کفش همای سعادت؛ نماد خوشبختی در میان معروف‌ترین کفش‌های دنیا
اقتصاد ایران: بیش از شش قرن پیش، صندلی بافته‌شده از چمن و شاخه‌ها به جای پوسیدن در دل زمین، به لطف یک همای سعادت راهی لانه‌ای در غار شد و همین اتفاق ساده، سرنوشت آن را جاودانه کرد.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
عصرایران: موضوع این مطلب درباره یک کفش ۶۵۰ ساله و مکان جالبی است که در آن کشف شد زیرا محققان آن را در لانه یک همای سعادت یافتند.
البته همای سعادت پرنده ای است که جذابیت موضوع را برای مخاطب ایرانی افزایش می دهد اما به هر ترتیب اگر بخواهیم نزدیک تر به دانش جانورشناسی صحبت کنیم باید بگوئیم که این کفش در لانه یک نوع لاشخور کشف شده که به دلیل تغذیه از استخوان، به «استخوان‌خوار» نیز معروف است. نام علمی آن Gypaetus Barbatus و نام انگلیسی آن Bearded vulture (کرکس ریش دار) است.
این صندل بافته شده از چمن‌ها و شاخه‌ها که «آگوبیا» نامیده می‌شود، به گفته پژوهشگران بین ۶۵۲ تا ۶۹۶ سال قدمت دارد.
ماجرای کشف کفش!
ماجرای این کشف کفش جالب از این قرار است که ظاهرا بیش از شش قرن پیش، یکی از ساکنان جنوب اسپانیا یا کفش صندل زمختی بافته شده از چمن ها و شاخه ها را از پایش درآورد یا آن را گم کرد. چنین کفشی معمولا با گذر زمان تجزیه می شود، اما وقتی یک همای سعادت آن را برداشت و به لانه اش درون یک غار برد، سرنوشتی متفاوت رقم خورد.
هوای خشک و خنک غار باعث شد کفش به طور کامل حفظ شود. همان جا، میان شاخه ها پنهان ماند و البته کرکس ها به خوبی از لانه خود نگهداری می کنند و احتمالا این لانه برای زمانی بسیار طولانی توسط نسل های مختلف کرکس ها مورد استفاده قرار گرفته و به هر صورت کفش سالم مانده است.
بین سال‌های 2008 تا 2014 محققان با استفاده از طناب از صخره ها پایین رفتند تا به 12 لانه همای سعادت برسند و بررسی کنند چه چیزهایی درون آن ها وجود دارد. آن ها کفش را کشف کردند، همراه با بیش از 200 شی دیگر که همگی متعلق به انسان ها بودند. از جمله برخی موارد که مربوط به قرون وسطی بود. این یافته‌ها در مطالعه‌ای در مجله Ecology منتشر شده اند.
بررسی بیشتر اشیای طبیعی و انسانی حفظ شده در لانه های کرکس می تواند بینش جدیدی درباره تاریخ بشر و همچنین تاریخ اکوسیستمی که این اشیا را از گذر زمان محافظت کرده، در اختیار پژوهشگران بگذارد.
یک آگوبیا دیگر البته بدون مشخص شدن تاریخ دقیق که از لانه های کرکس ریش دار کشف شده است.
پرنده شکاری منحصربه‌فرد، گردآورنده گنجینه ها
کرکس ریش دار یا همای سعادت تنها گونه ای از کرکس ها هستند که تخصص آن خوردن استخوان هاست. آن ها اسکلت لاشه ها را خرد می کنند و می خورند. این پرندگان در کوه ها زندگی می کنند و اغلب در گوشه های محافظت شده ای مانند غارهای صخره‌ای لانه می سازند.
ریزاقلیم موجود در غار می تواند موادی را که کرکس ها در هنگام پرورش جوجه ها به لانه اضافه می‌کنند حفظ کند: شاخه‌های تازه، پشم گوسفند برای گرم نگه‌داشتن تخم‌ها، و بخشی از لاشه‌ی بز برای تغذیه جوجه‌ها.
آنتونی مارگالیدا، بوم‌شناس مؤسسه بوم‌شناسی پیرنه در اسپانیا و نویسنده اصلی این مطالعه می‌گوید:
این لانه ها ممکن است حتی پس از ناپدید شدن خود پرندگان نیز باقی بمانند.
گنجینه ای از اشیای جالب
درون 12 لانه، دانشمندان به مجموعه ای از اشیای جالب برخوردند. بسیاری از آن ها از لاشه هایی آمده بودند که کرکس ها از آن تغذیه کرده بودند. برای نمونه 86 سُم و بیش از 2100 استخوان. همچنین چند ده قطعه پوسته تخم مرغ از جوجه‌هایی که از تخم درآمده بودند یافت شد.
تیم تحقیقاتی همچنین اشیای انسانی نیز یافت. از جمله منسوجات و ابزارها. مثلا یک تیرکمان که از گیاه الیافی به نام اسپارتو بافته شده بود. آن ها حتی یک سرپیکان تیرکمان زنبورکی پیدا کردند که یا به عنوان شاخه ای برای ساخت لانه استفاده شده یا درون لاشه حیوانی گیر کرده بوده است.
محققان با استفاده از روش تجزیه کربن-14 توانستند سن برخی از اشیای موجود در دو لانه را تخمین بزنند. صندل بافته‌شده از اسپارتو (یکی از چند کفش مشابه) حدود 675 سال قدمت داشت. یک تکه از سبد بافته شده حدود 150 سال قدمت داشت. مارگالیدا به ویژه از تکه ای چرم گوسفندی که حدود شش و نیم قرن قدمت داشت و با خطوطی از خاک سرخ (اخرا) رنگ‌آمیزی شده بود، شگفت‌زده شد.
لانه های قدیمی کرکس ریش دار در اسپانیا شامل بقایای زیادی از حیوانات شکارشده بود، از جمله این بقایای شاخ های بز.
کاربرد یا دکور؟ اشیای انسانی در لانه ها
دانشمندان همیشه نمی دانند چرا اشیای انسانی در لانه های کرکس پیدا می شوند، اما در برخی موارد ممکن است دلیل عملی داشته باشد. مارگالیدا می‌گوید که در یک لانه کرکس امروزی یک تی شرت پیدا کرده شاید به عنوان جایگزینی برای پشم گوسفند برای گرم نگه داشتن تخم ها، زمانی که پشم در دسترس نبوده است.
