۸۵ روز عشق و امید؛ نوزادان نارس خراسان شمالی جان گرفتند
اقتصاد ایران: بجنورد- نوزادان نارس خراسان شمالی پس از ۸۵ روز مراقبت ویژه و عشق مادران و پرستاران، از خطر گذشتند و حالا با امید و زندگی بازگشته‌اند.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها، محدثه جوان‌دلویی؛ ۹ ماه، ۷ ماه، ۸۵ روز یا ۹ روز… عددهایی که فقط برای یک مادر معنا دارد. مادر مدام تقویم را زیر و رو می‌کند و هفته‌ها را شماره‌گذاری می‌کند. نوبت‌های ویزیت پزشک را هم در گوشه‌ای از تقویم یادداشت می‌کند. دنبال کتاب و اینترنت می‌گردد تا بفهمد این ۹ ماه چطور می‌گذرد. شاید ۹ ماه زمان کوتاهی باشد، اما برای مادران چشم‌انتظار، مخصوصاً آن‌هایی که بعد از سال‌ها صاحب فرزند شدند، بسیار طولانی است.
اما ناگهان ورق برمی‌گردد و ناخواسته یا هر آنچه بتوان اسمش را گذاشت، رخ می‌دهد. بدون آنکه بدانی قرار است چه اتفاقی برائت بیفتد. دو روایت از مادرانی که زودتر از موعد فرزندشان را در آغوش کشیدند و از نوزادانی که با امید نفس می‌کشند.
روایت اول
۸ سال پس از ازدواجمان متوجه شدیم خداوند قرار است فرزند عزیزی به ما بدهد و چقدر مادر و پدرهایمان خوشحال شدند و هر روز برایم نوبرانه‌ای می‌فرستادند. روزها می‌گذشت و به واسطه شغل، جلسات فراوانی را باید پشت سر می‌گذاشتم و همزمان بیماری کرونا شیوع پیدا کرد که استرس‌ها و ترس‌های ناشناخته این بیماری برایم سخت می‌گذشت.
روزهای پایانی اسفند ۱۳۸۹، از مرکز بهداشت تماس گرفتند که برای چکاپ مراجعه کنم؛ من به خاطر ترس از کرونا نرفتم. سال نو شد و این ترس همچنان ادامه داشت، تا اینکه بیستم فروردین ماه بالاخره نزد ماما رفتم. وقتی او معاینه کرد گفت: «این بچه از نظر جثه یک ماه عقب‌تر است و باید فوراً سونوگرافی انجام دهید.»
بلافاصله خودم را به پزشک متخصص رساندم و او در عین خونسردی گفت: «نامه می‌دهم برای ختم بارداری بروید بیمارستان و بستری شوید.» یادم است آن شب من و همسرم با هم مسیر مطب پزشک تا بیمارستان را گریه کردیم.
در بیمارستان، پزشک اورژانس گفت: ختم بارداری را صلاح نمی‌دانم، ترجیح می‌دهم در بخش بستری شوید تا وقت زایمان تحت نظر باشید. یک ماه بستری برایم به اندازه ۳۶۵ روز سخت گذشت.
برایش دعا کنید…
ناراحتی مادر و همسرم بیشتر از ۵ تش بر دلم می‌زد. تا اینکه از شدت ترس، خستگی و استرس‌های زیاد، سوم اردیبهشت ماه ساعت ۱۱ شب فشارم بالا رفت و پزشک شیفت دستور ختم بارداری داد.
نفس ساعت ۱۲ نیمه‌شب به دنیا آمد. وزنش ۸۰۰ گرم بود، چشمان درشتی داشت اما اندام ظریفش قلبم را تکه‌تکه کرد. او را به بخش نوزادان بردند و صبح پزشک اطفال به عیادتم آمد و گفت: این بچه شما چثه بسیار کوچکی دارد؛ ممکن است زنده نماند، برایش دعا کنید. همه چیز دست خداست.
همراه نفس شدم و با او سه ماه در بخش NICU و در شرایط سخت کرونا زندگی کردم. مادران بسیاری را دیدم که آن‌ها هم مانند من کنار فرزندشان و با عشق و محبت برای جان گرفتن دلبندشان شبانه‌روز کنار دستگاهشان می‌نشستند، لالایی می‌خواندند و شیر می‌دادند.
نفس ۸۵ روز بستری بود تا اینکه به وزن یک کیلو و ۴۵۰ گرم رسید. پزشک معالج گفت: با رضایت خودتان نفس را ترخیص می‌کنم اما مراقبت از نفس شرایط سختی دارد؛ باید حسابی مراقبش باشید. من و همسرم با عشق سختی‌ها را به جان خریدیم و درمان‌ها و معاینات متعدد چشم، گوش و غربالگری تیروئید را برایش انجام دادیم، حالا نفس در آستانه ۶ سالگی است و به من نشان داد که با امید و عشق می‌توان کارهای سخت را آسان کرد.
روایت دوم
ظهر یک روز اردیبهشتی، در حین ناهار دادن به پسرکم و گوش دادن به حرف‌هایش، ناگهان قلبم فرو ریخت و دردی در وجودم پیچید که سابقه نداشت. نمی‌دانستم امروز روز چندم است، چه برسد به ماه. فقط به خاطرم آمد که دوست مامایی دارم و سریع شماره او را گرفتم. او گفت: سریع خودت را به بیمارستان برسان. با گریه گفتم: الان که وقتش نیست، تابستان منتظر آمدنش هستم.
همسرم سریع تمام وسایلم را جمع کرد و دست من و پسرکم را گرفت و او را به مادربزرگش تحویل داد. یادم است پسرکم مرا بوسید و گفت: «مامان گریه نکن، حالت خوب می‌شود!» به بیمارستان رسیدیم، مامای اورژانس تشخیص داد باید بستری شوم.
پزشکان و ماماها در رفت و آمد بودند و شرح حال می‌گرفتند؛ یکی می‌گفت باید ختم بارداری بدهیم و بچه را در دستگاه بگذارند، دیگری تشخیص داد که بستری باشد تا ماه آینده تحت نظر خودمان باشد…
تمام دردها از وجودم رفت...
علی به دنیا آمد، اما جثه کوچکش غمگینم کرد. پرستار بخش نوزادان او را در ملحفه‌ای پیچید و به بخش برد. برای یک مادر سخت است که بعد زایمان در بخشی بستری شود که همه مادران با نوزاد به بغل هستند. دو روز خودم در بخش زنان بستری بودم و علی در بخش نوزادان.
روزی که سرپرستار بخش نوزادان تماس گرفت و گفت می‌توانی به دیدن فرزندت بیایی، تمام دردهایم از وجودم رفت و سراسیمه خودم را به بخش نوزادان رساندم. خدمه روپوش مخصوص آوردند و گوشه‌گوشه بخش نوزادان پر از نوزادانی بود که در دستگاه قرار داشتند.
پرستار مرا به سمت دستگاه علی هدایت کرد تا چشمم به جثه نحیفش افتاد و به هق‌هق افتادم. پرستار گفت: گریه نکن، صدای تو را می‌شناسد. بیا بغلش بگیر؛ او به آغوش مادرانه‌ات نیاز دارد. به تو قول می‌دهم او مردی قوی و باهوشی خواهد شد.
شرایط خاص نوزادان نورس
من ۹ شبانه‌روز در کنارش بودم. هر روز صبح پزشک متخصص وزن او را می‌گرفت و برنامه تغذیه با شیرخشک و داروهایش را تنظیم می‌کرد. با همه پرستاران دوست شده بودیم. روزی که پزشک گفت علی می‌تواند به منزل برود، گویا خدا دو دستی دنیا را به من داد. مراقبت از نوزاد نارس شرایط خاصی داشت و اکنون علی همان‌گونه که پرستاران پیش‌بینی کرده بودند، باهوش، قوی و چابک شده و آماده رفتن به مدرسه است.
مادرانگی‌ها و پرستاران
بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان حال و هوای خاصی دارد. مخصوصاً در روزهای پایانی آبان ماه، به مناسبت روز جهانی نوزاد نارس، برای نوزادانی که روزگاری در این بخش بستری بودند و اکنون سروقامتی پیدا کرده‌اند، جشن‌هایی برگزار می‌شود.
رقیه خالقی، سرپرستار بخش NICU بیمارستان بنت‌الهدی بجنورد، ۱۲ سال است مثل یک مادر در حال مراقبت از نوزادان نارس است.
او در گفت‌وگو با خبرنگار مهر می‌گوید: هر نوزادی که در بخش ما بستری شود، مانند فرزند خودمان است و ما موظفیم طبق مهارت‌های آموزش دیده، به نوزادان نارس خدمات بدهیم و آن‌ها را به وزن مطلوب برسانیم تا طبق نظر پزشک متخصص به خانواده‌ها تحویل داده شوند.»
وقتی از او پرسیدیم آیا برای نوزادی گریه کرده است، پاسخ داد: بله، بارها و بارها، مخصوصاً زمانی که نوزادی را از دست می‌دهیم. شرایط دردناکی است. البته بهترین و شیرین‌ترین خاطره کاری ما مربوط به زمانی است که نوزادی را تحویل خانواده‌ها می‌دهیم و بعد از چند سال بزرگ شده به دیدارمان می‌آید.
مراقبت ویژه
او ادامه می‌دهد: مراقبت و پرستاری از نوزادان با افراد بزرگسال بسیار متفاوت است و حتی می‌توان گفت سخت‌تر، زیرا نوزادان فقط با گریه درد خود را بیان می‌کنند. نوزادان با وزن کم مراقبت‌های ویژه‌ای می‌طلبند و باید مراقب عفونت‌های بیمارستانی باشند.
خالقی به حمایت روانی مادرانی که نوزادان نارس دارند اشاره و تأکید می‌کند: مادر شدن حس خوشایند و البته استرس‌زایی دارد. مادری که زودتر از موعد فرزندش به دنیا می‌آید، شرایط خاص و روحیه شکننده‌تری دارد. در بخش نوزادان، اول مادر را از لحاظ روحی حمایت می‌کنیم و اطمینان می‌دهیم که تمام پرستاران و پزشکان مراقب نوزادش هستند تا به شرایط عادی برسد.
معاینه چشم ۸۲۰ نوزاد نارس
نوزادان نارس نیاز به معاینات تخصصی چشم دارند. محسن محمدزاده، فوق تخصص شبکیه چشم، عضو هیئت علمی و رئیس مرکز رتینوپاتی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، از افزایش چشمگیر خدمات تخصصی معاینه و درمان بیماری‌های شبکیه نوزادان نارس در استان خبر می‌دهد.
او می‌گوید: از ابتدای سال ۱۴۰۴ تاکنون، در این مرکز ۸۲۰ مورد معاینه چشم نوزاد نارس انجام شده است. این خدمات پیش از راه‌اندازی مرکز تنها در مشهد ارائه می‌شد و خانواده‌ها، به‌ویژه کم‌برخوردار، ناچار بودند با تحمل هزینه‌ها و سختی‌های فراوان، نوزاد خود را برای معاینه به خراسان رضوی منتقل کنند.
۱۰ درصد نوزادان استان نارس هستند
پزشک فوق تخصص نوزادان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی می‌گوید: تمام نوزادان نارس نیازمند بستری در بخش NICU نیستند. اگر نوزاد پس از هفته ۳۲ به دنیا آمده باشد، وزن مناسب داشته باشد، قادر به خوردن شیر مادر باشد و رنگ، تن و رفلکس‌های نوزادی خوبی داشته باشد، الزاماً نیاز به بستری در NICU ندارد.
احتشام منش با بیان اینکه نرخ تولد نوزادان نارس در استان حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد است، می‌گوید: «عوامل مختلفی می‌توانند منجر به تولد نوزاد نارس شوند؛ از جمله فشار خون بالا، دیابت مادر، بارداری چندقلویی، عفونت‌های مادری، مسمومیت بارداری، مشکلات جفت و سابقه زایمان نارس.»
او با اشاره به نقش حیاتی بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU) می‌افزاید: مدت بستری نوزاد نارس عدد ثابتی نیست و بر اساس وزن هنگام تولد، سن بارداری و نوع عوارض متفاوت است. هرچه وزن نوزاد کمتر و سن بارداری پایین‌تر باشد، احتمال بروز مشکلات بیشتری مانند اختلالات چشمی، شنوایی، مشکلات تنفسی و آب آوردن مغز وجود دارد.
کاهش آمار مرگ و میر نوزادان نارس
احتشام منش ادامه می‌دهد: خوشبختانه سطح امکانات NICU در استان در حد مطلوب و در سطح ۳ است و خدمات ارائه‌شده موجب شده آمار مرگ و میر این نوزادان در محدوده استاندارد و حتی کمی کمتر از میزان تعریف‌شده سازمان جهانی بهداشت باشد.
او شایع‌ترین مشکلات نوزادان نارس را این‌گونه بیان می‌کند: در بخش NICU مشکلات به‌صورت دقیق شناسایی و اقدامات فوری انجام می‌شود، اما چالش اصلی پس از ترخیص آغاز می‌شود. نوزاد نارس مستعد زردی، کم‌آبی، سردی یا گرمای بیش از حد، عفونت ریوی یا مغزی است. بسیاری از این مشکلات ناشی از کمبود اطلاعات یا باورهای نادرست والدین است و باید با آموزش صحیح پیشگیری شود.
اهمیت غربالگری نوزادان نارس
وی با تأکید بر اهمیت غربالگری‌ها افزود: این نوزادان باید غربالگری کم‌کاری تیروئید را در گلدن تایم انجام دهند؛ تأخیر در آن می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیر ایجاد کند.
احتشام منش تصریح می‌کند: نوزادان نارس به دلیل تکامل نیافتن کامل ارگان‌ها، به مراقبت‌های ویژه در بخش NICU نیاز دارند. مهم‌ترین مراقبت‌ها شامل کنترل دمای بدن، پشتیبانی تنفسی با اکسیژن یا دستگاه کمک تنفس، تغذیه دقیق و گاهی از طریق لوله یا شیر وریدی، پیشگیری از عفونت و مراقبت دقیق از پوست و ایمنی و پیگیری مرتب رشد است.
او ادامه می‌دهد: با مراقبت صحیح، بسیاری از نوزادان نارس می‌توانند به رشد طبیعی دست یابند و کیفیت زندگی مطلوبی داشته باشند.