ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

خبرگزاری مهر، گروه سیاست- هادی رضایی: در ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۲، پس از حدود ۸ ماه دریانوردی در سخت‌ترین شرایط اقلیمی و ژئوپلیتیکی، ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با افتخار به میهن بازگشت؛ مأموریتی که از آن به عنوان نقطه‌عطفی در تاریخ دریایی کشور و منطقه یاد می‌شود. این مأموریت نه فقط یک سفر دریایی، بلکه یک نمایش بین‌المللی از توان، اراده، ایمان و خوداتکایی جمهوری اسلامی ایران در عرصه راهبردی دریاها بود.

آغاز یک مسیر بی‌سابقه

ناوگروه ۸۶ متشکل از ناوشکن تماماً ایرانی دنا و ناوبندر مکران، در شهریور ۱۴۰۱ سفر خود را آغاز کرد. مسیری بی‌سابقه را در پیش گرفت: عبور از اقیانوس هند، دور زدن دماغه امید نیک در آفریقا، ورود به اقیانوس اطلس جنوبی، بازدید از بندر ریو دو ژانیرو در برزیل و عبور از اقیانوس آرام و بازگشت به کشور. مسیری که برای بسیاری از کشورها، آن هم با تجهیزات بومی، رؤیایی غیرقابل دسترس است.

اما این افتخار و دستاورد تاریخی چگونه به دست آمد؟ ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران متشکل از ناوهای دنا و مکران از مهرماه سال ۱۴۰۱ با هدف پیمودن دور کره زمین مأموریت خود را آغاز کرد.

نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران مأموریت‌های دریانوردی خود در سطح اقیانوسی را از سال ۱۳۸۸ و با هدف مقابله با دزدی‌های دریایی در خلیج عدن و با طی مسافت ۳۰۰۰ کیلومتری به این منطقه آغاز کرد و پس از آن تا امروز در بازه‌های زمانی مشخص، ناوگروه‌های رزمی ارتش به منطقه خلیج عدن و دریای سرخ، اقیانوس‌های هند و اطلس اعزام می‌شوند.

سال ۱۴۰۰ ناوگروه ۷۵ نیروی دریایی ارتش متشکل از ناوهای سهند و مکران با حضور در بندر سنت‌پترزبورگ روسیه و طی مسافت حدود ۴۵ هزار کیلومتری، بزرگترین دریانوردی نظامی تاریخ کشور را رقم زد.

ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران که در حال بازگشت به کشورمان است می‌تواند این رکورد را بشکند و مسافت طی‌شده توسط ناوگروه‌های ارتش جمهوری اسلامی ایران را به‌میزان چشمگیری ارتقا دهد.

بی‌گمان مأموریت پر افتخار دریادلان نیروی دریایی ارتش با ناو بندر مکران و ناوشکن ایرانی دنا طولانی‌ترین دریانوردی تاریخ یک ناوگروه و ناو تمام ایرانی را رقم خواهند زدند، اقیانوس هند و اقیانوس اطلس را تماماً طی کردند، یکی از مهمترین و تاریخی‌ترین رخدادهای تاریخی و دریانوردی کشورمان است.

این موفقیت بزرگ در حالی به دست آمده که تا همین ۱۵ سال پیش نیروی دریایی ارتش یک نیروی دریایی ساحلی بود و تجربه چندانی در دریانوردی‌های بین المللی نداشت و از همین رو بسیاری از کارشناسان بر این گمان بودند که ایران قادر به حضور مؤثر در عرصه دریا نخواهد بود. اما تغییر دکترین دفاعی ایران در عرصه دریا و تدبیر فرماندهی معظم کل قوا برای حضور نیروی دریایی ارتش در آب‌های آزاد از یک سو و شیوع پدیده دزدی‌های دریایی در خلیج عدن و تنگه باب المندب و به تبع آن به خطر افتادن کاروان‌های تجاری کشورمان نیروی دریایی ارتش را بر آن داشت تا با حضور در این منطقه امنیت عبور و مرور خطوط مواصلاتی کشتی رانی ایران را تأمین کند.

این اتفاقات نقطه آغازی برای حضور نیروی دریای ارتش در آب‌های بین المللی شد. تا اردیبهشت ۱۴۰۰ هفتاد و چهار ناوگروه برای تأمین منافع ایران به آب‌های آزاد اعزام شد و اردیبهشت ۱۴۰۰ نیز هفتاد و پنجمین ناوگروه ایران مأموریت خود را آغاز کرد، مأموریتی که نسبت به دیگر مأموریت‌های ناوگروه‌های نیروی دریایی ارتش، متفاوت بود.

ایمان به خدا به جای ایمان به تجهیزات

یکی از مهم‌ترین عناصر این مأموریت، اتکای کامل به ظرفیت‌های داخلی و ایمان عمیق کارکنان نیروی دریایی به قدرت الهی بود. در حالی که بسیاری از تحلیل‌گران نظامی غربی پیش از آغاز این سفر، موفقیت آن را بعید می‌دانستند و بارها اعلام کردند تجهیزات ایرانی توان پیمایش چنین مسیر طولانی را ندارد، اما آنچه این سفر را به واقعیت بدل کرد، ایمان و اراده‌ای بود که از دل عقیده برمی‌خاست.

بر خلاف کشورهای برخوردار از ناوهای هسته‌ای و پشتیبانی لجستیکی عظیم، ناوگروه ۸۶ با تجهیزات غیرهسته‌ای و بومی خود توانست مأموریتی به وسعت جهان را انجام دهد؛ آن هم بدون اتکا به پایگاه‌های خارجی یا ناوهای پشتیبانی دیگر.

بی‌سابقه در جهان: مأموریتی با شناور بومی

در جهان امروز، تعداد معدودی از کشورها توان انجام چنین مأموریتی را دارند، آن‌هم با ناوگان‌های مجهز به فناوری‌های پیشرفته غربی یا هسته‌ای. اما ایران با ناوشکن دنا که از صفر تا صد در داخل طراحی و ساخته شده، توانست غیرممکن را ممکن کند. انجام چنین مأموریتی بدون برخورداری از زیرساخت‌های متعارف جهانی، نشانه‌ای آشکار از بلوغ صنعتی، فنی و راهبردی جمهوری اسلامی ایران است.

دلایل اهمیت مأموریت ناوگروه ۸۶

حضور ناوگروه دریایی ایران در اقیانوس آرام و آب‌های آزاد بین المللی از دو منظر برای ایران دارای پرستیژ و جایگاه جهانی است: نخست، توانایی ایران در ابعاد فنی در ساخت تجهیزات بومی است. ایران اکنون ششمین کشور برتر دارنده صنعت دریایی در جهان و در میان ۶ کشور دنیا از نظر قدرت دریایی است که رتبه چهارم را در زمینه کشتی و ناوهای جنگی و نیروی دریایی در اختیار دارد.

از سوی دیگر انجام عملیات‌های فراقاره ای به‌وسیله ایران در آب‌های دوردست در صورت وجود هرگونه تهدید است این عامل را این‌گونه می‌توان مطرح کرد که ایران بازیگری جهانی در عرصه دریایی است و اکنون به میزان قابل‌توجهی از بازدارندگی دریایی رسیده است.

از مهم‌ترین نکات اهمیت مأموریت ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش حضور ناوشکن تمام ایرانی «دنا» است.

اعزام ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی راهبردی ارتش به آب‌های آزاد بین المللی اثبات کرد که در صورت تعدی کشورهای منطقه و حتی فرامنطقه ای، جمهوری اسلامی ایران قابلیت آن را دارد موقعیت و لبه جنوبی منطقه نبرد را گسترش دهد و منافع و امنیت بازیگران معارض را به خطر اندازد و در شرایطی که عمق‌بخشی به الگوی بازدارندگی به وجود آید هزینه‌های اقدام نظامی علیه کشور توسط دشمنان افزایش پیدا خواهد کرد.

برنامه ریزی صحیح و دستور کار عملیاتی و مسیریابی دقیق از دیگر موارد مهم مأموریت این ناوگروه بود. یکی از مهم‌ترین موارد نیز لجستیک و پشتیبانی بی‌نظیری است که از این ناوگروه به عمل آمد. یکی دیگر از موارد نیز اراده مستحکم و تاب آوری نیروی انسانی برای اجرای این مأموریت مهم است.

همچنین یکی از پیام‌ها و دستاوردهای دریانوردی ناوگروه ۸۶ را در حوزه سیاسی می‌توان صلح‌طلبی در کنار استقلال و دفاع از مظلومیت و ایستادگی در برابر ظلم و استکبار جهانی بیان کرد؛ ثبات و امنیت و حفظ تمامیت ارضی ایران (حفظ از مرزهای آبی و صدور پیام انقلاب اسلامی به دوردست‌ها) نیز از دیگر موارد اهمیت است.

البته احساس و انگیزه کافی جهت به‌کارگیری استعداد و مهارت در خدمت اهداف سازمانی هم از موارد دیگر است. خودکفایی و دانش بومی از مهم‌ترین ارکان در مأموریت خطیر و ارزشمند ناوگروه ۸۶ است.

اعزام ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران علاوه بر نمایش اقتدار و سیادت دریایی، جایگاه ایران را به یکی از قدرت‌های برتر دریایی منطقه غرب آسیا و جهان اسلام تثبیت کرده است.

تقویت دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران از طریق حضور فعال نیروی دریایی ارتش در آب‌های اقیانوس هند و آب‌های آزاد بین‌المللی و گسترش و تعمیق تعاملات دو و چندجانبه دریایی با کشورهای مهم ساحلی اقیانوس هند و آرام ازجمله هند، پاکستان، آفریقای جنوبی، اندونزی، مالزی و برخی کشورهای شرق دور نظیر چین و ژاپن و حتی آمریکای لاتین همانند شیلی و برزیل (در جریان اعزام ناوگروه ۸۶) هم از دیگر موارد اهمیت این مأموریت تاریخی است.

حضور ناوگروه ۸۶ به‌منزله حضور ایران در آب‌های دوردست است که اکنون از خلیج‌فارس و دریای عمان فراتر رفته و عمق نفوذ دریایی ایران را به آب‌های دوردست رسانده است و انجام دریانوردی بین‌المللی و رزمایش‌های مختلف نظامی و دفاعی و توجه به دیپلماسی فعال نظامی دریایی، زمینه‌ساز همگرایی منطقه‌ای و بین‌المللی در راستای امنیت دریایی خواهد شد.

ارتقا سطح آموزش، آشنایی با نیروی دریایی سایر کشورها و کسب تجربه هم از موارد اهمیت ناوگروه ۸۶ است. در جمهوری اسلامی ایران با در نظر داشتن موقعیت ممتاز ژئوپلیتیکی آن در نقشه سیاسی جهان، نیروی دریایی در سطح بالای تصمیم‌سازی برای کسب شرایط لازم در نظام قدرت منطقه‌ای و جهانی تعریف می‌شود.

در زمینه اقتصادی نیز افزایش تاب‌آوری علیه تحریم‌ها، افزایش امنیت تجارت دریانوردی برای کشتی‌های ایرانی، بهره‌مندی از ظرفیت‌های بومی، تقویت روحیه خودباوری اقتصادی است.

شکست فشارهای سیاسی و رسانه‌ای غرب

مأموریت ناوگروه ۸۶ تنها با چالش‌های طبیعی و فنی روبه‌رو نبود. ایالات متحده آمریکا، فرانسه و دیگر کشورهای غربی، از ابتدای این مأموریت تلاش‌های گسترده‌ای برای تحت تأثیر قرار دادن آن انجام دادند. از عملیات روانی گرفته تا هجمه‌های رسانه‌ای، هدف مشترک آن‌ها، ناکارآمد جلوه دادن ایران و جلوگیری از ارتقای جایگاه بین‌المللی آن بود.

در طول مأموریت، رسانه‌های معاند بارها تلاش کردند حضور ایران در آب‌های آزاد را تجاوزکارانه معرفی کنند، اما رویکرد شفاف، دیپلماتیک و مبتنی بر قواعد بین‌المللی نیروی دریایی ایران، همه این سناریوها را با شکست مواجه ساخت.

وجهه‌ای نو برای ایران در سطح جهانی

یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای این مأموریت، ارتقای وجهه سیاسی و بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران بود. بازدید از بنادر مهم و برقراری ارتباط با مقامات نظامی و سیاسی کشورهایی مانند برزیل، نه تنها نشان‌دهنده احترام و استقبال بین‌المللی از ایران بود، بلکه تصویری نو از ایران به عنوان کشوری دریامحور و مسئول به جهان ارائه کرد.

از «نیروی راهبردی» تا «نیروی حیاتی»

پس از بازگشت ناوگروه ۸۶، رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنانی مهم، نیروی دریایی ارتش را از یک نیروی «راهبردی» به یک نیروی «حیاتی» ارتقا دادند؛ تعریفی که نشان‌دهنده تغییر جایگاه و اهمیت این نیرو در ساختار دفاعی کشور است. چنین تعریفی حاصل اعتمادی است که از عملکرد موفق این نیرو در میدان عمل به‌دست آمده است.

ارتقای جایگاه مسلمانان در نظام بین‌الملل

مأموریت ناوگروه ۸۶ تنها برای جمهوری اسلامی ایران اهمیت نداشت، بلکه بر وجهه مسلمانان جهان نیز تأثیرگذار بود. در جهانی که سلطه رسانه‌ای غرب تلاش دارد مسلمانان را عقب‌مانده و منزوی نشان دهد، حضور یک ناوگروه مسلمان در پهنه آب‌های آزاد جهانی، آن‌هم با موفقیت کامل، معنایی نو از توان، اقتدار و تمدن اسلامی ارائه داد.

تجلی واقعی «ما می‌توانیم»

در ادبیات انقلاب اسلامی، شعار «ما می‌توانیم» همواره شعاری الهام‌بخش بوده است. اما مأموریت ناوگروه ۸۶ این شعار را از حوزه گفتار به میدان عمل کشاند. در سخت‌ترین شرایط اقلیمی، با محدودیت‌های فنی و لجستیکی، در برابر فشارهای بین‌المللی، ایران توانست نشان دهد که اگر اراده کند، می‌تواند هر کاری را به انجام برساند.

پیامدهای بین‌المللی: درخواست همکاری و خرید تجهیزات

پس از بازگشت ناوگروه، بسیاری از کشورها خواستار همکاری با ایران در حوزه‌های آموزشی، فنی و عملیاتی شدند. برخی درخواست برگزاری رزمایش‌های مشترک با نیروی دریایی ایران را مطرح کردند، گروهی خواهان اعزام نیرو برای گذراندن دوره‌های آموزشی در ایران شدند و حتی برخی کشورها به‌دنبال خرید ناوشکن‌هایی مشابه دنا از ایران هستند.

این رویداد نشان‌دهنده آغاز فصلی نو در صادرات فناوری نظامی ایرانی و به رسمیت شناختن توانمندی‌های بومی ایران در سطح بین‌المللی است.

تفاوت مأموریت نظامی با سفرهای تجاری

برخی مأموریت ناوگروه ۸۶ را با سفرهای نفتکش‌ها و تجار مقایسه می‌کنند. اما واقعیت آن است که مأموریت یک ناوگروه نظامی با حضور در آب‌های آزاد، عبور از تنگه‌ها، مواجهه با تهدیدات منطقه‌ای و انجام تعاملات نظامی و دیپلماتیک، ماهیتی کاملاً متفاوت و بسیار پیچیده‌تر دارد. این مأموریت، نمادی از قدرت بازدارندگی و اقتدار منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران است.

راز ناتمام برای تحلیل‌گران غربی

یکی از ابعاد جالب توجه مأموریت ناوگروه ۸۶، بهت و سردرگمی تحلیل‌گران نظامی غربی پس از پایان آن بود. این پرسش که ایران بدون استفاده از موتورهای هسته‌ای و بدون ناوهای پشتیبانی چگونه توانسته چنین مسیری را با موفقیت طی کند، هنوز پاسخ روشنی برای آن‌ها ندارد. و این رمز موفقیت، همان چیزی است که در ساختار نرم‌افزاری ارتش ایران نهفته است: ایمان، توکل، خوداتکایی و انگیزه ملی.

جمع‌بندی

ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، نه فقط سفری دریایی، بلکه حرکتی تمدنی را آغاز کرد؛ حرکتی که معادلات نظامی، سیاسی و رسانه‌ای غرب را به چالش کشید و بار دیگر ثابت کرد که ملت ایران اگر اراده کند، می‌تواند جهان را تحت تأثیر قرار دهد. این مأموریت تاریخی، سندی زنده بر اقتدار دریایی ایران و نمادی از شکوه ملت مقاوم و مؤمن ایران اسلامی است.