به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران ،  فروش خودروهای برقی در بازارهای کلیدی مانند ایالات متحده و اروپا نه تنها رشد چشمگیری نداشته، بلکه در برخی موارد حتی کاهش یافته است. در مقابل، خودروهای هیبریدی – چه از نوع پلاگین (PHEV) و چه غیرپلاگین (HEV) – با رشد تیراژ تولید و فروش، سهم بازار خود را افزایش داده‌اند. این روند، که در مقاله‌ای از Wards Intelligence درباره بازار آمریکا برجسته شده، نشان‌دهنده 22 درصدی سهم خودروهای هیبریدی، برقی و پلاگین-هیبریدی در سه‌ماهه اول 2025 است، که نسبت به 18 درصد سال قبل افزایش یافته اما رشد اصلی به حساب هیبریدی‌ها می‌رسد در حالی که فروش برقی‌ها ثابت مانده. دلایل این تغییر، از محدودیت‌های فنی خودروهای برقی مانند برد حرکتی ناکافی (معمولاً 300-500 کیلومتر در شرایط واقعی) و زمان شارژ طولانی (30 دقیقه تا چند ساعت) گرفته تا کمبود زیرساخت‌های شارژ عمومی، همه دست به دست هم داده‌اند تا مصرف‌کنندگان به سمت گزینه‌های هیبریدی گرایش پیدا کنند. هیبریدی‌ها، که ترکیبی از موتور بنزینی و الکتریکی هستند، بدون نیاز به شارژ خارجی، کارایی سوخت را بهبود می‌بخشند و آلایندگی را کاهش می‌دهند، در حالی که نگرانی‌های مربوط به برد و زیرساخت را برطرف می‌کنند.

رشد بیشتر فروش هیبریدی‌ها از برقی‌ها در اروپا :
این الگو نه تنها در آمریکا، بلکه در اروپا نیز مشهود است. بر اساس گزارش انجمن خودروسازان اروپا (ACEA)، در نیمه اول 2025، سهم خودروهای هیبریدی از کل فروش به 35.1 درصد رسیده، در حالی که سهم برقی‌ها تنها 15.4 درصد است. این رشد، به ویژه در ماه‌های ژانویه تا جولای، با افزایش 20.8 درصدی فروش هیبریدی‌ها همراه بوده، که عمدتاً به دلیل تقاضای بالا در بازارهای بزرگ مانند فرانسه (رشد 44.9 درصدی)، اسپانیا (35.8 درصد) و آلمان (11 درصد) است. در ژوئیه 2025، فروش کلی خودروها در اتحادیه اروپا 7.4 درصد رشد کرد اما هیبریدی‌ها با جهش 56.9 درصدی، نقش اصلی را ایفا کردند و مجموعاً با برقی‌ها و پلاگین-هیبریدی‌ها، 59.8 درصد بازار را تصاحب کردند؛ در مقایسه با 51.1 درصد در سال قبل. این روند، که تا سپتامبر 2025 ادامه یافته، نشان می‌دهد هیبریدی‌ها نه تنها جای برقی‌ها را نگرفته‌اند، بلکه به عنوان مکمل آن‌ها عمل می‌کنند و رشد بازار را هدایت می‌کنند.

سهم بیشتر هیبریدی‌ها در آلمان
بررسی وضعیت در کشورهای مختلف اروپا، این تصویر را واضح‌تر می‌کند. در آلمان، بزرگ‌ترین بازار اروپا، سهم هیبریدی‌ها در نیمه اول 2025 به حدود 30 درصد رسیده، در حالی که برقی‌ها با 16 درصد، رشد 35.1 درصدی داشته‌اند اما همچنان عقب‌تر از هیبریدی‌ها هستند. دلایل اصلی در آلمان، سیاست‌های تشویقی برای هیبریدی‌ها و نگرانی مصرف‌کنندگان از افزایش قیمت برق و کمبود ایستگاه‌های شارژ است. گزارش ICCT نشان می‌دهد که در هفت ماه اول 2025، فروش  پلاگین-هیبریدی‌ها در آلمان 55.1 درصد افزایش یافته که عمدتاً روی دوش برندهایی مانند مرسدس و ب‌ام‌و است.

یک سوم بازار فرانسه در دست هیبریدی ها
در فرانسه، هیبریدی‌ها با رشد 34.1 درصدی، 35 درصد بازار را در نیمه اول سال تصاحب کرده‌اند، در حالی که فروش برقی‌ها 6.4 درصد کاهش یافته؛ عمدتاً به دلیل کاهش یارانه‌های دولتی برای برقی‌ها و تأخیر در طرح خودروهای اشتراکی. فرانسه، با تمرکز بر مدل‌های تویوتا و رنو، هیبریدی‌ها را به عنوان گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه‌تر ترجیح می‌دهد.

رشد سه برابری فروش هیبریدی ها در برابر برقی ها در بریتانیا
در بریتانیا، که خارج از اتحادیه اروپا است اما بخشی از بازار اروپایی محسوب می‌شود، روند مشابهی مشاهده می‌شود. فروش هیبریدی‌ها در نیمه اول 2025 حدود 25 درصد بازار را تشکیل داده، با رشد 15 درصدی، در حالی که برقی‌ها با 20 درصد سهم، تنها 5 درصد رشد کرده‌اند. طرح ZEV Mandate  که 22 درصد فروش را به برقی‌ها الزام می‌کند، فشار بر تولیدکنندگان را افزایش داده، اما مصرف‌کنندگان به دلیل هزینه‌های اولیه بالا و زیرساخت ناکافی، به هیبریدی‌ها روی آورده‌اند.

پیشروترین کشور عرضه کننده خودروهای برقی در اروپا عقب نشینی کرد
نروژ، پیشرو در برقی‌ها با 88 درصد سهم BEV در 2024، در 2025 شاهد کاهش نسبی برقی‌ها به 96 درصد ترکیبی (با پلاگین-هیبریدی‌ها) است، اما هیبریدی‌های غیرپلاگین همچنان حاشیه‌ای 3 درصدی دارند و به عنوان پشتیبان عمل می‌کنند. دلایل کلی این گرایش در اروپا شامل مقررات CO2 جدید اتحادیه اروپا است که از 2025 اعمال می‌شود و انعطاف‌پذیری بیشتری برای هیبریدی‌ها فراهم می‌کند اما فشار بر برقی‌ها را افزایش می‌دهد بدون اینکه زیرساخت‌ها کامل شوند. علاوه بر این، تورم، افزایش نرخ بهره و رقابت چینی‌ها (مانند BYD که بر هیبریدی‌ها تمرکز کرده) به این روند دامن زده است.

لزوم حرکت ایران به سمت خودروهای هیبریدی
حالا بیایید به ایران نگاهی بیندازیم، جایی که چالش‌های جهانی حمل‌ونقل الکتریکی با مشکلات محلی تشدید می‌شود. ایران فاقد زیرساخت‌های لازم برای خودروهای برقی است: ایستگاه‌های شارژ عمومی محدود به چند شهر بزرگ است و شبکه برق ناپایدار، شارژ را به یک کابوس تبدیل می‌کند. علاوه بر این، فرهنگ رانندگی ایرانی – با ترافیک سنگین، جاده‌های طولانی بین‌شهری و مسافرت‌های مکرر – با برد محدود برقی‌ها (که در شرایط واقعی کمتر از 300 کیلومتر است) سازگار نیست. باتری‌های لیتیوم-یون برقی‌ها نیز حساس به گرمای شدید تابستانی ایران هستند و عمرشان را کوتاه می‌کنند. از سوی دیگر، خودروهای بنزینی سنتی، با مصرف سوخت بالا (متوسط 8-10 لیتر در 100 کیلومتر) و آلایندگی شدید، دیگر قابل توجیه نیستند؛ طبق گزارش‌های سازمان حفاظت محیط زیست، خودروهای بنزینی مسئول بیش از 40 درصد آلاینده‌های شهری تهران هستند.

در این شرایط، خودروهای هیبریدی گزینه‌ای ایده‌آل به شمار می‌روند؛ بدون نیاز به شارژ خارجی از موتور بنزینی برای برد طولانی استفاده می‌کنند و الکتریکی برای کارایی در شهر. آخرین تحقیقات جهانی این ادعا را تأیید می‌کنند. بر اساس مطالعه شورای بین‌المللی حمل‌ونقل پاک (ICCT) در جولای 2025، هیبریدی‌های پلاگین در اتحادیه اروپا، 30 درصد آلایندگی چرخه حیات کمتری نسبت به بنزینی‌ها دارند (63 گرم CO2e/km در مقابل 235 گرم). این کاهش شامل مراحل تولید، سوخت و استفاده است. گزارش چشم‌انداز جهانی خودروهای برقی IEA در 2024 (به‌روزرسانی 2025) نشان می‌دهد هیبریدی‌ها بیش از 40 درصد صرفه‌جویی سوخت نسبت به بنزینی‌ها دارند و در چرخه 200 هزار کیلومتری حدود 30 درصد آلایندگی PHEV و 40 درصد HEV کمتر تولید می‌کنند. مطالعه‌ای از MIT در 2025 تأکید می‌کند که هیبریدی‌ها در شرایط واقعی، 20-30 درصد مصرف سوخت را کاهش می‌دهند، به ویژه در رانندگی شهری، جایی که موتور الکتریکی فعال است.

در سطح جهانی، گزارش EPA آمریکا (به‌روزرسانی 2025) نشان می‌دهد هیبریدی‌ها در استفاده واقعی، 50-60 درصد کمتر CO2 از بنزینی‌ها منتشر می‌کنند، بدون احتساب تولید برق. مطالعه ScienceDirect در 2024 بر روی هیبریدی‌های LPG-دار، کاهش 12 درصدی مصرف سوخت و 25 درصدی NOx را گزارش کرده، که برای ایران با منابع گاز طبیعی، ایده‌آل است. در کل، هیبریدی‌ها می‌توانند مصرف سوخت ایران را از 9 لیتر به 5-6 لیتر در 100 کیلومتر برسانند که معادل صرفه‌جویی سالانه 200-300 لیتر برای هر خودرو است(با فرض 15 هزار کیلومتر رانندگی سالانه). آلایندگی CO2 نیز 25-35 درصد کاهش می‌یابد، که برای شهرهایی مانند تهران، معادل کاهش میلیون‌ها تن گاز گلخانه‌ای است.

با این حساب، حرکت به سمت هیبریدی‌ها در ایران ضروری است. دولت می‌تواند با واردات مدل‌های مقرون‌به‌صرفه مانند تویوتا پریوس یا تولید داخلی (مانند پروژه‌های سایپا و ایران‌خودرو) شروع کند، همراه با یارانه‌های سوخت و معافیت‌های گمرکی. زیرساخت‌های هیبریدی ساده است: فقط بنزین! این گذار، نه تنها آلودگی هوا را 20-30 درصد کاهش می‌دهد، بلکه وابستگی به بنزین را کم می‌کند. در نهایت، هیبریدی‌ها پلی موقت اما حیاتی به سوی برقی کامل هستند. جهان، از آمریکا تا اروپا، این مسیر را پیموده؛ ایران نیز باید عجله کند تا از این قطار سبز جا نماند.

آیا ایران گزینه هیبریدی بومی دارد؟
ایران‌خودرو با پروژه تارا هیبریدی، که از بهمن 1403 آغاز شده، گام بلندی به سوی فناوری‌های سبز برداشته است. این خودرو، مجهز به گیربکس هیبریدی پیشرفته (DHT)، از تیر 1405 وارد تولید انبوه می‌شود و در فاز نخست، شش هزار دستگاه تولید خواهد شد که تا 1406 به 30 هزار دستگاه افزایش می‌یابد. تارا هیبریدی با توان 150 کیلووات (200 اسب بخار) و گشتاور 300 نیوتن‌متر، تجربه رانندگی جذابی را در کلاس سدان ارائه می‌دهد. این خودرو با موتور TU5 NA به‌روزرسانی‌شده و مبتنی بر چرخه اتکینسون، مصرف سوخت را به 4.8 لیتر در 100 کیلومتر کاهش داده که 35 درصد کمتر از مدل بنزینی است.تارا هیبریدی با کانسپت HEV طراحی شده و نیازی به شارژ خارجی ندارد، زیرا باتری 1.8 کیلووات‌ساعتی آن به‌صورت داخلی شارژ می‌شود. موتور برقی در شتاب‌گیری و موتور احتراقی در ترافیک شهری خاموش می‌ماند که راندمان را به 35 درصد می‌رساند. این ویژگی‌ها، همراه با سیستم خنک‌کاری چندگانه، ترمز احیاکننده و کولر برقی، تارا را به گزینه‌ای ایده‌آل برای شرایط ایران تبدیل کرده است. با کاهش 35-40 درصدی مصرف سوخت و آلایندگی، این خودرو پاسخی به چالش‌های زیست‌محیطی و کمبود زیرساخت‌های برقی در ایران است.این پروژه، که 40 درصد پیشرفت کرده، تا پایان 1405 تکمیل می‌شود و نمونه اولیه آن به‌زودی آزمایش می‌شود. ایران‌خودرو با توسعه موتور TU5P Turbo و برنامه‌ریزی برای نصب DHT روی ری‌را از 1407، به دنبال تنوع قوای محرکه و رقابت در بازار است. تارا هیبریدی نه‌تنها مصرف سوخت و آلایندگی را کاهش می‌دهد بلکه با ECU هوشمند، با شرایط متنوع ایران سازگار است و لذت رانندگی را ارتقا می‌بخشد.