ظرفیت‌های گلخانه‌ای ایلام روی کاغذ؛ واقعیت‌ها در سایه چالش‌ها
اقتصاد ایران: ایلام - استان ایلام با وجود ظرفیت‌های اقلیمی و زمین‌های مستعد، در توسعه کشت گلخانه‌ای با چالش‌های زیرساختی و ضعف در بهره‌برداری کامل مواجه است.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
خبرگزاری مهر -گروه استان‌ها: کشت گلخانه‌ای به‌عنوان یکی از روش‌های نوین در تولید محصولات کشاورزی نقش مهمی در افزایش بهره‌وری منابع آب و خاک دارد و با توجه به شرایط اقلیمی استان ایلام می‌تواند به‌عنوان راهکاری مؤثر در مقابله با محدودیت‌های منابع طبیعی و تغییرات اقلیمی مورد توجه قرار گیرد؛ چرا که این نوع کشت امکان تولید مستمر در تمام فصول سال را فراهم می‌سازد و با کاهش وابستگی به شرایط جوی زمینه‌ساز توسعه پایدار در بخش کشاورزی خواهد بود.
مزیت‌های کشت گلخانه‌ای شامل صرفه‌جویی در مصرف آب، افزایش راندمان تولید، کنترل بهتر آفات و بیماری‌ها و امکان تولید محصولات صادرات‌محور است که این مزیت‌ها در استان ایلام، با توجه به تنوع اقلیمی و وجود نیروی انسانی مستعد می‌تواند به‌صورت ویژه مورد بهره‌برداری قرار گیرد، به‌ویژه در مناطقی که با محدودیت منابع آبی مواجه هستند کشت گلخانه‌ای می‌تواند جایگزین مناسبی برای شیوه‌های سنتی باشد و به ارتقاء سطح درآمد کشاورزان کمک کند.
استان ایلام با برخورداری از زمین‌های مستعد در مناطق مختلف ظرفیت بالایی برای توسعه گلخانه‌ها دارد، اما این ظرفیت تاکنون به‌صورت کامل مورد استفاده قرار نگرفته و بخش قابل توجهی از زمین‌های قابل بهره‌برداری همچنان بدون برنامه‌ریزی مشخص باقی مانده‌اند؛ نبود زیرساخت‌های مناسب کمبود حمایت‌های مالی و ضعف در آموزش‌های تخصصی از جمله عواملی هستند که مانع از رشد مطلوب این بخش شده‌اند.
با توجه به اهمیت کشت گلخانه‌ای در ایجاد اشتغال پایدار و افزایش تولید محصولات باکیفیت لازم است برنامه‌ریزی‌های جامع در سطح استان صورت گیرد تا ضمن رفع موانع موجود زمینه برای جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی فراهم شود و با بهره‌گیری از دانش فنی روز و حمایت از کشاورزان فعال در این حوزه بتوان مسیر توسعه گلخانه‌ای را در ایلام هموار کرد و این ظرفیت بالقوه را به نقطه‌ای از بالفعل شدن رساند که هم در سطح ملی اثرگذار باشد و هم در ارتقاء معیشت خانوارهای روستایی نقش‌آفرینی کند.
ظرفیت ها و مشکلات کشت گلخانه ای در ایلام
کارشناس حوزه کشاورزی با اشاره به ویژگی‌های اقلیمی استان ایلام در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر اظهار داشت: این استان با برخورداری از تابش مستقیم نور خورشید در اغلب روزهای سال، اختلاف دمای شب و روز در برخی مناطق و تنوع ارتفاعی در سطح استان، ظرفیت بالایی برای توسعه کشت گلخانه‌ای دارد که این شرایط امکان تولید محصولات متنوع در تمام فصول را فراهم می‌سازد؛ همچنین نزدیکی به مرزهای غربی کشور فرصت مناسبی برای صادرات محصولات گلخانه‌ای فراهم کرده و می‌تواند ایلام را به یکی از محورهای تولید صادرات‌محور در حوزه کشاورزی تبدیل کند.
عباس یاسمی افزود: کشت گلخانه‌ای به‌عنوان یکی از روش‌های نوین تولید با مصرف بهینه آب و کنترل دقیق عوامل محیطی نقش مهمی در افزایش بهره‌وری دارد؛ به ویژه در استان ایلام که با محدودیت منابع آبی مواجه است این شیوه می‌تواند جایگزین مناسبی برای کشت‌های سنتی باشد و موجب حفظ منابع طبیعی و ارتقاء سطح درآمد کشاورزان شود.
یاسمی ادامه داد: همچنین امکان کنترل دما رطوبت و نور در گلخانه‌ها باعث کاهش تلفات محصول و افزایش کیفیت تولید می‌شود که این موضوع در بازارهای داخلی و خارجی اهمیت بالایی دارد.
این کارشناس اظهار داشت: با وجود ظرفیت‌های طبیعی و فنی استان، زیرساخت‌های لازم برای توسعه گلخانه‌ها هنوز به‌صورت کامل فراهم نشده و بسیاری از تولیدکنندگان با مشکلاتی نظیر نبود تسهیلات مالی مناسب، گرانی تجهیزات اولیه و پیچیدگی فرآیندهای اداری مواجه هستند؛ از سوی دیگر نبود بیمه تخصصی برای واحدهای گلخانه‌ای و نوسان قیمت نهاده‌ها موجب افزایش ریسک تولید شده و انگیزه سرمایه‌گذاری در این بخش را کاهش داده است.
وی با اشاره به اینکه برای بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های استان باید برنامه‌ریزی جامع در سطح استانی و ملی صورت گیرد، اظهار داشت: تدوین نقشه راه گلخانه‌ای، ایجاد سامانه ثبت، پایش واحدهای تولیدی و راه‌اندازی مراکز تخصصی آموزش و مشاوره از جمله اقداماتی است که می‌تواند مسیر توسعه پایدار را هموار کند؛ همچنین حمایت از برندسازی محصولات گلخانه‌ای و ایجاد بازارچه‌های دائمی کشاورزی در سطح استان نقش مهمی در اتصال تولیدکنندگان به بازار مصرف دارد و موجب افزایش انگیزه و امنیت اقتصادی در این حوزه خواهد شد.
افزایش سطح گلخانه های ایلام
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان ایلام در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر اظهار داشت: ایلام یکی از مستعدترین استان‌ها برای توسعه کشت گلخانه‌ای در کشور محسوب می‌شود که این ظرفیت طبیعی در کنار نیروی انسانی جوان و نزدیکی به مرزهای غربی کشور، امکان تولید صادرات‌محور را فراهم کرده و می‌تواند ایلام را به یکی از قطب‌های گلخانه‌ای ایران تبدیل کند.
حشمت عزیزان افزود: با این حال بنا بر اعلام سازمان جهاد کشاورزی استان، مجموع سطح گلخانه‌های فعال در ایلام تنها حدود ۱۵ هکتار است، رقمی که در مقایسه با ظرفیت‌های موجود ناچیز و نگران‌کننده به نظر می‌رسد؛ همین فاصله میان پتانسیل و واقعیت موجب شده توسعه گلخانه‌ها به یکی از اولویت‌های اصلی این نهاد تبدیل شود و مطالعات اولیه برای بیش از ۳۰۰ هکتار گلخانه در دستور کار قرار گیرد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی ایلام با اشاره به موانع موجود تأکید کرد: هزینه‌های بالای احداث گلخانه، نبود سرمایه‌گذاران بومی، نبود بیمه تخصصی و پیچیدگی فرآیندهای اداری از جمله چالش‌های جدی در مسیر توسعه این بخش هستند.
وی همچنین به نبود بانک اطلاعاتی جامع از ظرفیت‌های گلخانه‌ای استان اشاره کرده و آن را مانعی برای برنامه‌ریزی دقیق و جذب سرمایه‌گذار دانسته است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی ادامه داد: در پاسخ به این چالش‌ها اجرای دو پروژه بزرگ شامل یک گلخانه ۲۵ هکتاری و یک مجتمع ۱۰۰ هکتاری در دستور کار قرار گرفته که تحقق آن‌ها منوط به تأمین آب از طریق سامانه گرمسیری و جذب سرمایه‌گذاران خارج از استان است؛ همچنین احیای مجتمع گلخانه‌ای هلیلان با مساحت ۷.۲ هکتار و آغاز کشت خیار و فلفل دلمه‌ای در واحدهای آن بخشی از تلاش‌های اجرایی برای بازگرداندن ایلام به مسیر تولید گلخانه‌ای پایدار محسوب می‌شود.
وی در پایان گفت: در کنار اقدامات اجرایی بیش از ۲۱۰ میلیارد تومان تسهیلات تبصره ۱۸ برای بخش کشاورزی استان اختصاص یافته که بخشی از آن به توسعه گلخانه‌ها تعلق دارد و فعال‌سازی واحدهای غیرفعال در دستور کار قرار گرفته؛ مکاتباتی هم برای جبران خسارات ناشی از خشکسالی و سرمازدگی با وزارتخانه و نهادهای مرتبط انجام شده و درخواست‌هایی برای کمک بلاعوض تسهیلات کم‌بهره و امهال بدهی‌ها در ستاد تسهیل مطرح شده است.
همانطور که گفته شد کشت گلخانه‌ای در استان ایلام با توجه به شرایط اقلیمی مناسب و محدودیت منابع آبی، یک ضرورت راهبردی برای افزایش بهره‌وری، ایجاد اشتغال پایدار و کاهش آسیب‌پذیری کشاورزی سنتی محسوب می‌شود و توسعه هدفمند آن می‌تواند ایلام را به جایگاه واقعی خود در تولید ملی و صادرات منطقه‌ای نزدیک کند.