به گزارش سلامت نیوز به نقل از فکت نامه سلامت،بررسی منابع معتبر نشان می‌دهد که در شرایط عادی، نیازی به جوشاندن دوباره آب ذخیره‌شده در دبه‌های چند لیتری وجود ندارد. اگر آب سالم یا جوشانده‌شده در ظرف تمیز و دربسته نگهداری شود، از نظر میکروبی ایمن باقی می‌ماند. فقط زمانی که به آلودگی آب مشکوک باشیم (مانند ماندن طولانی در ظرف باز، تغییر رنگ، بو یا طعم) جوشاندن دوباره یا تصفیه مجدد توصیه می‌شود. بنابراین، ادعای «لزوم جوشاندن مجدد آب دبه‌ای» از نظر علمی درست نیست و منابع جهانی سلامت چنین ضرورتی را تأیید نمی‌کنند.
آب سالم و قابل آشامیدن یکی از اساسی‌ترین نیازهای زندگی بشر است. در بسیاری از منازل، مراکز عمومی و حتی شرایط اضطراری، ذخیره‌سازی آب در ظروف بزرگ و چند لیتری امری رایج است. با این حال، همواره این پرسش مطرح است: آبی که برای مدتی در این ظروف نگهداری می‌شود، پیش‌از مصرف نیاز به جوشاندن مجدد دارد یا خیر.
پاسخ به این پرسش به عوامل متعددی وابسته است؛ از جمله شرایط اولیه آب (آیا از ابتدا سالم یا جوشانده بوده است)، نوع ظرف ذخیره‌سازی (پلاستیک، شیشه یا فلز و میزان بهداشتی بودن آن)، مدت زمان نگهداری، نحوه بسته بودن درپوش و شرایط محیطی مانند دما و تماس با نور خورشید. علاوه‌بر ملاحظات میکروبیولوژیکی، گاهی نگرانی‌هایی درباره آزاد شدن ترکیبات شیمیایی از پلاستیک به درون آب یا افزایش غلظت املاح در اثر جوشاندن مکرر نیز مطرح می‌شود.
برای رسیدن به یک جمع‌بندی دقیق، لازم است موضوع از منظر علمی و براساس مستندات معتبر جهانی مانند سازمان جهانی بهداشت (WHO)، مراکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC) و پژوهش‌های دانشگاهی بررسی شود.
یافته‌ها
جوشاندن اولیه و نقش آن در ایمنی آب
بر اساس دستورالعمل‌های سازمان جهانی بهداشت (WHO)، جوشاندن آب تا نقطه جوش (۱۰۰ درجه سانتی‌گراد) یکی از مؤثرترین روش‌ها برای از بین بردن باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌های بیماری‌زا است. همین فرایند یک‌بار برای سالم‌سازی آب کافی است و نیازی به تکرار آن وجود ندارد، مگر اینکه آب مجدداً آلوده شود (۱).
ظروف نگهداری و اهمیت سلامت آن‌ها
WHO و CDC تأکید می‌کنند که ایمنی آب پس‌از جوشاندن یا تصفیه کردن، وابسته به نوع ظرف نگهداری است. ظروف مناسب باید از جنس بهداشتی، تمیز، دارای درپوش محکم و ترجیحاً با دهانه کوچک باشند تا ورود آلودگی به حداقل برسد. اگر آب سالم در چنین ظرفی ذخیره شود، تا مدت‌ها بدون نیاز به جوشاندن مجدد، قابل مصرف خواهد بود (۲، ۳).
خطر آلودگی پس‌از باز شدن ظرف:
باز کردن مکرر درِ دبه باعث افزایش احتمال ورود آلودگی محیطی می‌شود. منابع علمی توصیه می‌کنند آبی که در ظرف باز باقی مانده، بیش‌از یک تا دو روز نگهداری نشود، زیرا امکان رشد باکتری‌ها یا ورود ذرات معلق وجود دارد. در چنین شرایطی، اگر آب تغییر بو، طعم یا ظاهر دهد، بهتر است پیش‌از مصرف دوباره جوشانده شود (۲، ۴).
دوام و ماندگاری آب ذخیره‌شده:
اگر آب از شبکه تصفیه‌شده شهری تأمین و در ظرف تمیز و دربسته نگهداری شود، عملاً ماندگاری آن بسیار طولانی خواهد بود. در دستورالعمل‌های بهداشتی حتی اشاره شده که آب سالم در ظروف مناسب، «ماندگاری نامحدود» دارد، گرچه برای حفظ طعم و کیفیت توصیه می‌شود هر شش ماه تا یک سال تعویض شود (۴، ۵). بنابراین خطر اصلی نه از خود ذخیره آب، بلکه از آلودگی ثانویه و شرایط نگهداری نامناسب ناشی می‌شود.
شایعات درباره غلظت مواد شیمیایی پس‌از جوشاندن مجدد
گاهی گفته می‌شود جوشاندن دوباره آب، فلزات سنگین یا مواد شیمیایی مضر را در آن متمرکز می‌کند. بررسی‌های علمی نشان می‌دهند چنین چیزی در حالت عادی رخ نمی‌دهد. افزایش غلظت مواد محلول فقط در صورت تبخیر زیاد و طولانی آب ممکن است رخ دهد، اما در فرایند معمول جوشاندن خانگی چنین خطری مطرح نیست (۶).
نتیجه‌گیری
بررسی منابع معتبر نشان می‌دهد که در شرایط عادی، نیازی به جوشاندن دوباره آب ذخیره‌شده در دبه‌های چند لیتری وجود ندارد. اگر آب سالم یا جوشانده‌شده در ظرف تمیز و دربسته نگهداری شود، از نظر میکروبی ایمن باقی می‌ماند. فقط زمانی که به آلودگی آب مشکوک باشیم (مانند ماندن طولانی در ظرف باز، تغییر رنگ، بو یا طعم) جوشاندن دوباره یا تصفیه مجدد توصیه می‌شود. بنابراین، ادعای «لزوم جوشاندن مجدد آب دبه‌ای» از نظر علمی درست نیست و منابع جهانی سلامت چنین ضرورتی را تأیید نمی‌کنند.
منابع
- World Health Organization (WHO). Guidelines for Drinking-water Quality. (2022)
- Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Keep Water Safe: Safe Storage Practices. (2023)
- WHO/UNICEF. Technical notes on drinking-water, sanitation and hygiene in emergencies: Household water storage. (2013)
- CDC. Emergency Water Supply and Storage Guidance. (Updated 2022)
- Federal Emergency Management Agency (FEMA). Food and Water in an Emergency. (2021)
- Snopes Fact Check. Does Reboiling Water Make It Toxic? (2020)