان خاورمیانه به عنوان قهرمانان ضد سنت، مشروعیت نظام‌های سکولار را تقویت کنند.  

این مدرس حوزه و دانشگاه با بیان اینکه تهدید شبکه‌های متعدد اجتماعی در عصر دیجیتال را باید به فرصت تبدیل کرد، اظهار کرد: زنان و جوانان توانمند این مرز و بوم، به خصوص دانشجوها و طلبه‌های جوان، می‌توانند از فرصت عصر دیجیتال و شبکه‌های مجازی استفاده کنند و بتوانند آن حقایق معرفتی و انسان‌ساز مهدوی را در این عرصه‌های مختلفی که در اختیار است، بیان کنند.

وی در ادامه اضافه کرد: ما باید به طور عملی، الگوهایی که خداوند متعال از اهل بیت برای ما قرار داده، از جمله حضرت زهرا(س) را در جامعه به نمایش بگذارند و انشاالله بتوانند آن نمادهایی که در این الگوی مترقی خداوند متعال قرار داده، نه اینکه نمادسازی، بلکه نمادیابی کنیم، ما در مکتب تشیع، خیلی فرصت‌های ارزشمند و والایی را برای این مطلب داریم.

معاون پژوهشی جامعه‌الزهرا در رابطه با شخصیت‌های تاریخی زن به عنوان اسوه عملی، بیان کرد: حضرت زهرا(س)، حضرت خدیجه کبری(س)، حضرت زینب(س) و همچنین بانوانی که در عصر نبوی و علوی با پیامبر اکرم(ص) و امیرالمؤمنین(ع) همراه بودند اسوه‌های عملی هستند که خداوند متعال از لطف و رحمتش برای ما در نظر گرفته است.

این مدرس حوزه و دانشگاه گفت: اسوه کامل ما حضرت زهرا(س)، که همسری بسیار مهربان و آرامش‌بخش برای امیرالمؤمنین(ع) بودند و در محبت، ایثار، فداکاری برای همسر و تربیت فرزندان، بی‌نظیر بودند و زمانی که اقتضا می‌کرد، از اینکه کنشگر فعالی برای احقاق حق در امور سیاسی و اجتماعی باشند، از پا نمی‌نشستند و برای حمایت از ولی و امام زمان خودشان، جان خود را فدا می‌کردند و به عبارتی اولین فدایی راه امامت و ولایت می‌شدند.

وی افزود: حضرت خدیجه(س) نی خودشان و اموالشان و همه زندگیشان را وقف پیامبر اکرم و پیشبرد اسلام کردند. در روایتی نقل شده که «اسلام با شمشیر امیرالمؤمنین و اموال حضرت خدیجه(س) به ثمر نشست» و موفق شد که حکومت اسلامی تشکیل دهد و پایه‌گذاری برای اسلام در آینده تا قیام قیامت بشود.

این مدرس حوزه و دانشگاه بیان کرد: حضرت زینب(س) با شجاعت بی‌مانند و روشنگری که داشتند، به عنوان یک اسوه و الگویی که نه فقط در ساحت همسری و مادری (که مادر دو شهید کربلا هستند)، بلکه در ساحت اجتماعی و سیاسی، نقش بسیار مهمی داشتند و قیام عاشورا به واسطه حضرت زینب(س) و امام سجاد(ع) بود که به گوش مردم رسید.

وی در پایان گفت: برای مشارکت اجتماعی زنان، یکی از فرصت‌های مناسب مسجد است که انشاالله به این مسئله اهتمام ویژه شود؛ با شبکه‌سازی در مساجد و محله‌ها، زنان ما به خوبی می‌توانند این زمینه‌های معرفت صحیح را منتشر و تقویت کنند.

انتهای پیام