پوشش رنگارنگ و معنوی اقوام اصفهان تلفیقی از تاریخ و نجابت
اقتصاد ایران: اصفهان - لباس محلی اقوام مختلف لر، ارامنه، گرجی، ابیانه، ورزنه و ترک‌های قشقایی در استان اصفهان، انعکاسی از یک پیوند فرهنگی در پوشش و حجاب در فرهنگ ایرانی است .
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها –مرجان سیف الدین: پوشش همیشه نشان‌دهنده هویت عمیق فرهنگی، اعتقادات و اصالت تاریخی بوده است که با حفظ سنت‌ها و رعایت اصول حجاب، تصویری زنده و اصیل از ایران کهن ارائه می‌دهند.
زیبایی و دقت در جزئیات پوشش، نمادی از وفاداری به ریشه‌ها و حفظ نهاد خانواده و باورهای دینی است. این لباس‌ها نه تنها از حیث پوشیدگی محافظت می‌کنند بلکه هویتی نمادین و فرهنگی محسوب می‌شوند که در تاریخ ایران ریشه دارند.
هنر و حیا در لباس‌های اقوام بختیاری استان اصفهان
داران، مرکز شهرستان فریدن و یکی از شهرهای تاریخی استان اصفهان، در مرکز ایران قرار دارد. این شهر میزبان تنوع فراوان اقوامی چون لر، ترک، ارامنه و گرج است که این گوناگونی، جلوه‌ای ویژه به لباس‌های محلی منطقه بخشیده است.
فرانک کیان ارثی، از فرهنگیان این منطقه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: مشخص‌ترین ویژگی لباس‌های محلی در سراسر ایران از جمله این منطقه، پوشش کامل و بلند زنان و مردان از سر تا پا است که ریشه‌ای فرهنگی و اصالت ایرانی دارد.
وی با بیان اینکه این پوشش‌ها، ناشی از باور و فطرت مردم است نه اجبار، درباره لباس‌های اقوام لر در این منطقه گفت: مردان لر پیراهن‌های بلند، شلوارهای گشاد و شال‌های رنگارنگ به دور کمر دارند که نشانگر زندگی ساده اما با شکوه ایل و کوهستان‌های هم‌جوار است که این پوشش با کلاه‌های نمدی تکمیل می‌شود که علاوه بر محافظت در برابر سرما، نمادی از سنت و وقار است.
کیان ارثی که خود به لباس محلی اش وفادار است، افزود: زنان این قوم با دامن‌های بلند رنگین و چارقدهای نقاشی شده، حجاب و پوشیدگی کامل را به شکلی زیبا تلفیق کرده‌اند، که این پوشش ترکیبی از هنر، سنت و احترام به حریم فردی است که با اصالت ایرانی پیوند دارد.
وی تاکید کرد که لباس‌های محلی لرهای فریدن که بخشی از لرهای بختیاری به شمار می‌آیند، نماد هویت فرهنگی این قوم هستند. این پوشش شامل چوخا یا چوقای پشمی بلند بدون آستین است که از پشم گوسفند و با رنگ‌هایی مانند شیری و راه‌راه‌های عمودی سیاه بافته می‌شود و در مناسبت‌های رسمی و خانگی استفاده می‌شود.
این محقق فرهنگی افزود: این پوشش‌ها گرچه ساده‌اند، اما حامل نمادهای فرهنگی و تاریخی عمیقی هستند.
کیان ارثی لباس محلی را فراتر از زیبایی دانست و نشانی از فرهنگ، خانواده و حیا خواند و افزود: اهمیت دادن به این پوشش‌ها یعنی پاسداشت اصالت و ریشه‌ها.
پوشش زنان ارمنی اصفهان، ترکیبی از زیبایی، عزت و سنت
پوشش در لباس‌های محلی ارامنه اصفهان اهمیت فراوانی دارد و نمادی از هویت فرهنگی، اجتماعی و تاریخی این جامعه است.
ورژ هوسپیان، از اهالی منطقه ارامنه، در گفتگو با خبرنگار مهر بیان کرد: لباس‌ها علاوه بر جنبه کاربردی، حامل معانی نمادین و فرهنگی عمیقی هستند که پیوند آنان را با سنت‌ها و ارزش‌های ارمنی نمایان می‌کند.
وی افزود: لباس‌های زنان ارمنی شامل سرپوش‌هایی مانند کلاه و عرقچین است که نشان‌دهنده وضعیت اجتماعی و سن آنهاست. پوشش سر به صورت تزئینی همراه با زیورآلات خاص به ویژه در مراسم ازدواج نمادین بوده و نشانگر عزت و زیبایی است.
این کارشناس فرهنگ ارامنه ادامه داد: نقش نواردوزی‌ها و سوزن‌دوزی‌های رنگارنگ در لباس‌های زنان و مردان ارامنه، نمادی از هنر، هویت قومی و تعلق به جامعه ارمنی به شمار می‌رود.
وی ادامه داد: لباس‌ها در قالب‌های مختلفی چون پیراهن‌های بلند، روپوش یا قبا و شلوار پوشیده می‌شوند که هر یک بیانگر دوره‌های زندگی، جنسیت و مناسبت‌های خاص هستند که این پوشش‌ها علاوه بر حفظ هویت گروهی، ابزاری برای انتقال ارزش‌ها و آداب و رسوم به نسل‌های بعدی نیز محسوب می‌شوند.
هوسپیان با اشاره به مهاجرت ارامنه جلفا در زمان شاه عباس صفوی به اصفهان گفت: این لباس‌ها تلفیقی از عناصر اصیل ارمنی و اثرات فرهنگی منطقه‌ای هستند که نشان‌دهنده سازگاری اجتماعی همراه با حفظ اصالت فرهنگی است.
وی تاکید کرد: پوشش‌های ارامنه نه تنها نمایانگر هویت جمعی، حسن سلیقه، هنر دستی و احترام به سنت‌ها و مناسبت‌های فرهنگی این مردم است، بلکه نماد حیا و ارزش معنوی آنها نیز است.
کوهستان آینه‌ای از ارزش‌ها و زیبایی‌های لباس گرجی‌ها
لباس‌های محلی گرجی‌های منطقه فریدن ویژگی‌های خاص و رنگارنگی دارند که بازتاب‌دهنده بالاترین ارزش‌های اخلاقی و پوششی این قوم است.
ترانه خود سیانی، استاد دانشگاه پیام نور و از اهالی این منطقه، در این باره به خبرنگار مهر گفت: لباس مردان این منطقه شامل چوخا است کت مردانه‌ای بلند که از پارچه‌ای ضخیم و گشاد تهیه شده و همراه با کمربند نقره‌ای و کلاه پوست گوسفند پوشیده می‌شود.
وی افزود: لباس زنان گرجی فریدن بلند، تزیین‌شده و با کمربندی محکم است. روسری مخصوص زنان از یک سربند مخملی شکل تشکیل شده که تا سرشانه‌ها می‌رسد و اهمیت ویژه‌ای دارد.
خود سیانی که خود اهل منطقه است ادامه داد: رنگ‌ها در لباس‌های محلی گرجی دارای معانی نمادین و فرهنگی مهمی هستند. رنگ‌های گرم و پررنگ مانند قرمز، نارنجی، زرد و سبز در لباس‌ها به کار می‌روند که نماد زندگی، شادی، انرژی و سرزندگی هستند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: لباس‌های بلند و پوشیده در گرجی‌ها اصالت، فرهنگ، موقعیت اجتماعی و حالت‌های معنوی را منتقل می‌کنند و پوشش آنها نمادی از غرور ملی و احترام به سنت‌ها است.
ترانه خود سیانی بر این باور است که لباس‌های محلی دارای تاریخ و اصالت فرهنگی هستند و فقط برای پوشیدن نیستند بلکه هر رنگ و طرحی در آنها معنایی خاص دارد، رنگ‌های روشن نماد امید و زندگی‌اند و ترکیب آنها با فرم پوشیده، نشانه‌ای از وقار و حیا در فرهنگ ایرانی است.
لباس‌های محلی ابیانه، نگینی در فرهنگ و هنر بومی ایران
ابیانه روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان نطنز در استان اصفهان است که در تاریخ ۳۰ مرداد ۱۳۵۴ با شماره ثبت ۱۰۸۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این روستا به واسطه پوشاک محلی، معماری بومی و بناهای تاریخی متنوع، از مشهورترین روستاهای ایران محسوب می‌شود.
مردم ابیانه پوشش مردانه و زنانه‌ای اصیل شامل چارقدهای سه‌گوش، پیراهن‌های بلند گلدوزی شده، شلوار چین‌دار و نیم‌تنه‌های مخمل کردی دارند که جلوه‌ای از حفظ حجاب برتر و در عین حال ظرافت و زیبایی هنر بومی ایرانی است.
این سنت زیبا به گونه‌ای حفظ شده که نسل جدید با لباس محلی اصیل خود وارد این روستا می‌شود.
عسل حسینی، محقق فرهنگی اهل نطنز، در مقالات خود درباره معماری و پوشش مردم این منطقه نوشته است: لباس‌های مردم ابیانه نمادی از پوشش کامل و هویت فرهنگی ایرانی است که با هنر نقاشی پارچه‌ها و گلدوزی‌های ظریف زنده نگه داشته شده است.
وی در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: پوشاک مردان این منطقه از دوره صفویه تا اوایل قرن حاضر شامل کلاه نمدی، قبا بلند، زیرپوش، شال کمر، شلوار گشاد از جنس کرباس یا متقال و گیوه محلی بود که با گلدوزی‌هایی خاص تزئین شده است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: لباس زنان ابیانه نیز جلوه‌ای زیبا از پوشش کامل است. چارقد و پیراهن بلند با طرح‌ها و رنگ‌های متنوع که با کار دست گلدوزی شده و با یراق‌های نقره‌ای تزئین شده، در دنیا شهرت دارد، و شلوار یا شلیته‌ای که از کمر تا بالای زانو را می‌پوشاند و به یراق‌های نقره‌ای مزین است، همراه با چموش و گیوه محلی زیبایی خاصی به لباس می‌دهد.
وی با بیان اینکه مشخصه لباس‌های مردان و زنان این منطقه پوشیده بودن آن در عین زیبایی است گفت: این لباس‌ها جلوه‌ای ویژه و نمادی از فرهنگ و تاریخ غنی ابیانه ایجاد می‌کنند، این لباس‌ها ترکیبی از زیبایی، هنر دست و کاربردی بودن متناسب با شرایط اقلیمی منطقه هستند و تاریخچه‌ای کهن از دوره صفویه دارند که همچنان در زندگی مردم ابیانه حفظ شده است.
چادر سفید ورزنه، نماد حجاب برتر و هویت بومی
زنان چادر سفید منطقه ورزنه با پوششی آسمانی، گویی برگرفته از سپیدی ابرها و مهربانی نور صبح‌اند، این حجاب نه تنها محافظت‌کننده عفاف است، بلکه نمادی از سنتی پایدار و پیوندی عاشقانه با خاک و فرهنگ این سرزمین به شمار می‌آید.
هر گامی که در کوچه‌های تاریخی ورزنه برمی‌دارند، نقشی تازه از اصالت و وقار می‌نگارند، چادری سفید و نرم بر دوش دارند که صفحه‌ای روشن است و داستان‌های زنانه‌ای از صبر، پاکی و زیبایی در دل خود جای داده است.
لباس محلی ورزنه، به ویژه برای زنان این شهر، بسیار مشهور است و با پوشش سنتی چادر سفید شناخته می‌شود. این پوشش که از پارچه‌های کرباس سفید تهیه شده و از نخ پنبه محلی دوخته می‌شود، نه تنها یک لباس محلی بلکه هویتی ویژه برای زنان ورزنه محسوب می‌شود. این پوشش در میان لباس‌های محلی ایران برجسته و منحصر به فرد است.
رضا ایزدی، از فعالان میراث فرهنگی اصفهان، در این باره به خبرنگار مهر گفت: چادر سفید زنان شهر ورزنه در سال ۱۴۰۰ در فهرست میراث ناملموس ایران به ثبت ملی رسید.
وی افزود: ورزنه با چادر سفید زنانش شناخته می‌شود که نماد احترام عمیق به حجاب و اصالت بومی است، این چادر نه تنها پوششی کامل و محافظتی است، بلکه سمبل مقاومت فرهنگی و حفظ سنت‌های منطقه به شمار می‌آید.
ایزدی این پوشش حجاب سنتی و با اقلیم گرم منطقه هماهنگ خواند و بیان کرد که این شهر با نام «دیار فرشتگان سپیدپوش» شناخته می‌شود و به جاذبه‌ای فرهنگی ویژه برای گردشگران تبدیل شده است.
ایزدی تصریح کرد: چادر سفید فقط نمایشی برای جذب گردشگر نیست، بلکه نماد حیا و عفت بانوان این منطقه است.
این فعال میراث فرهنگی ادامه داد: چادر سفید ورزنه علاوه بر جایگاه میراث فرهنگی، ریشه در طبیعت و اصالت دارد که همه این‌ها نشانه وقار فرهنگی عمیق این سرزمین است.
رنگ‌ها و لباس‌های قشقائی اصالتی نجیب
ترک‌های قشقایی با اصالتی عشایری و زبان ترکی، پوشاک خاص و متفاوتی دارند که ابعاد حجاب و اصالت فرهنگی را به‌صورت هنرمندانه و کارکردی تجلی می‌کند. لباس مردان این قوم، پیراهن‌های ساده اما مقاوم در برابر شرایط سخت به همراه شلوارهای رنگی و کلاه‌های نمدی یا پوستین است.
زنان قشقایی با دامن‌های بلند چندلایه و جلیقه‌های گلدوزی‌شده، پوششی کامل دارند که روسری‌های متنوع و بلند بر سر دارند و حجاب خود را با زیبایی و تناسب حفظ می‌کنند.
سیمین جوانی، یکی از زنان قشقایی است، وی به مهر گفت: استفاده گسترده از رنگ‌های زنده، پارچه‌های نفیس و نقوش اصیل در لباس قشقایی نه تنها سبب حفظ حجاب شده بلکه هویتی هنری و نمادین برای این قوم به ارمغان می‌آورد.
وی که تحصیلات عالیه دانشگاهی دارد و مادر دو فرزند است، افزود: این لباس‌ها به قدری ارزش معنوی و هویت دارند که تمامی خانواده‌ها وقتی برای دید و بازدید یا مراسم خاص به ایل می‌آیند، لباس محلی خود را نه فقط به‌عنوان یک اجبار بلکه به‌عنوان اصالتشان می‌پوشند و به همان زبان محلی خود صحبت می‌کنند.
حمید غنی، محقق ایل قشقایی، گفت: لباس‌های این ایل بازتاب‌دهنده فرهنگ و هویت ترک تبار آنهاست.
وی افزود: این لباس‌ها علاوه بر کارکرد روزمره، نماد هویت قشقایی‌ها و بیانگر تاریخ، فرهنگ و زیبایی‌شناسی ایلشان است و استفاده از رنگ‌های شاد و زیورآلات متنوع، این لباس‌ها را بسیار جذاب و خاص کرده است.
این محقق با اشاره به تصور عمومی که حجاب تنها تعریف دینی دارد، تاکید کرد: در فرهنگ ایرانی از دیرباز حساسیت نسبت به نگاه نامحرم و حفظ حرمت خانواده وجود داشته است.
وی با تاکید بر اهمیت ترویج فرهنگ لباس‌های محلی، افزود: نقش رسانه‌ها، آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها در برگزاری نمایشگاه‌ها و ترویج لباس محلی بسیار مهم است.
وی یادآور شد: لباس‌های محلی نباید فقط یک نماد نمایشگاهی باشند بلکه هویت ما هستند و باید آنها را زنده نگه داریم.
حجاب رنگارنگ هویت نجابت ایرانیان
حجاب و پوشش، نماد زیبایی، هویت و اصالت ایرانی لباس‌های اقوام مرد لر، ارامنه، گرجی، ابیانه، ورزنه و ترکان قشقایی در اصفهان نمونه‌هایی برجسته از حفظ فرهنگ پوشش و حجاب برتر با حفظ اصالت و زیبایی ایرانی هستند.
این لباس‌ها هم مقاومتی در برابر فراموشی هویت فرهنگی‌اند و هم جلوه‌ای از هنر، زیبایی و دین‌داری که باید ماندگار و گرامی داشته شوند. تاکید بر حجاب در این پوشاک، نمایانگر گرامیداشت ارزش‌های دینی، فرهنگی و هنری ایرانی است که باید به نسل‌های بعدی منتقل گردد. و اهمیت فرهنگ پوشاک در انتقال پیام‌های تاریخی، اجتماعی و هنری ملت ایران را به خوبی آشکار می‌سازد.