بازار خودرو چه زمانی به روال عادی برمی‌گردد؟
اقتصاد ایران: طی ۱۲ روزی که کشور درگیر جنگ بود، بسیاری از بازارها به‌نوعی در حالت تعلیق به‌سر می‌بردند. بازار خودرو نیز از این قاعده مستثنی نبود؛ با این حال در دو هفته گذشته در حوزه سیاست‌گزاری خودرو شاهد اتفاقاتی از جمله ابلاغ آیین‌نامه واردات خودرو و همچنین تعیین قیمت محصولات سایپا و پارس‌خودرو بودیم.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
در حالی که برخی تحلیلگران پیش‌بینی می‌کردند با رشد نرخ ارز، قیمت بسیاری از کالاها از جمله خودرو افزایش یابد، اما در واقعیت نه‌تنها حجم معاملات به‌شدت کاهش یافت، بلکه کشف قیمت در بازار نیز عملا اعتبار خود را از دست داد. این وضعیت تا حد زیادی قابل پیش‌بینی بود؛ چراکه خودرو به‌عنوان یکی از کالاهای سرمایه‌ای، در چنین فضای بی‌ثباتی جایگاه خود را به‌عنوان گزینه‌ای برای خرید و سرمایه‌گذاری از دست داد و در روزهای جنگ به‌حاشیه رانده شد.
بعد از اتمام جنگ نیز تاکنون بازار خودرو به‌روال عادی بازنگشته است. البته پیش از این بحران نیز این بازار در وضعیت خوبی به‌سر نمی‌برد. درواقع با تاخیر سیاست‌گزاران در قیمت‌گذاری، عرضه خودرو به‌شدت کاهش یافت و بازار نیز دچار رکود بود. شکل دیگر عرضه خودرو یعنی از طریق واردات نیز از ابتدای سال تاکنون متوقف بوده است. بنابراین، روزهای دشوار فعلی بازار خودرو نه حاصل عبور از یک وضعیت ایده‌آل، بلکه ناشی از تداوم بحران‌هایی است که از پیش در این بازار ریشه داشت. بازاری که پیش از این نیز با چالش‌های متعددی همچون کاهش عرضه، جولان واسطه‌ها و دشواری دسترسی مصرف‌کنندگان به‌خودرو مواجه بود و حالا با ورود یک بحران جدید، وارد مرحله‌ای با ابهام بیشتر شده است.
اما حوزه تصمیم‌سازی برای خودرو، به‌قدر بازار درگیر رکود نبود و تصمیماتی برای صنعت و بازار خودرو گرفته شد. از این میان می‌توان به آیین‌نامه اجرایی واردات خودرو اشاره کرد که ۲۶ خردادماه، نزدیک به چهار ماه بعد از شروع سال جدید ابلاغ شد که بر مبنای آن تعرفه واردات خودرو به‌طور قابل توجهی کاهش یافت و همچنین ۲ میلیارد و ۶۵ میلیون‌یورو برای واردات ۹۰ هزار دستگاه در نظر گرفته شد. این درشرایطی است که آیین‌نامه مذکور در قالب آیین‌نامه‌های قانون بودجه سال جاری تعریف می‌شود؛ اما نزدیک به چهار ماه از سال جدید خبری از این آیین‌نامه نبود و ناگهان در بحبوحه جنگ ابلاغ شد. علاوه‌بر این قیمت‌گذاری جدید خودرو نیز که از ۲۸ آبان سال گذشته تاکنون انجام نشده بود، در میانه جنگ به‌مرحله عملیاتی رسید.
اما در بازه ۱۲ روزه جنگ، تولید خودرو نیز مانند بسیاری از فعالیت‌های دیگر متوقف شد که در شرایط جنگی اتفاقی کاملا طبیعی است. برای مثال شرکت ایران‌خودرو زمان تعطیلات تابستانی خود را تغییر داده و در این بازه قرار داد. طبق اطلاعیه‌ای که این شرکت منتشر کرد، تعطیلات تابستانی کارکنان که عموما در میانه تابستان اجرایی می‌شد، امسال به ۲۹ خرداد تا ۵ تیر منتقل شد. با گذر از روزهای جنگ باید دید که شرکت‌های خودروساز با چه سرعتی به روال قبلی تولید خود بازمی‌گردند.
اما عرضه خودرو از ابتدای سال تاکنون متوقف بوده است. ماجرا به‌مشکل عدم به‌موقع اصلاح قیمت خودرو بازمی‌گردد. بعد از ۲۸ آبان‌ماه سال گذشته که قیمت‌های رسمی خودرو به‌طور میانگین ۳۰ درصد افزایش یافت، نارضایتی‌ها از فریز قیمتی خودرو روز به‌روز در حال افزایش بود؛ به‌طوری که تنها یک ماه از اعلام قیمت‌ها گذشته بود که با حذف ارز نیمایی و شناورسازی ارز تجاری به اعتقاد بسیاری از کارشناسان عملا اثر رشد قیمت برای خودروسازان از بین رفت.
تقریبا از همان زمان بود که موضوع اصلاح دوباره قیمت خودرو به فهرست درخواست‌های خودروسازان بازگشت؛ با این حال این اتفاق محقق نشد. اما با همه کشمکش‌هایی که برای قیمت‌گذاری خودرو وجود داشت و به آن اشاره کردیم، سوم تیرماه، شرکت سایپا در نامه‌ای رسمی به‌سازمان بورس و اوراق بهادار، از افزایش قیمت در کارخانه محصولات خود تا سقف ۱۵ درصد خبر داد.
این شرکت در نامه خود این تصمیم را با استناد به مصوبه شورای‌رقابت و هماهنگی با وزارت صمت اعلام کرده است. پارس‌خودرو نیز چهارم تیرماه نامه‌ای مشابه را در سامانه کدال منتشر کرد و قیمت محصولات این شرکت نیز به‌طور میانگین ۱۵ درصد افزایش یافت.
نوسان قیمت چشمگیر در بازار
خودروهای داخلی روز گذشته نسبت به روز قبل از آغاز تجاوز به‌کشورمان (۲۲ خرداد) کاهش قیمت چشمگیر یک تا ۶۰ میلیون‌تومانی را تجربه کردند. جایی که دنا اتومات آپشنال (۱۴۰۴) با ۶۰ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۲۳۰ میلیون‌تومان، شاهین اتومات پلاس (۱۴۰۴) با ۵۱ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۳۰۲ میلیون‌تومان، تارا اتومات V۴ (۱۴۰۴) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۱۹۶ میلیون‌تومان، پژو ۲۰۷ پانوراما ارتقا یافته (۱۴۰۴) با ۴۴ میلیون‌تومان کاهش ۹۳۰ میلیون‌تومان و دنا پلاس (۵ دنده) (۱۴۰۴) با ۳۳ میلیون‌تومان کاهش ۹۵۵ میلیون‌تومان قیمت‌گذاری شد.
همچنین در میان خودروهای مونتاژی نیز در این بازه زمانی، شاهد افزایش قیمت ۱۰ تا ۵۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که اکستریم TXL (۱۴۰۳) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش ۳ میلیارد و ۹۰۰ میلیون‌تومان، کی‌ام‌سی T۹ (۱۴۰۴) با ۳۰ میلیون‌تومان افزایش ۲ میلیارد و ۸۸۰ میلیون‌تومان، دیگنیتی پرستیژ (۱۴۰۴) با ۲۵ میلیون‌تومان افزایش ۲ میلیارد و ۸۲۵ میلیون‌تومان، هایما S۵ (۱۴۰۴) با ۲۰ میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و ۷۶۰ میلیون‌تومان و تیگارد X۳۵ پلاس (۱۴۰۴) با ۱۰ میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و ۶۷۰ میلیون‌تومان خرید و فروش شدند.
از طرفی در میان خودروهای وارداتی شاهد رشد بهای ۵۰ میلیون‌تومانی در مقایسه با روزهای قبل از آغاز تهاجم نظامی به‌کشور بودیم. جایی که ارزش هیوندای الانترا (۲۰۲۳) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش به ۲ میلیارد و ۹۰۰ میلیون‌تومان، کیا اسپورتیج توربو (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش به ۵ میلیارد و ۷۵۰ میلیون‌تومان، فیات ۵۰۰ (۲۰۲۳) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش به ۲ میلیارد و ۹۵۰ میلیون‌تومان و جی‌ای‌سی امکو (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش به ۳ میلیارد و ۱۰۰ میلیون‌تومان رسید.