نقشه عشق رضوی در تهران؛ از حلیم‌پزان قرچک تا واکس صلواتی پاکدشت
اقتصاد ایران: تهران-روز شهادت امام هشتم شیعیان جهان، در حالی فرارسیده، که عاشقان علی ابن موسی الرضا(ع) در اقصی نقاط استان تهران از مدتها قبل در حال برنامه ریزی برای عرض ارادت به این امام هُمام هستند.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- امیرماهان محمدی یکتا: ۳۰ صفر در تقویم قمری، یکی از روزهای مقدس و پراهمیت برای شیعیان جهان و مصادف با سالروز شهادت امام هشتم شیعیان، حضرت علی بن موسی الرضا (ع) است.
این روز، یادآور غربت و مظلومیت امام رضا (ع) است که در سال ۲۰۳ هجری قمری، در سن ۵۵ سالگی، به دست مأمون عباسی مسموم شده و به شهادت رسید.
مأمون با دسیسه‌ای پنهان، امام رضا (ع) را با انگور مسموم یا سم دیگری به شهادت رساند، تا از محبوبیت روزافزون ایشان در میان مردم جلوگیری کند.
محل شهادت، شهر طوس (مشهد کنونی) بود و پیکر مطهر ایشان در باغ حمید بن قحطبه در سناباد دفن و بعدها به مشهد الرضا تبدیل شد، این واقعه نه تنها پایان زندگی پربار امام رضا (ع) بود، بلکه نمادی از مقاومت در برابر ظلم خلفای عباسی به شمار می‌رود و آموزه‌های ایشان در زمینه علم، اخلاق و سیاست همچنان الهام‌بخش میلیون‌ها شیعه است.
در کشور ما، عزاداری برای شهادت امام رضا (ع) بخشی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ مذهبی است، مردم با برپایی مجالس روضه‌خوانی، دسته‌های عزاداری، توزیع نذری و زیارت از راه دور، این روز را گرامی می‌دارند.
در استان تهران، به عنوان پایتخت و یکی از مراکز اصلی شیعیان، این رسوم با شور و حرارتی خاص برگزار می‌شود، تهرانی‌ها، اغلب در قالب کاروان‌های زیارتی یا مراسم محلی، عزاداری می‌کنند و رسوم کلی مردم این استان شامل سینه‌زنی، زنجیرزنی، تعزیه‌خوانی و پخش غذاهای نذری مانند شله‌زرد یا آش است.
همچنین، بسیاری از هیئت‌ها با همکاری مساجد و حسینیه‌ها، برنامه‌های سخنرانی و مداحی را ترتیب می‌دهند تا بر جنبه‌های معنوی این روز تأکید کنند.
شهرستان‌های استان تهران نیز سابقه طولانی در برگزاری آئین‌های مذهبی دارند و هر ساله در ۳۰ صفر صحنه‌های زیبایی از عزاداری را به نمایش می‌گذارند، این رسوم ترکیبی از سنت‌های محلی و ملی است که با هدف حفظ میراث امام رضا (ع) و ترویج فرهنگ رضوی انجام می‌شود.
مردم دماوند و پاکدشت چه رسومی در ۳۰ صفر دارند
در دماوند، که به طبیعت کوهستانی و روستاهای سنتی‌اش شهره است، عزاداری ۳۰ صفر با تمرکز بر هیئت‌های محلی برگزار می‌شود و در روزهای پایانی صفر، مجالس روضه و سینه‌زنی در مساجد و حسینیه‌های این شهرستان برپا می‌شود.
تعداد زیادی از مردم دماوند در این ایام به مشهد مقدس می‌روند و در جوار امام هشتم شیعیان عزاداری می‌کنند، اجتماع دماوندی‌ها در خیابان‌های اصلی مانند مشهد مانند خیابان امام رضا (ع) و زنجیرزنی و قرائت زیارت عاشورا همیشه شور و حال خاص خود را داشته است.
یکی از رسوم جالب در دماوند، اجتماع هیئت‌های عزاداری در مشهد است که از سال‌های گذشته ادامه دارد و شامل عزاداری‌های پرشور می‌شود، در سال‌های اخیر و پس از محدودیت‌های ناشی از کرونا، این مراسم با حال و هوای خاصی اجرا می‌شود.
همچنین، توزیع نذری مانند چای و خرما در میان عزاداران، بخشی از فرهنگ محلی است که نمادی از مهمان‌نوازی مردم این منطقه به شمار می‌رود.
پاکدشت، به عنوان دروازه شرقی تهران و گذرگاه زائران مشهد، رسوم منحصربه‌فردی در عزاداری ۳۰ صفر دارد، مردم این شهرستان، با برپایی موکب‌های پذیرایی در بزرگراه امام رضا (ع)، از زائرانی که به سمت مشهد می‌روند، پذیرایی می‌کنند.
این رسم، که ریشه در سنت‌های قدیمی دارد، شامل توزیع آب، چای و غذاهای نذری است، پاکدشتی‌ها در این ایام با سینه‌زنی و زنجیرزنی در میدان‌های اصلی گردهم می‌آیند، همچنین، واکس صلواتی (پولیش کفش رایگان) به عشق امام رضا (ع) در مسیر مشهد انجام می‌شود که نمادی از خدمت‌رسانی عاشقان اهل بیت عصمت و طهارت است.
توزیع حلیم و شله زرد نذری در قرچک
در قرچک، عزاداری ۳۰ صفر با مشارکت بیش از ۲۹۰ هیئت مذهبی ثبت‌شده برگزار می‌شود که نشان‌دهنده عمق اعتقادات مردم این منطقه است، رسوم اصلی در این شهرستان شامل اقامه عزا در مساجد جامع و حسینیه‌ها است، جایی که سخنرانی‌های مذهبی، مداحی و سینه‌زنی انجام می‌گیرد.
مردم قرچک، با تمرکز بر ترویج آئین‌های اسلامی، اغلب برنامه‌هایی برای کودکان و نوجوانان ترتیب می‌دهند تا نسل جوان با فرهنگ رضوی آشنا شوند.
در روزهای پایانی صفر، دسته‌های عزاداری از محلات مختلف به سمت مراکز اصلی مانند مسجد جامع حرکت می‌کنند و زیارت از راه دور امام رضا (ع) را قرائت می‌کنند.
توزیع نذری‌های سنتی مانند حلیم و شله‌زرد نیز در این ایام رواج دارد و خانواده‌ها با پخت غذاهای خانگی، در این امر مشارکت می‌کنند، این رسوم، که مشابه عزاداری‌های محرم است، در قرچک با شور خاصی برگزار می‌شود و به عنوان پیشگامی در آئین‌های مذهبی شناخته می‌شود.
عزاداری مردم رباط کریم و شهریار در بقاع متبرکه
رباط کریم، با سابقه تاریخی در برگزاری مراسم رضوی، رسوم عزاداری ۳۰ صفر را با تأکید بر هیئت خدام الرضا (ع) انجام می‌دهد. این هیئت، با راه‌اندازی دسته‌های عزاداری در خیابان‌های اصلی، سینه‌زنی و نوحه‌خوانی را اجرا می‌کند و یکی از رسوم برجسته، اهتزاز پرچم متبرک امام رضا (ع) در میدان‌های شهر است که با حضور خادمیاران رضوی برگزار می‌شود و نمادی از ارتباط معنوی با حرم مطهر است.
مردم رباط کریم همچنین در مساجد مجالس روضه برپا می‌کنند و با قرائت زیارت، به عزاداری می‌پردازند. این رسوم، که اغلب با حضور خانواده‌ها انجام می‌شود، به تقویت روحیه خدمت‌رسانی کمک می‌کند و در سال‌های اخیر، با برنامه‌های مجازی گسترش یافته است.
در شهریار با جمعیت پرشور خود، عزاداری ۳۰ صفر را در قالب هیئت خدام الرضا (ع) و دسته‌های بزرگ برگزار می‌کند، مردم این شهرستان، با اجتماع در امامزاده اسماعیل (ع)، سینه‌زنی و زنجیرزنی را انجام می‌دهند.
رسوم محلی شامل پیاده‌روی به سمت مراکز مذهبی و توزیع نذری است، که با حضور گسترده جوانان همراه است، همچنین، برنامه‌های سخنرانی در مساجد جامع، بر جنبه‌های آموزشی تأکید دارد و کودکان را در مراسم شرکت می‌دهد. این رسوم، که ریشه در سنت‌های قدیمی دارد، به حفظ هویت مذهبی شهریار کمک می‌کند.
در مجموع، رسوم عزاداری ۳۰ صفر در استان تهران، نمادی از عشق به امام رضا (ع) و تعهد به ارزش‌های شیعی است، این آئین‌ها نه تنها یاد شهادت امام را زنده نگه می‌دارند، بلکه به وحدت اجتماعی و فرهنگی کمک می‌کنند.