وقتی فناوری هم مصرف سوخت را کاهش نمی‌دهد!
اقتصاد ایران: فناوری خاموش و روشن شدن خودکار موتور خودرو که با عنوان «استارت-استاپ» نیز شناخته می‌شود، یکی از نوآوری‌های پرکاربرد صنعت خودروسازی در سال‌های اخیر است که با هدف افزایش بهره‌وری سوخت و کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی طراحی شده است.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
این سیستم هوشمند، عملکردی ساده اما مؤثر دارد؛ به‌محض توقف کامل خودرو (برای مثال هنگام ایستادن پشت چراغ قرمز یا در مواجهه با تابلو توقف) موتور به‌طور خودکار خاموش می‌شود تا از مصرف بیهوده سوخت در حالت درجا جلوگیری شود.
به‌محض آن‌که راننده اقدام به فشردن پدال گاز یا رها کردن ترمز کند، موتور فورا و بی‌وقفه مجددا روشن می‌شود. این فرآیند به شکلی طراحی شده که هیچ‌گونه وقفه یا تاخیر محسوسی در ادامه حرکت خودرو ایجاد نمی‌شود و تجربه رانندگی روان باقی می‌ماند.
فناوری استارت-استاپ به‌ویژه در ترافیک‌های شهری و مسیرهای پرتردد، نقش به‌سزایی در کاهش مصرف سوخت و کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای ایفا می‌کند و به‌همین دلیل در بسیاری از خودروهای نوین به‌عنوان تجهیزات استاندارد یا آپشن قابل انتخاب گنجانده شده است.
قدم‌هایی که دیگر کافی نیستند
فناوری «استارت-استاپ» که در دهه گذشته به‌عنوان یکی از راهکارهای موثر در کاهش مصرف سوخت و کنترل آلایندگی معرفی شد، در ابتدا با هدف پاسخ به الزامات سخت‌گیرانه دولت‌ها در زمینه بهره‌وری انرژی پا به عرصه گذاشت.
این سیستم با خاموش کردن خودکار موتور در زمان توقف کامل خودرو و روشن شدن سریع هنگام حرکت مجدد، وعده کاهش ۴ تا ۵ درصدی مصرف سوخت را مطرح می‌کرد و به خودروسازان کمک می‌کرد تا با استانداردهای زیست‌محیطی هماهنگ شوند.
افزون بر مزایای عملیاتی، استارت-استاپ به تولیدکنندگان این امکان را می‌داد تا از اعتبارهای کربنی بهره‌مند شوند؛ امتیازهایی که در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما، به‌عنوان بخشی از سیاست‌های تشویقی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در نظر گرفته شده بود. این اعتبارات به‌ویژه برای برندهایی که حجم تولید بالایی داشتند، نقش کلیدی در توازن مالی و زیست‌محیطی ایفا می‌کرد.
با این حال، در سال ۲۰۲۵ و در پی تغییر سیاست‌های فدرال در ایالات‌متحده، سازمان حفاظت از محیط‌زیست این کشور (EPA) به رهبری لی زلدین، از برنامه‌ای برای حذف تدریجی فناوری خاموش‌کننده موتور در خودروها پرده برداشت. طبق اعلام این سازمان، از این پس برای خودروهایی که به سیستم استارت-استاپ مجهز هستند، اعتبار کربن صادر نخواهد شد.
این تصمیم، که بخشی از رویکرد جدید برای تعدیل مقررات دولتی در صنعت خودروسازی تلقی می‌شود، تغییر جهت مهمی در سیاست‌گزاری مربوط به اقتصاد سوخت و کنترل آلایندگی را بازتاب می‌دهد.
درخواستی از سوی رانندگان
فناوری استارت-استاپ، که با هدف صرفه‌جویی در مصرف سوخت و کاهش آلاینده‌ها توسعه یافته، هرچند از منظر زیست‌محیطی مزایایی دارد، اما همواره با نظرات متضاد از سوی رانندگان مواجه بوده است. بسیاری از کاربران این سیستم را ناخوشایند توصیف می‌کنند، زیرا خاموش شدن خودکار موتور در توقف‌های کوتاه مانند پشت چراغ قرمز یا در ترافیک سنگین اغلب با لرزش محسوس، صدای نسبی بیشتر و اختلال جزئی در شتاب‌گیری همراه است.
این موضوع به‌ویژه در شرایط رانندگی stop- and-go باعث ناراحتی شده و موجب شده بسیاری از رانندگان در صورت وجود امکان، این آپشن را غیرفعال کنند. اگرچه خودروسازان در طراحی نسل جدید سیستم‌های استارت-استاپ از استارت‌ها و باتری‌های تقویت‌شده‌ای استفاده کرده‌اند که برای چرخه‌های متوالی خاموش و روشن شدن موتور بهینه‌سازی شده‌اند، برخی شواهد نشان می‌دهد که این فناوری ممکن است باعث تسریع در فرسودگی برخی قطعات شود.
این احتمال می‌تواند در بلندمدت هزینه‌های نگهداری بالاتری را به مالکان خودرو تحمیل کند و موجی از نارضایتی نسبت به این سیستم را به‌همراه داشته باشد.
با وجود این چالش‌ها، مطالعات نشان می‌دهد که بهره‌گیری از فناوری استارت-استاپ سالانه موجب حذف حدود ۱۰ میلیون تُن انتشار گازهای گلخانه‌ای در ایالات‌متحده می‌شود، موضوعی که در مسیر تحقق اهداف زیست‌محیطی اهمیت قابل‌توجهی دارد.
با این حال، در مقایسه با فناوری‌های پیشرفته‌تری چون خودروهای هیبریدی یا تمام‌برقی، سیستم استارت-استاپ مزایای محدودی ارائه می‌دهد. به‌همین دلیل، با کاهش قیمت و افزایش در دسترس بودن جایگزین‌های مدرن، ارزش این فناوری در کاهش معنادار آلاینده‌ها بیش از پیش مورد تردید قرار گرفته است.
مسائل اقتصادی و سیاسی
تصمیم جدید سازمان حفاظت از محیط‌زیست ایالات‌متحده (EPA) مبنی بر حذف فناوری خاموش‌کننده موتور در خودروها، در راستای دستور کار گسترده‌تری از مقررات‌زدایی است که توسط دولت فعلی دنبال می‌شود. این سیاست، با هدف اولویت‌بخشی به رشد اقتصادی و کاهش بارهای نظارتی بر دوش صنایع، به‌ویژه صنعت خودرو، به اجرا درآمده و نشانه‌ای روشن از فاصله‌گیری از رویکردهای زیست‌محیطی سخت‌گیرانه دولت‌های پیشین به‌حساب می‌آید.
در بطن این تغییر رویکرد، بار دیگر مناظره‌ای کهنه اما پرچالش زنده شده است: چگونه می‌توان میان نیاز به حفاظت از محیط زیست و منافع اقتصادی تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان تعادل برقرار کرد؟
فناوری استارت-استاپ در سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از ابزارهای کلیدی صنعت خودرو برای دستیابی به اهداف کاهش آلاینده‌ها معرفی شده بود؛ سیستمی که نه‌تنها مصرف سوخت را کاهش می‌دهد، بلکه به خودروسازان امکان می‌داد تا با بهره‌گیری از مشوق‌های کربنی، به‌ویژه در بازار ایالات‌متحده، بخشی از فشارهای زیست‌محیطی را جبران کنند.
با حذف این مشوق‌ها، تولیدکنندگان در موقعیت جدیدی قرار گرفته‌اند که در آن ناگزیرند راه‌های جایگزینی برای رعایت استانداردهای انتشار گازهای گلخانه‌ای بیابند. پیش‌بینی می‌شود که این فشار، سرمایه‌گذاری در توسعه خودروهای برقی و هیبریدی را تسریع کند، چرا که خودروسازان به دنبال راهبردهایی پایدار و آینده‌نگر برای کاهش ردپای کربنی خود خواهند بود. در این میان، نقش سیاست‌گزاران در هدایت این گذار تکنولوژیک، بیش از پیش حیاتی خواهد بود.
آینده‌ای پیش‌رو برای خودروسازان
با کنار گذاشتن فناوری استارت-استاپ از برخی خودروهای بنزینی و دیزلی، احتمال می‌رود مدل‌های آینده دیگر از این قابلیت صرفه‌جویی در مصرف سوخت بهره‌مند نباشند. چنین تغییری می‌تواند به افزایش مصرف سوخت و آلایندگی خودروهای مجهز به موتورهای احتراقی منجر شود.
در سوی دیگر، این تصمیم ممکن است به‌عنوان یک محرک عمل کند؛ محرکی برای شتاب بخشیدن به توسعه و عرضه خودروهای پاک و کارآمدتر همچون مدل‌های هیبریدی و تمام‌الکتریکی. تحلیلگران معتقدند چنین روندی، خودروسازان را ناگزیر به بازنگری در اولویت‌های فناورانه‌شان خواهد کرد. جالب آن‌که، بسیاری از مصرف‌کنندگان از حذف این سیستم استقبال کرده‌اند؛ آن را مزاحم و آزاردهنده می‌دانند و بازگشت به تجربه‌ای ساده‌تر در رانندگی را مطلوب‌تر ارزیابی می‌کنند. با این حال، گروهی دیگر نگران‌اند که کنار رفتن این فناوری بر مصرف سوخت و هزینه‌های رانندگی تاثیر منفی بگذارد.
در مجموع، به‌نظر می‌رسد واکنش‌ها و ترجیحات مشتریان، نقش تعیین‌کننده‌ای در مسیر آینده طراحی خودروها داشته باشند؛ از تصمیم برای حذف یا حفظ فناوری‌ها گرفته تا انتخاب مسیر توسعه‌ای برای صنعت خودرو در دهه آینده.
تصمیمی که احتمالا جهانگیر خواهد شد
تصمیم اخیر ایالات‌متحده برای کنار گذاشتن فناوری استارت-استاپ می‌تواند فراتر از مرزهای این کشور تاثیرگذار باشد و روند سیاست‌گزاری در دیگر کشورها را نیز دستخوش تغییر کند. در حالی‌که برخی دولت‌ها همچنان بر اجرای استانداردهای سخت‌گیرانه برای کاهش گازهای گلخانه‌ای با اتکا به این سیستم‌ها پای می‌فشارند، دیگر کشورها ممکن است با توجه به نارضایتی مصرف‌کنندگان و شتاب فناوری‌های نوین خودرو، رویکردی متفاوت در پیش بگیرند. نتیجه چنین تغییر رویکردی می‌تواند به شکل‌گیری سیاست‌هایی ناهمگون و متنوع در سطح بین‌المللی درباره فناوری‌های مرتبط با خاموش‌کردن موتور در توقف موقت منجر شود.
با این حال، حذف تدریجی سیستم‌های استارت/استاپ به معنای توقف حرکت به‌سوی حمل‌ونقل پایدار نیست. خودروسازان، با سرمایه‌گذاری‌های گسترده در توسعه خودروهای برقی و هیبریدی، گام‌های مهم‌تری برای کاهش آلایندگی برداشته‌اند، گام‌هایی که فراتر از مزایای نسبی فناوری استارت-استاپ قرار می‌گیرند. این تغییر جهت، بازتابی است از تغییر نگرش سیاست‌گزاران و تمایل روزافزون مصرف‌کنندگان به‌سوی راه‌حل‌های حمل‌ونقل پاک‌تر، کارآمدتر و آینده‌نگرانه‌تر؛ حرکتی که مسیر آینده صنعت‌خودرو را بازتعریف می‌کند.