ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

به گزارش خبرنگار مهر، مراسم رونمایی از کتاب «الگوی مدیریت نیروهای داوطلب مردمی در جهاد سازندگی» نوشته میثم ظهوریان نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی، در حسینیه هنر تهران برگزار شد.

در این مراسم روح الله ایزدخواه نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، وحید جلیلی قائم مقام سازمان صداوسیما، میثم لطیفی هیأت علمی دانشگاه امام صادق (ع)، میثم مهدیار نویسنده و پژوهشگر، نویسنده کتاب و نیز جمعی از علاقه‌مندان به تاریخ انقلاب اسلامی و تاریخ شفاهی جهاد سازندگی حضور داشتند.

میثم ظهوریان در این مراسم درباره کتاب «الگوی مدیریت نیروهای داوطلب مردمی در جهاد سازندگی»، گفت: یکی از ارکان نظام ما جمهوریت است که ناظر به مردم نام‌گذاری شده است. رکنی که به آن کم‌توجهی شده و اگر هم توجهی شده، به شرکت در انتخابات تقلیل داده شده است. در حالی که وقتی تحقق و استمرار انقلاب را نگاه می‌کنیم، نگاه حضرت امام خمینی (ره) به مردم، نگاه حداکثری است و بیشتر از این است که مردم را به شرکت در انتخابات تقلیل بدهیم. هم در تحقق انقلاب و هم در استمرار انقلاب، رکن جمهوریت به شدت جاری و ساری است.

وقتی آیت‌الله حکیم پیشنهاد امام خمینی (ره) درباره انقلاب در عراق را رد کرد

ظهوریان ادامه داد: بعد از انقلاب مکالمه معروفی بین امام و آیت الله حکیم شکل می‌گیرد که امام به ایشان می‌گوید شما پرچم‌دار مبارزه با رژیم عراق شوید و اگر چنین کنید من پشت شما قرار می‌گیرم. آنجا آیت الله حکیم می‌گویند «مردم مرید اغراض مادی هستند و با باد می‌آیند و با باد می‌روند». امام می‌گویند وقتی که من در ایران انقلاب را شروع کردم، چیزی جز همراهی از سمت مردم ندیدم. این مکالمه به شکلی تلخ تمام می‌شود و حضرت امام نمی‌تواند آیت‌الله حکیم را برای شروع جریانی در عراق قانع کند. اگرچه تجربه انقلاب نشان می‌دهد نگاه امام به مردم واقعی‌تر بود و حرف امام درباره ظرفیت‌ها و توانایی‌های مردم درست بود. امام مردم را با خودش همراه می‌کند و پایه نهضت را هم بر اساس مردمی‌سازی قرار می‌دهد. وقتی گروه‌های مختلف نظامی و مسلحانه به امام مراجعه می‌کنند تا برای کار مسلحانه تأیید بگیرند، حضرت امام به هیچکدام از اینها اجازه نمی‌دهد؛ چون نگاه امام این است که مزیت ما مزیت مردمی و نهضتی بودن است.

نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی، گفت: همین نگاه است که وقتی انقلاب اسلامی در سال ۵۷ پیروز می‌شود، تقریباً اغلب اعضای گروه‌های مسلح در زندان هستند و امام خمینی (ره) به اتکای نیروی عموم مردم، انقلاب را محقق می‌کند. بعد از انقلاب هم نوع مواجهه حضرت امام با شبکه مسائل بسیار پیچیده‌ای که اول انقلاب با آن مواجه هستیم، همین الگوی اتکا به مردم است. اگر ما آن زمان مسأله‌مان امینت داخلی بود، حضرت امام کمیته‌های انقلاب را شکل می‌دهد و در امنیت فراشهری هم سپاه پاسداران را تأسیس می‌کنند.

وی افزود: درباره جهاد سازندگی هم به همین شکل است. پایه جهاد سازندگی، «نهضت دروی گندم» در سال ۵۸ است که گروه‌های دانشجویی برای کمک به روستاییان به روستاها می‌روند. وقتی امام در خرداد ۵۸ پیام تشکیل جهاد سازندگی را می‌دهند، هم‌زمان این الگو در سراسر کشور شکل می‌گیرد. یکی از تمایزهایی که انقلاب اسلامی را نسبت به دیگر انقلاب‌ها و حرکت‌ها پایدار کرده است، همین رهبری حکیمانه امام و توجه ایشان به مردم است. شما وقتی شعارهایی مطرح می‌کنی، باید بتوانی ناظر به آن شعارها، نهادهایی را هم ایجاد کنی. اصل مطلب این است که اگر شعارهایی را در انقلاب مطرح کردیم، یکی از ارکان تحقق این شعارها، اتکا به نیروهای داوطلب مردمی بود. امروز هم راه برون‌رفت ما از مشکلات این است که به مردم به شکل فرصت نگاه کنیم؛ در صورتی که دستگاه حاکمیتی ما نگاه تهدیدمحور دارد.

جهاد سازندگی با ادغام در وزارت کشوری، استحاله و از بین رفت

ظهوریان با اشاره به سابقه نگاه‌های تهدیدمحور نسبت به مردم، گفت: نه اینکه این نگاه‌ها متعلق به امروز باشند؛ این نگاه تهدیدمحور به مردم و جهاد مردمی، از همان بدو تشکیل جهاد سازندگی وجود دارد. با چه استدلال و توجیهی؟ اینکه اینها نیروهای بی‌تجربه‌ای هستند و نیروی ایدئولوژیک هستند و با نهادهای اداری موازی‌کاری می‌کنند. شاهد آن هم مقاله‌ای است که بنی‌صدر درباره جهاد سازندگی با عنوان «جهاد سازندگی غول بی شاخ و دم» منتشر می‌کند. این جریان تا سال ۶۲ کمرنگ شده ولی این تعارض با جهاد سازندگی، هنوز در دستگاه دولتی کشور وجود دارد و مانع کار و رشد جهاد سازندگی می‌شود.

وی درباره دلایل مخالفت ساختارهای دولتی و بروکراسی با جهاد سازندگی، گفت: بخشی از سیستم و ساختار سیاسی احساس خطر می‌کنند و می‌گویند «جهاد سازندگی قدرتمند است و در بین مردم و روستاییان نفوذ دارد و ممکن است در انتخابات مجلس و غیره، مردم به آنها رجوع کنند و ما را کنار بزنند». با این نگاه‌ها است که بعدتر مصوبه حذف کمیته فرهنگی در جهاد را تصویب می‌کنند و سعی می‌کنند اثرگذاری فرهنگی جهاد را از بین ببرند.

نویسنده «الگوی مدیریت نیروهای داوطلب مردمی در جهاد سازندگی»، ادامه داد: این رویه ادامه دارد تا اینکه در دهه هفتاد، جهاد سازندگی با وزرات کشاورزی ادغام می‌شود و عملاً جهاد سازندگی استحاله می‌شود و دیگر اثری از جهاد سازندگیِ اول انقلاب را شاهد نیستیم. اگرچه کادرسازی جهاد در دوره‌های مختلف کشور اثرگذار است و ما اثرش را در حوزه‌های مختلف پیشرفت کشور مشاهده می‌کنیم.

نگاه تهدیدمحور نسبت به مردم و نسبت آن با آبان ۹۸

ظهوریان افزود: این نگاه تهدیدمحور، فقط ناظر به جهاد سازندگی نیست. نگاه تهدیدمحور به مردم کم‌کم توسعه پیدا می‌کند و به آنجا می‌رسیم که عده‌ای معتقدند اگر می‌خواهیم سیاست‌های تعدیل را اجرا کنیم، باید یک جاهایی با مردم درگیر شویم و آنها را کنار بزنیم. و این نگاه در دوره‌های مختلف بازتولید می‌شود. در آبان ۹۸، این نگاه ضدمردمی را می‌بینیم؛ در شرایطی که آرمان‌ها و ارزش‌ها و تجربه انقلاب می‌گفت خود مردم باید مسائل را مدیریت کنند، به جایی رسیدیم که می‌گفتند مردم در ماجرای بنزین اصلاً نباید مطلع نشوند. وزیر دولت آقای روحانی گفته بود ما قرار بود این طرح را زودتر اجرا کنیم ولی چون عملیات لو رفته بود، آن را عقب انداختیم تا با یک طرح ضربتی آن را پیش ببریم! در ماجرای سقوط هواپیمای اوکراینی هم همین‌طور بود. به جای اینکه مسائل را با مشارکت مردم حل کنیم، سعی کردیم مردم از صحنه بروکراسی ما حذف شوند.

وی ادامه داد: امروز هم اگر به دنبال رشد کشور در مسیر ارزش‌های انقلاب هستیم، حتماً یکی از ارکان آن، تقویت رابطه مردم با حاکمیت است. باید مردم را در حل مسائل مشارکت دهیم. این کتاب در تلاش است که پشتوانه نظری برای این امر ایجاد کند. کتاب حاصل پایان‌نامه دکتری بنده است. من دوست داشتم که موضوع رساله‌ام هم کاربردی باشد و هم بخشی از نیازهای انقلاب اسلامی را در حوزه نظر مرتفع کند. از آن جهت که دستاوردهای جهاد قابل توجه است، تصمیم گرفتم این موضوع را انتخاب کنم.

نماینده مجلس شورای اسلامی، با اشاره به دستاوردهای بی‌نظیر جهاد سازندگی در زمان اوج خود، گفت: آمارها و دستاوردهای جهاد، فوق‌العاده است؛ به ویژه آن که باید توجه کنیم جهاد سازندگی در دوران جنگ شروع می‌شود. با این‌همه، دستاوردهای آن چند برابر دوره پهلوی است.

مهم‌ترین خروجی جهاد، تربیت و کادرسازی برای انقلاب بود

ظهوریان گفت: زمانی که من داشتم این موضوع را انتخاب و روی آن کار می‌کردم، بعضی‌ها می‌گفتند دوره جهاد گذشته و این موضوع دیگر به درد فضای امروز نمی‌خورد. در جلسه دفاع هم این نگاه بود که در کنش بین ساختار و عامل، عامل نقش چندانی ندارد، چون آن انسان‌های خداگونه دیگر وجود ندارد! آنها می‌گفتند اگر ما در انقلاب اسلامی موجودی به نام جهاد سازندگی داشتیم، علتش این بود که یک عده انسان خداگونه‌ای وجود داشتند که جهاد را شکل دادند! این نگاه غلط است و خیلی وقت‌ها برعکس است. کسانی که در جهاد سازندگی بودند، همه آدم‌های عادی هستند. آن ساختار است که این حرکت را شکل می‌دهد و این فرهنگ سازمانی را شکل می‌دهد و این انسان‌ها را دور هم جمع می‌کند و از ظرفیت‌های آنها استفاده می‌کند. کما اینکه این تجربه را در پیروزی انقلاب اسلامی هم داریم. ما فکر می‌کردیم کسانی که در انقلاب و دفاع مقدس بودند، دیگر به وجود نمی‌آیند، ولی ماجرای مدافعان حرم نشان داد وقتی این فضا ایجاد شود، کسانی مثل شهید صدرزاده سر بلند می‌کنند. این نشان می‌دهد اگر این ساختار را درک کنیم و بازتولید کنیم، این ساختار می‌تواند عامل‌هایی را که لازم است ایجاد کند.

ظهوریان در پایان گفت: این کتاب تلاش می‌کند فضای جهاد سازندگی را بازتولید کند. من سعی کردم در کنار مصاحبه با مدیران، کار نظری هم انجام دهم. شاید مهم‌ترین خروجی جهاد، کادرسازی و تربیت نیرو و یادگیری است. اینکه جهاد فقط در روستاها رفع محرومیت کرد، اشتباه است. مهم‌ترین خروجی جهاد، تربیت و کادرسازی برای انقلاب بود.