تنظیمات
تصویر
مشخصات خبر
اندازه فونت :
چاپ خبر
شاخه : اجتماعی
لینک : econews.ir/5x4016848
شناسه : 4016848
تاریخ :
چشم سوم ایران در آسمان؛ ماهواره خیام چگونه ثروت می‌آفریند؟ اقتصاد ایران: ماهواره سنجشی خیام، به‌عنوان چشم سوم ایران در آسمان، با ثبت تصاویر پیشرفته و تحلیل داده‌های حیاتی، به ابزاری کلیدی برای خلق ثروت از دل آسمان تبدیل شده است.

ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

- اخبار اجتماعی -

گروه فضا و نجوم خبرگزاری تسنیم ــ علی‌اصغر اصولی: در عصری که داده به‌عنوان نفت جدید جهان شناخته می‌شود، فناوری‌هایی چون سنجش از دور با ماهواره‌ها، ابزار استخراج این طلای دیجیتال محسوب می‌شوند. ماهواره‌ها قادرند در هر لحظه، میلیون‌ها داده از سطح زمین ثبت کنند؛ داده‌هایی که اگر به‌درستی تحلیل و استفاده شوند، می‌توانند بازوی قدرتمند اقتصاد، امنیت، محیط زیست و مدیریت منابع کشورها باشند.

در میان ماهواره‌های موجود، نام «خیام» به‌عنوان یکی از شاخص‌ترین سرمایه‌گذاری‌های فضایی جمهوری اسلامی ایران می‌درخشد. خیام، ماهواره‌ای سنجشی با دقت بالا است که به سفارش سازمان فضایی ایران تهیه شده و در سال 1401 با همکاری روسیه به فضا پرتاب شد.

مشخصات فنی و مأموریت ماهواره خیام

ماهواره خیام در مدار لئو (مدار پایین زمین) با ارتفاع تقریبی 500 کیلومتر مستقر شده و می‌تواند تصاویری با دقت یک متر از سطح زمین تهیه کند. این سطح از وضوح، برای کاربردهایی چون کشاورزی دقیق، پایش جنگل‌ها، کنترل تغییرات اقلیمی، مدیریت منابع آبی، نظارت بر ساخت‌وسازهای غیرمجاز و حتی مسائل امنیتی بسیار حیاتی است.

مأموریت اصلی خیام، جمع‌آوری تصاویر و داده‌های سنجشی از خاک، آب، گیاهان، منابع طبیعی، زیرساخت‌ها و محیط زیست ایران است. داده‌هایی که پیش از این وابسته به خرید از شرکت‌های خارجی بودند، اکنون از طریق خیام در اختیار کشور قرار می‌گیرند.

ارزش واقعی یک تصویر: هزینه 20 میلیونی، بازده 300 میلیونی

طبق برآوردها، هزینه تهیه هر تصویر ماهواره‌ای با دقت بالا از خیام حدود 20 میلیون تومان است. این عدد شاید در نگاه اول بالا به نظر برسد، اما مطالعات جهانی نشان می‌دهد که استفاده هوشمندانه از فناوری سنجش از دور می‌تواند دست‌کم 15 برابر این هزینه‌ها، ارزش اقتصادی ایجاد کند.

به‌عبارت دیگر، هر فریم تصویر 20 میلیونی از ماهواره خیام، اگر در مسیر درست تحلیل و به کار گرفته شود، می‌تواند ارزشی بالغ بر 300 میلیون تومان برای کشور خلق کند. این ارزش‌آفرینی نه‌تنها در قالب صرفه‌جویی اقتصادی، بلکه در شکل‌گیری کسب‌وکارهای نو، بهبود تصمیم‌گیری‌های کلان و ارتقای بهره‌وری ملی خود را نشان می‌دهد.

تجربه جهانی؛ وقتی تصاویر، کشاورزی را متحول کردند

در بسیاری از کشورهای پیشرفته، داده‌های ماهواره‌ای به ابزاری کلیدی در حوزه کشاورزی تبدیل شده‌اند. کشاورزان با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، می‌توانند سلامت گیاهان، میزان رطوبت خاک، احتمال بروز آفات و کمبود مواد مغذی را شناسایی کرده و تصمیماتی دقیق و به‌موقع اتخاذ کنند.

این فناوری در کشورهایی چون آمریکا، چین، هند و اتحادیه اروپا باعث شده بهره‌وری مزارع به‌شدت افزایش یابد و مصرف آب و سموم کاهش یابد. اکنون با وجود ماهواره‌ای چون خیام، چنین تحولاتی در ایران نیز قابل تحقق است، به‌شرط آن‌که نهادهای دولتی و خصوصی از این داده‌ها بهره‌برداری کنند.

استفاده از خیام در مدیریت بحران و تغییر اقلیم

یکی از کاربردهای مهم خیام، در پایش مخاطرات طبیعی است. تصاویر ماهواره‌ای می‌توانند در مواردی چون سیل، زلزله، آتش‌سوزی جنگل‌ها و خشکسالی، کمک شایانی به ارزیابی میزان خسارت، تعیین مناطق آسیب‌دیده و امدادرسانی هدفمند کنند.

همچنین، خیام می‌تواند روند تغییرات اقلیمی را رصد کند. با پایش دمای سطح زمین، پوشش برف، تغییرات سطح آب دریاچه‌ها و کاهش پوشش گیاهی، می‌توان هشدارهای به‌موقع برای سیاست‌گذاری‌های محیط‌زیستی صادر کرد.

کاربرد داده‌های ماهواره‌ای در حوزه محیط زیست

کاربرد داده‌های ماهواره‌ای در حوزه بلایای طبیعی

کاربرد داده‌های ماهواره‌ای در پایش منابع آبی

کاربرد داده‌های ماهواره‌ای در اکتشافات معدنی

کاربرد داده‌های ماهواره‌ای درمطالعات و برنامه‌ریزی شهری

کاربرد داده‌های ماهواره‌ای در حوزه کشاورزی

منابع آبی

اراضی

کشاورزی دقیق

کشت

هواشناسی

بازار و بیمه

کاهش وابستگی ارزی با بومی‌سازی داده‌های سنجشی

پیش از پرتاب خیام، بسیاری از تصاویر ماهواره‌ای مورد نیاز کشور از شرکت‌های بین‌المللی خریداری می‌شدند. این تصاویر اغلب با تأخیر زمانی، محدودیت جغرافیایی و هزینه‌های ارزی قابل‌توجه همراه بودند.

با در اختیار داشتن ماهواره‌ای ملی مانند خیام، ایران نه‌تنها از نظر زمانی سریع‌تر به اطلاعات دست پیدا می‌کند، بلکه وابستگی به خارج نیز کاهش می‌یابد و ارزبری این حوزه به‌شدت کم می‌شود. این موضوع به‌ویژه در شرایط تحریمی، اهمیت استراتژیک دارد.

لازمه ارزش‌آفرینی؛ زیرساخت تحلیل داده و نظام توزیع هوشمند

با وجود پتانسیل بالای ماهواره خیام، تحقق ارزش اقتصادی فراوان برای هر تصویر، نیازمند زیرساخت‌های تحلیلی قدرتمند، پلتفرم‌های پردازش تصویر، سامانه‌های توزیع داده و نیروهای متخصص است.

بدون وجود زنجیره کاملی از تحلیل‌گران، شرکت‌های فنی، دانشگاه‌ها و نهادهای بهره‌بردار، داده‌های خام ماهواره‌ای بدون استفاده باقی می‌مانند. به‌عبارت دیگر، خیام یک معدن است، اما استخراج طلا از آن نیازمند تجهیزات و مهارت است.

بخش خصوصی و استارتاپ‌ها؛ حلقه‌های مفقوده در استفاده از داده‌های خیام

در بسیاری از کشورها، شرکت‌های خصوصی و استارتاپ‌های فضایی نقش مهمی در پردازش، تحلیل و فروش داده‌های ماهواره‌ای ایفا می‌کنند. در ایران نیز اگرچه تلاش‌هایی برای ورود بخش خصوصی به این حوزه صورت گرفته، اما همچنان نیاز به حمایت جدی‌تر، قوانین روشن‌تر و دسترسی بازتر به داده‌ها وجود دارد.

دولت می‌تواند با ایجاد اکوسیستم مناسب، دسترسی به تصاویر ماهواره‌ای را برای شرکت‌ها و دانشگاه‌ها تسهیل کرده و شرایطی فراهم کند که خیام نه‌تنها ابزار دولتی، بلکه موتور محرکه بخش خصوصی باشد.

ماهواره خیام نماد روشنی از حرکت ایران به‌سوی توسعه اقتصاد داده‌محور و فضامحور است. این ماهواره با سرمایه‌گذاری دولتی تهیه شده، اما بهره‌برداری از آن می‌تواند ارزش‌آفرینی گسترده‌ای برای کشور به همراه داشته باشد؛ مشروط بر اینکه زیرساخت بهره‌برداری، تحلیل و مدیریت داده‌ها در کشور تقویت شود.

انتهای پیام/