واردات پرهزینه بنزین فردا نتیجه بی‌توجهی امروز به فشار افزایی است
اقتصاد ایران: تولید روزانه ۶۵۰ هزار بشکه میعانات گازی ایران با تهدید افت فشار پارس جنوبی روبه‌روست؛ بی‌توجهی امروز می‌تواند کشور را دوباره به واردکننده پرهزینه بنزین تبدیل کند.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
به گزارش خبرنگار مهر، براساس اطلاعات موجود ایران در سال ۱۴۰۳ با تولید روزانه حدود ۶۵۰ هزار بشکه میعانات گازی، همچنان در زمره بازیگران مهم تأمین خوراک صنایع پالایش و پتروشیمی منطقه قرار دارد. اما کارشناسان هشدار می‌دهند که ادامه این وضعیت در گرو اجرای فوری طرح‌های فشارافزایی در میدان پارس جنوبی است؛ طرحی که عدم اجرای آن می‌تواند ظرف چند سال آینده، تولید میعانات گازی را به کمتر از ۴۰۰ هزار بشکه برساند و کشور را به واردکننده بزرگ بنزین تبدیل کند.
جایگاه امروز میعانات گازی در اقتصاد انرژی ایران
براساس آخرین داده‌های وزارت نفت، بخش اعظم میعانات گازی ایران از میدان گازی پارس جنوبی استخراج می‌شود و سالانه میلیاردها دلار ارزش افزوده برای کشور ایجاد می‌کند. این میعانات نه تنها در بخش صادرات خام اهمیت دارند، بلکه خوراک اصلی پالایشگاه‌ها و صنایع پایین‌دستی محسوب می‌شوند.
پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس، به‌عنوان بزرگترین پالایشگاه بنزین‌سازی ایران و خاورمیانه، سهمی بالغ بر ۴۰ درصد از تولید بنزین داخلی را پوشش می‌دهد و از نظر اقتصادی، نقش کلیدی در خودکفایی سوخت ایفا کرده است. عملکرد این پالایشگاه باعث شد ایران طی سال‌های اخیر از واردکننده بزرگ بنزین به صادرکننده خالص تبدیل شود.
تهدید افت فشار مخازن پارس جنوبی
مهندسان نفتی می‌دانند که مخازن گازی عمر نامحدود ندارند. فشار مخزن به‌طور طبیعی هر سال کاهش می‌یابد و در میدان عظیم پارس جنوبی نیز این روند آغاز شده است. مطالعات شرکت نفت و گاز پارس نشان می‌دهد که بدون اجرای برنامه‌های فشارافزایی (شامل نصب کمپرسورهای پیشرفته و حفاری چاه‌های جدید)، روزانه حدود ۷ تا ۸ میلیون مترمکعب گاز و ۵۰ تا ۷۰ هزار بشکه میعانات از تولید کاسته خواهد شد.
بر این اساس، اگر پروژه‌های فشارافزایی اجرا نشود، طی حدود پنج سال آینده، تولید میعانات گازی کشور از سطح ۶۵۰ هزار بشکه فعلی به کمتر از ۴۰۰ هزار بشکه در روز سقوط خواهد کرد. این افت، مستقیماً ظرفیت خوراک‌دهی به پالایشگاه ستاره خلیج فارس را تضعیف و امکان استمرار خودکفایی بنزین را از بین می‌برد.
سناریوی واردات بنزین؛ پیامد بی‌توجهی به سرمایه‌گذاری
تجربه نشان داده که هرگاه تأمین خوراک پالایشگاه‌های بنزین‌سازی مختل شود، بازار داخلی با کسری مواجه شده و دولت‌ها ناچار به واردات فوری بنزین می‌شوند. در شرایط فعلی بازار جهانی و محدودیت‌های بانکی، چنین وارداتی نه تنها پرهزینه است بلکه با ریسک‌های جدی امنیت انرژی همراه خواهد بود.
کارشناسان می‌گویند در صورت کاهش ۲۵۰ هزار بشکه‌ای تولید میعانات گازی، ظرفیت تولید بنزین پالایشگاه ستاره خلیج فارس نیز به همان نسبت کاهش خواهد یافت و برای جبران این کسری، کشور مجبور به واردات روزانه ۳۰ تا ۴۰ میلیون لیتر بنزین خواهد شد. با قیمت فعلی، این حجم واردات سالانه معادل چند میلیارد دلار خواهد بود؛ هزینه‌ای که می‌تواند با سرمایه‌گذاری امروز در فشارافزایی، به فرصتی برای توسعه صادرات و افزایش درآمد ارزی تبدیل شود.
مسئولیت صندوق توسعه ملی و تصمیم‌گیران اقتصادی
این سناریو دقیقاً همان نقطه‌ای است که صندوق توسعه ملی و سایر نهادهای تأمین مالی باید نقش تاریخی خود را ایفا کنند. تأمین منابع لازم برای اجرای پروژه‌های فشارافزایی نه تنها حفظ تولید و درآمدهای ارزی را تضمین می‌کند، بلکه از بازگشت ایران به جرگه واردکنندگان بنزین جلوگیری خواهد کرد.
در مقابل، بی‌توجهی امروز به این ضرورت، فردا هزینه‌ای چند برابر را به اقتصاد تحمیل می‌کند؛ هزینه‌ای که نتیجه آن صرف دلارهای نفتی برای واردات سوخت مصرفی روزانه مردم است، بدون آنکه عایدی تولیدی، صادراتی یا فناورانه برای کشور داشته باشد.
تحلیل‌گران بازار انرژی تأکید می‌کنند که پنجره زمانی برای اجرای پروژه‌های فشارافزایی در پارس جنوبی محدود است. تجربه میادین قطر در سمت جنوبی این مخزن مشترک نشان می‌دهد که با سرمایه‌گذاری به‌موقع و استفاده از فناوری‌های روز، می‌توان افت فشار را مدیریت و حتی ظرفیت برداشت را برای چند سال دیگر ثابت نگه داشت.
اکنون، انتخاب میان سرمایه‌گذاری یا واردات در برابر تصمیم‌سازان قرار دارد. ایران می‌تواند با اقدام به‌موقع، مسیر صادرات، اشتغال و توسعه صنایع پایین‌دستی را ادامه دهد، یا با تعلل، خود را به واردکننده پرهزینه بنزین بدل سازد. در این معادله، هر روز تأخیر، معادل از دست رفتن بخشی از درآمد ملی و افزایش خطر وابستگی به بازارهای خارجی است.