نوسازی نظام برنامه‌ریزی شهری با تکیه بر دانش و مشارکت مردمی
اقتصاد ایران: معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران گفت: شهر تهران برای رسیدن به توسعه پایدار، نیازمند بازنگری در ساختار تصمیم‌گیری، تقویت نهاد علمی و مشارکت مردمی است.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
به گزارش خبرگزاری مهر، نهمین اجلاس مجمع رؤسای کمیسیون‌های شهرسازی و معماری شوراهای اسلامی کشور و معاونین شهرسازی و معماری شهرداری‌های کلانشهرها و مراکز استان‌ها، با محوریت بررسی چالش‌های شهرسازی، بازآفرینی شهری و ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری در شهرها، در منطقه فرهنگی و گردشگری عباس‌آباد برگزار شد.
در این نشست که با حضور جمعی از مدیران ارشد شهری برگزار شد، حمیدرضا صارمی معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران، مهدی عباسی رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر تهران، علی‌اصغر کمال‌زاده سرپرست سازمان نوسازی شهر تهران، سید محمدحسین حجازی مدیرعامل منطقه فرهنگی و گردشگری عباس‌آباد، ناصر امانی عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر تهران، جعفر شربیانی عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر تهران، محمد عزتی رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری مجمع شهرداران کلانشهرها و سایر مسئولان حضور داشتند.
این اجلاس با هدف تبادل تجربیات، هم‌اندیشی در زمینه سیاست‌گذاری‌های کلان حوزه شهرسازی و بررسی راهکارهای عملیاتی برای ارتقا کیفیت زندگی شهری برگزار شد.
حمیدرضا صارمی معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران در این نشست با تأکید بر لزوم بازنگری در نظام مدیریت شهری، خواستار پیوند واقعی میان دانش تخصصی، مشارکت مردمی و سیاست‌گذاری اجرایی شد.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران در نشست تخصصی شهرسازی، با تشریح مهم‌ترین چالش‌ها و فرصت‌های موجود در عرصه مدیریت شهری، گفت: در ایران با این پرسش مواجهیم که دقیقاً از برنامه‌ریزی شهری چه انتظاری داریم؟ آنچه امروز به‌عنوان برنامه مطرح است، اغلب بیش از آنکه حاصل فرایندی علمی باشد، مجموعه‌ای از پروژه‌های پراکنده و منفصل است که در عمل پیوندی با یک برنامه جامع و منسجم ندارند.
وی با اشاره به گسست میان پروژه‌ها و برنامه‌ها افزود: یکی از اشکالات ساختاری در مدیریت شهری ما این است که پروژه‌ها به جای آنکه زیرمجموعه برنامه‌ای کلان و راهبردی باشند، خود به‌عنوان برنامه تلقی می‌شوند و این نگاه، منجر به فقدان انسجام و پایداری در سیاست‌گذاری‌ها شده است.
صارمی با انتقاد از فاصله میان تصمیم‌گیری و دانش تخصصی خاطرنشان کرد: در بسیاری از موارد، تصمیمات مهم در حوزه شهرسازی بدون بهره‌گیری از تحلیل داده، نظر کارشناسان یا تجربه‌های میدانی اتخاذ می‌شود و همین امر، موجب تضعیف ظرفیت‌های علمی و نادیده گرفتن تجربه‌های بومی و دانشگاهی شده است.
وی ادامه داد: متأسفانه در سطوح بالای سیاست‌گذاری، اغلب رویکردی بالا به پایین وجود دارد و به تفاوت‌های محله‌ای، فرهنگی و اقتصادی توجهی نمی‌شود. در نتیجه، نسخه‌ای واحد برای همه نقاط شهر پیچیده می‌شود؛ این در حالی است که نیازهای هر محله منحصر به فرد است.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران با تأکید بر ضرورت بازنگری در نحوه نگاه به برنامه‌ریزی شهری گفت: اگرچه در سخن از رویکرد محله‌محور صحبت می‌شود، اما در عمل، این رویکرد به‌ندرت اجرایی شده و بیشتر در سطح پروژه‌های کوچک یا فعالیت‌های سطحی باقی مانده است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به مسئله حمل‌ونقل عمومی اشاره کرد و افزود: حمل‌ونقل عمومی باید ستون اصلی توسعه پایدار شهری و تحقق عدالت فضایی باشد. با این حال، روند توسعه زیرساخت‌های آن با کندی پیش می‌رود و در مقابل، برخی پروژه‌های خودرومحور همچنان در اولویت قرار دارند.
صارمی تأکید کرد: ادامه چنین روندی موجب تشدید شکاف فضایی در شهر، افزایش نابرابری‌ها و گسترش فضاهای محروم در مناطق جنوبی و پیرامونی خواهد شد.
وی با اشاره به ضعف نظام ارزیابی پروژه‌های شهری گفت: ما به‌درستی نمی‌دانیم که بسیاری از پروژه‌هایی که اجرا یا حتی رها می‌شوند، چه دستاوردهایی داشته‌اند یا چه فرصت‌هایی را از بین برده‌اند. نبود ارزیابی مستمر و پاسخگویی شفاف، یکی از موانع جدی پیش روی کارآمدسازی مدیریت شهری است.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران با طرح این پرسش کلیدی که «چه باید کرد؟» تصریح کرد: نخستین گام، بازتعریف جایگاه برنامه‌ریزی در ساختار قدرت اجرایی است. برنامه‌ریزی باید نقش الزام‌آور و راهبردی داشته باشد، نه اینکه صرفاً در پی توجیه تصمیم‌های از پیش‌گرفته‌شده باشد.
وی افزود: گام دوم، احیای جایگاه دانش و تخصص است. باید فرآیند تصمیم‌گیری بر پایه خرد جمعی، داده‌های دقیق و مشارکت نهادهای دانشگاهی و مردمی انجام شود. بدون مشارکت واقعی شهروندان و اعتمادسازی میان نهادها و مردم، هیچ تحول پایداری رخ نخواهد داد.
صارمی در ادامه گفت: سوم، باید از تمرکزگرایی افراطی فاصله گرفت. نهادهای محلی و محله‌ای می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در سیاست‌گذاری‌های خرد داشته باشند، البته این تمرکززدایی تنها زمانی ثمربخش خواهد بود که با پاسخگویی و شفافیت همراه شود.
وی همچنین بر لزوم تغییر رویکرد در توسعه حمل‌ونقل شهری تأکید کرد و افزود: ما باید از توسعه خودرومحور به توسعه انسان‌محور حرکت کنیم. گسترش حمل‌ونقل عمومی، توسعه پیاده‌راه‌ها، و ارزیابی دقیق اثرات زیست‌محیطی، باید در اولویت تمام پروژه‌ها قرار گیرد.
صارمی در پایان خاطرنشان کرد: شهامت بازنگری در الگوهای رایج، از طرح یک پرسش ساده آغاز می‌شود: شهری که می‌سازیم برای چه کسی است؟ و چه کسانی در آن دیده نمی‌شوند؟ پاسخ به این پرسش می‌تواند ما را به سوی ساختن شهری عادلانه‌تر، انسانی‌تر و پایدارتر سوق دهد.