ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

به گزارش خبرنگار مهر، در عصر جدید جنگ قدرت دیگر برای دستیابی به زمین و سکه های طلا و نقره بیشتر نیست. ثروت رایج اکنون دانش و پیشرفت در حوزه هوش مصنوعی و تراشه سازی است و کشورهای مختلف هر کدام به نوبه خود سعی دارند به سهمی از آن دست یابند.

در این میان رقابت چین و آمریکا از بقیه متمایزتر است. آمریکا که تا پیش از این ابر قدرت عرصه تراشه سازی جهان به حساب می آمد، سعی دارد از پیشرفت سریع چین جلوگیری کند. زیرا این کشور آسیایی با سرعت بی سابقه ای فناوری های نوین را به کار می گیرد و نسخه بهتر و ارزان تر آن را تهیه می کند. همین امر در خصوص تراشه پررنگ تر می شود. آمریکا با مشاهده قدرت گرفتن چین در این حوزه سعی کرده صنعت تراشه سازی و هوش مصنوعی این کشور را مهار کند اما در این راه با چالش هایی ناشناخته روبرو شده است.

تناقض سیاست های آمریکا برای تحریم صادرات تراشه به چین

در همین زمینه نشریه آتلانتیک می نویسد: دونالد ترامپ اخیرا طرح خود برای پیروزی آمریکا در رقابت جهانی هوش مصنوعی را منتشر کرد. این سند نشان دهنده برخی ایده ها برای گسترش زیرساختهای داخلی، تشویق کشورهای دیگر به استفاده از مدل های هوش مصنوعی آمریکایی و وضع تحریم های صادراتی بر تراشه های پیشرفته بود. اما طی چند ماه گذشته ترامپ از اهداف خود عقب نشینی کرده و بخش زیادی از اهرم فشار آمریکا را به قدرت های خارجی واگذار کرده است. او با عقب نشینی آمریکا در رقابت هوش مصنوعی شکاف های استراتژیکی را به وجود آورده که پیامدهای زیادی برای روسای جمهور بعدی خواهد داشت. این عقب نشینی نتیجه تغییر ایدئولوژیکی سریع در دولت و به خصوص دو مرد با نفوذ یعنی دیوید ساکس تزار هوش مصنوعی ترامپ و جنسن هوانگ مدیر ارشد اجرایی انویدیا که یکی از قدرتمندترین مدیران ارشد صنعتی جهان بود.

امضای یک لایحه سرآغاز هزاران مشکل برای تراشه سازان آمریکایی

در اواخر ۲۰۲۳ میلادی انویدیا تراشه H۲۰ را به طور خاص برای بازار چین طراحی کرد که چارچوب قانونی مطابق با تحریم های وضع شده توسط جوبایدن رئیس جمهور پیشین آمریکا بود. حدود یک سال قبل از آنکه این تراشه به بازار عرضه شود، اوپن ای آی مدل زبانی بزرگ خود به نام o۱ را به بازار عرضه کرد که همان قابلیت استنتاج پیچیده ای که H۲۰ داشت را به کار گرفته بود. بنابراین ناگهان این تراشه ها مزیت رقابتی قابل توجهی به چین دادند. در نتیجه بایدن تصمیم گرفت صادرات آنها به چین را ممنوع کند اما قبل از آنکه بتواند این کار را انجام دهد، قدرت را واگذار کرد. دونالد ترامپ جانشین وی در آوریل ۲۰۲۵ میلادی این لایحه را امضا کرد.

پس از آن شرکت های تراشه سازی پیش بینی خود از میزان درآمدهایشان را نیز کاهش دادند. زیرا آنها برای صادرات محصولاتشان به مشتری بزرگ آسیایی خود باید مجوز دریافت می کردند. شرکت AMD اعلام کرد تحریم صادرات تراشه به چین درآمد امسالش را ۱.۵ میلیارد دلار کاهش می دهد. انویدیا نیز اعلام کرد در نتیجه تحریم ها با هزینه ای ۵.۵ میلیارد دلاری روبرو خواهد شد. علاوه بر آن این تصمیم باعث شد چین صنعت تراشه سازی خود را تقویت کند و شرکت های متعددی از جمله هواوی به ساخت تراشه روی بیاورند.

تاثیر تغییر موازنه قدرت کاخ سفید بر آینده تحریم تراشه

در همین زمان توازن قدرت در دولت ترامپ به سمت ساکس تغییر کرد. او ممنوعیت تراشه های مذکور را از لحاظ استراتژیکی و اقتصادی آسیب زا می دانست. پس از آن در ماه جولای ۲۰۲۵ میلادی ترامپ با هوانگ در کاخ سفید دیدار کرد و در این نقطه پشتیبانی داخل دولت برای تحریم های صادراتی به میزان قابل توجهی کاهش یافته بود که یکی از دلایل آن ساکس بود. ترامپ تصمیم گرفت محدودیت های وضع شده بر تراشه های H۲۰ را لغو و اجازه فروش آنها به چین را صادر کند.

برخی ناظران تصور کردند معکوس شدن این سیاست بخشی از یک معامله تجاری است و انتظار داشتند چین در مقابل نیز اقداماتی انجام دهد. اما چین اصرار داشت که ترامپ این تصمیم را یک طرفه گرفته است. در حقیقت یک روز پس از آنکه ترامپ این خبر را اعلام کرد، محدودیت های جدیدی بر صادرات باتری خودروهای برقی وضع کرد.

در واقع آمریکا اهرم فشار بر چین را رها کرد و هیچ چیزی در مقابل دریافت نکرد اما ساکس و هوانگ از این تصمیم پشتیبانی کردند. آنها معتقدند فروش تراشه های مذکور به چین سبب می شود این کشور آسیایی به محصولات آمریکایی وابسته شود و برخی از آنها مانند هواوی برای توسعه تراشه های خود تشویق می شوند. ساکس در این باره گفت: ما نمی توانیم مانع از آن شویم که هواوی سهم زیادی در بازار چین نداشته باشد آنها می توانند از این سهم برای ارتقای خود و رقابت در عرضه جهانی استفاده کنند.

ادعای هوانگ و ساکس براساس این فرضیه استوار بود که در صورتیکه آمریکا این اقدام را انجام نمی داد چین می توانست به اندازه کافی تراشه برای رقابت در سطح بین المللی تولید کند.

چین برای مقابله با تحریم ها آماده می شود

این درحالی بود که اخباری مبنی بر تسریع فرایند تراشه سازی در چین منتشر شد و هواوی نیز از تراشه های نسل جدید خود خبر داد. نشریه سی ان بی سی در گزارشی در این باره می نویسد: دراین میان دولت چین میلیاردها دلار صرف کرده تا شکاف های موجود در این زنجیره را پر کند و هرچند توانسته دراین زمینه به پیشرفت هایی دست یابد اما به گفته کارشناسان همچنان راه زیادی در پیش دارد. پل تریلو شریک و نائب رییس ارشد بخش چین در یک شرکت مشاور در این باره می گوید: تحریم های صادراتی آمریکا بر تراشه های پیشرفته انویدیا به صنعت چین انگیزه داده تا نسخه های جایگزین را توسعه دهد و از سوی دیگر تحریم ها انجام این کار برای شرکت های داخلی را سخت تر کرده اند. یکی از کارمندان ارشد کمیته ای در کنگره آمریکا فاش کرد جنسن هوانگ نگرانی هایش درباره افزایش قابلیت های هوش مصنوعی هواوی را با قانونگذاران در میان گذاشته است.

در این جلسه که بین مدیران ارشد انویدیا و کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا برگزار شد، موضوعات مختلفی مورد بحث قرار گرفت. یکی از موضوعات مورد بحث، تراشه های هوش مصنوعی هواوی و اینکه تحریم صادرات تراشه های انویدیا به چین چگونه تراشه های هواوی را رقابتی تر می کند، بود. این کارمند ارشد می گوید: اگر مدل R۱ دیپ سیک روی تراشه های هواوی یا یک مدل منبع باز چینی آتی برای سازگاری با این تراشه ها بهینه سازی شود، خطر ایجاد تقاضای جهانی برای دستیابی به تراشه های هواوی را همراه خواهد داشت.

همین امر گمانه زنی هایی درباره قدرت تراشه سازی چین به وجود آورد و مقامات آمریکایی گزارش های مختلف درباره وضعیت این صنعت در چین را تهیه بررسی کردند تا بتوانند به چشم انداز بهتری از اوضاع و بازار دست یابند.در همین راستا آنچه در زیر می خوانید نیز موقعیت چین در برابر بقیه کشورهای جهان دربخش های کلیدی مورد نیاز برای ساخت تراشه های هوش مصنوعی است.

پیشر فت طراحی تراشه هوش مصنوعی چینی تسریع می شود

هرچند در حال حاضر انویدیا برترین شرکت تراشه هوش مصنوعی جهان به حساب می آید اما باید به این نکته توجه کرد که این شرکت تراشه های فیزیکی که برای آموزش و رایانش هوش مصنوعی به کارمی رود را نمی سازد بلکه تراشه های پردازش گرافیکی را می سازد. طراحی های GPU های سفارشی این شرکت برای تولید انبوه به کارخانه ها ارسال می شود. هرچند رقبای آمریکایی مانند AMD و بوردکام جایگزین هایی برای محصول انویدیا ارائه می کنند اما طراحی GPU این شرکت به طور گسترده استاندارد به حساب می آید. تقاضا برای تراشه های انویدیا چنان زیاد است که مشتریان چینی همچنان هر اندازه تراشه ای که بتوانند می خرند اما این شرکت با سخت تر شدن تحریم های دولت آمریکا دست و پنجه نرم می کند و نگران از دست دادن بزرگترین مشتری خود یعنی چین است زیرا مشخص نیست آمریکا اجازه صادرات چه تعداد تراشه را می دهد و از سوی دیگر تراشه سازان چینی به سرعت در حال پیشرفت هستند.

انویدیا در آوریل فاش کرد تحریم های مضاعف مانع فروش تراشه های H۲۰ آن به مشتریان چینی شده است. در واکنش به تحریم ها تولید کننده های نیمه رسانای چینی بیشتری وارد حوزه پردازشگر های هوش مصنوعی شده اند. آنها شامل مجموعه گسترده‌ای از شرکت‌های نوپا مانند Enflame Technology و Biren Technology هستند که در تلاش‌اند بخش قابل‌توجهی از تقاضای میلیارد دلاری پردازنده‌های گرافیکی (GPU) را که توسط انویدیا ایجاد شده است، جذب کنند. در این میان به نظر می رسد هیچ شرکتی به اندازه HiSilicon که شاخه طراحی تراشه هواوی است، به ساخت یک جایگزین برای تراشه انویدیا نزدیک باشد. پیشرفته ترین GPU هواوی که به طور انبوه تولید می شود Ascend ۹۱۰B نام دارد. نسل آینده آن یعنی Ascend۹۱۰C نیز در اوایل می سال آینده میلادی به طور انبوه تولید می شود هرچند هیچ به روزرسانی درباره این تراشه منتشر نشده است.

به گفته دیلان پاتل بنیاگذار شرکت سمی آنالیسیس هرچند به نظر می رسد تراشه های Ascend در مقایسه با انویدیا کمتر پیشرفته باشند، اما نشان می دهند هواوی پیشرفت قابل توجهی در این زمینه داشته است.وی در این باره می گوید: در مقایسه با تراشه های تحریم شده انویدیا، شکاف عملکرد بین هواوی و H۲۰ کمتر از یک نسل است. هواوی چندان عقب تر از محصولات مجاز صادراتی انویدیا نیست او در ادامه افزود تراشه Ascend ۹۱۰B دو سال عقب تر از انویدیا است و Ascend۹۱۰C نیز فقط یک سال از آن عقب تر است. چنین روندی نشان می دهد قابلیت های طراحی تراشه چین بسیار پیشرفت کرده است.

تلاش برای تولید تراشه های هوش مصنوعی پیشرفته داخل چین

انویدیا برای تولید GPU ها به شرکت TSMC که بزرگترین پیمانکار کارخانه تراشه سازی جهان است، اتکا دارد. این شرکت پیشرفته ترین تراشه های جهان را می سازد. TSMC از تحریم های صادرات تراشه آمریکا به چین پیروی می کند و همچنین اجازه ندارد سفارش تراشه از هیچ شرکتی که در فهرست سیاه تجارت آمریکا قرار دارد را دریافت کند. هواوی نیز در سال ۲۰۱۹ میلادی در این فهرست قرار گرفت. همین امر سبب شد طراحان چینی تراشه مانند هواوی کارخانه های محلی را برای تولید محصول خود به کار گیرد که بزرگترین آنها SMIC است.فناوری SMIC عقب تر از TSMC است و برای تولید تراشه های هفت نانومتری مشهور است که نیازمند فناوری کمتر پیشرفته ای در مقایسه با تولید تراشه های سه نانومتری TSMC است.

به طور دقیق تر هرچه اندازه نانومترها کوچکتر باشد قدرت پردازش و کارآمدی تراشه بیشتر است. البته نشانه هایی از پیشرفت SMIC نیز دیده می شود و تخمین زده می شود این شرکت تصمیم دارد تراشه های پنج نانومتری ۵G را برای موبایل هواوی میت ۶۰ پرو بسازد. همین تراشه ها اطمینان آمریکا به بازدارندگی تحریم های تراشه در پیشرفت چین را در ۲۰۲۳ میلادی متزلزل کرد. البته شرکت چینی راه درازی تا تولید تراشه های پیشرفته به شیوه ای کارآمد در پیش دارد.

تلاش انویدیا برای بازپس گرفتن بازار چین

به هرحال انویدیا به تازگی اعلام کرده مشغول دریافت مجوز صادرات تراشه های H۲۰ به چین است تا به این ترتیب بازار خود را در این کشور حفظ کند. هر چند شرایط دقیق این روند مشخص نیست اما این بار به نظر می رسد چین علاقه ای به خرید محصولات انویدیا ندارد و دولت این کشور درباره امنیت این تراشه ها ابراز نگرانی کرده است. زیرا بیم آن می رود که تراشه های این شرکت یک در پشتی داشته باشند که امکان دسترسی از راه دور را فراهم می کند.

از سوی دیگر ادعاهایی درباره پیشرفته نبودن تراشه های مذکور و همچنین حافظ محیط زیست نبودن آنها منتشر شده است. ناظر فضای سایبری چین نیز در ۳۱ جولای اعلام کرد انویدیا را احضار کرده و از تراشه ساز آمریکایی خواسته توضیح دهد آیا تراشه های مذکور چنین ریسکی را دارند یا خیر.