ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - فاطمه سعادتیان نیک: زبان فارسی، ستون هویت ملی ایرانیان و حامل میراث فرهنگی هزاران ساله است. در جهان معاصر، با تغییرات سریع اجتماعی، فناوری‌های نوین و گسترش ارتباطات، زبان فارسی بیش از هر زمان دیگری با چالش‌هایی مواجه شده و دغدغه‌هایی جدی درباره صیانت از آن در میان اهالی فرهنگ و اندیشه شکل گرفته است. این گزارش به بررسی اهمیت پاسداشت زبان فارسی و دیدگاه جمعی از استادان دانشگاهی می‌پردازد.

زبان فارسی؛ هویت مشترک ایرانیان

فاطمه سادات موسوی، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اهمیت زبان فارسی در شکل‌دهی هویت ایرانی اظهار کرد: زبان فارسی فقط یک ابزار ارتباطی نیست، بلکه ریشه در هویت و فرهنگ ما دارد. هر آسیبی به این زبان، به معنای ضربه به اصالت و پیوستگی ملی ماست. ما باید به این نکته توجه کنیم که زبان، حافظه تاریخی یک ملت است و زمانی که واژه‌ها و ساختارهای اصلی زبان تغییر یا تضعیف شوند، بخشی از حافظه و تاریخ فرهنگی ما نیز در معرض فراموشی قرار می‌گیرد.

استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران با ابراز نگرانی از روند رو به رشد ورود واژگان بیگانه به زبان فارسی افزود: متأسفانه در سال‌های اخیر شاهد هستیم که واژه‌ها و اصطلاحات غیر فارسی به راحتی وارد گفتار روزمره، حتی رسانه‌ها و متون رسمی شده‌اند. این موضوع نه تنها باعث کمرنگ شدن زبان معیار می‌شود، بلکه گاه باعث سردرگمی نسل جدید در درک معنای صحیح واژه‌ها می‌شود. ما باید از سنین پایین و در محیط مدرسه، آموزش زبان را جدی بگیریم. معلمان باید به خوبی آموزش ببینند و بتوانند اهمیت زبان فارسی را برای دانش‌آموزان تبیین کنند.

وی ادامه داد: رسانه‌ها نقش بسیار مهمی دارند. اگر رسانه‌های جمعی، اعم از تلویزیون، رادیو و مطبوعات، زبان صحیح و معیار را به کار ببرند، جامعه نیز به سمت استفاده درست از زبان سوق پیدا می‌کند. به نظر من، این مسئولیت فقط بر دوش فرهنگستان یا وزارت آموزش و پرورش نیست، بلکه همه باید خود را در قبال زبان فارسی مسئول بدانند.

رسانه‌ها و آموزش؛ دو بازوی تقویت زبان فارسی

سید محمدرضا پورجعفر، استاد زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان این‌که رسانه‌ها و نظام آموزشی نقش کلیدی در پاسداشت زبان فارسی دارند، اظهار کرد: واقعیت این است که در عصر حاضر، رسانه‌ها و فضای مجازی به شدت بر زبان مردم اثر می‌گذارند. گسترش شبکه‌های اجتماعی باعث شده زبان محاوره‌ای و حتی غلط‌های دستوری به سرعت گسترش پیدا کند. این موضوع به ویژه در میان نوجوانان و جوانان که بیشترین کاربران این فضاها هستند، دیده می‌شود. گاهی مشاهده می‌کنیم که حتی برخی از واژه‌های بیگانه یا غلط‌های رایج، وارد زبان رسمی و حتی اخبار و برنامه‌های تلویزیونی هم شده‌اند.

استاد زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: نظام آموزشی باید از همان ابتدا به دانش‌آموزان بیاموزد که زبان فارسی، زبان علم و ادب است و ظرفیت بالایی برای بیان مفاهیم نوین دارد. اگر معلمان و مسئولان آموزشی بتوانند زبان فارسی را به شیوه‌ای جذاب، کاربردی و امروزی آموزش دهند، دانش‌آموزان به زبان مادری خود علاقه‌مند خواهند شد و از به‌کار بردن واژه‌های بیگانه خودداری می‌کنند.

وی تاکید کرد: رسانه‌ها می‌توانند با تولید محتوای جذاب و متنوع، چه در قالب برنامه‌های تلویزیونی و چه در فضای مجازی، زبان فارسی را زنده نگه دارند و به جوانان نشان دهند که این زبان هنوز هم می‌تواند پاسخگوی نیازهای ارتباطی، علمی و هنری باشد. همچنین باید به تولیدکنندگان محتوا در فضای مجازی آموزش داده شود که چگونه با زبان معیار تولید محتوا کنند و مسئولیت فرهنگی خود را فراموش نکنند.

فرهنگستان زبان و نقش تولیدکنندگان محتوا

زهرا رستگار، استاد ادبیات تطبیقی دانشگاه فردوسی مشهد در گفتگو با خبرنگار مهر درباره ظرفیت زبان فارسی در مواجهه با اصطلاحات علمی جدید اظهار کرد: زبان فارسی زنده و پویاست و در طول تاریخ نشان داده که می‌تواند خود را با شرایط و نیازهای جدید تطبیق دهد. اما برای این‌که این ظرفیت به طور کامل به کار گرفته شود، لازم است که نهادهایی مانند فرهنگستان زبان و ادب فارسی به صورت علمی و منظم واژه‌سازی کنند و رسانه‌ها و مراکز آموزشی نیز این واژه‌ها را به کار ببرند.

استاد ادبیات تطبیقی دانشگاه فردوسی مشهد در ادامه تصریح کرد: فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سال‌های اخیر تلاش‌های ارزشمندی برای معادل‌سازی اصطلاحات علمی و فنی انجام داده است. اما این واژه‌ها زمانی در زبان جا می‌افتند که همگان، به ویژه رسانه‌ها، دانشگاه‌ها و تولیدکنندگان محتوا، آن‌ها را به کار ببرند. متأسفانه گاهی شاهد هستیم که برخی افراد و حتی رسانه‌ها، به جای استفاده از معادل‌های فارسی، همان واژه‌های بیگانه را ترجیح می‌دهند که این کار به تضعیف زبان فارسی دامن می‌زند.

وی افزود: یکی دیگر از مشکلات این است که برخی تصور می‌کنند زبان فارسی نمی‌تواند با علوم و فناوری‌های جدید همراه شود. در حالی که زبان فارسی همیشه در طول تاریخ خود نشان داده که توانایی خلق واژه‌های جدید را دارد. باید این باور را در جامعه تقویت کنیم که زبان فارسی زبانی توانمند و امروزی است.

زبان فارسی؛ عامل وحدت ملی

حمیدرضا رضایی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه اصفهان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به نقش زبان فارسی در پیوند اقوام ایرانی اظهار کرد: زبان فارسی فراتر از یک وسیله ارتباطی، عامل وحدت‌بخش اقوام و گروه‌های مختلف ایرانی است. اهمیت زبان فارسی فقط در میراث ادبی آن خلاصه نمی‌شود، بلکه این زبان نقشی اساسی در ایجاد همبستگی و وحدت ملی دارد. هرچه زبان فارسی تضعیف شود، ارتباط فرهنگی میان اقوام مختلف کشور هم سست‌تر می‌شود.

استاد جامعه‌شناسی دانشگاه اصفهان افزود: در شرایطی که جهان به سمت جهانی شدن حرکت می‌کند و فرهنگ‌های مختلف در حال تداخل هستند، حفظ زبان فارسی به معنای حفظ هویت ملی و ممانعت از تضعیف انسجام اجتماعی است. اگر جوانان ما نسبت به زبان فارسی بی‌اعتنا شوند، به تدریج دچار نوعی بی‌ریشگی فرهنگی می‌شوند.

وی خاطرنشان کرد: برگزاری جشنواره‌ها، مسابقات ادبی و رویدادهای فرهنگی با محوریت زبان فارسی می‌تواند انگیزه و علاقه جوانان را به این زبان افزایش دهد. همچنین حمایت نهادهای فرهنگی و اجتماعی از آثار تولیدشده به زبان فارسی، در تقویت جایگاه این زبان بسیار مؤثر است. ما باید به زبان فارسی به عنوان یک سرمایه ملی نگاه کنیم و برای حفظ و ترویج آن همه تلاشمان را به کار ببریم.

پاسداشت زبان فارسی وظیفه‌ای همگانی و ضرورتی حیاتی برای حفظ هویت و فرهنگ کشور است. استادان دانشگاهی بر اهمیت آموزش صحیح، نقش‌آفرینی رسانه‌ها، تولید محتوا به زبان معیار و مسئولیت‌پذیری خانواده‌ها و نهادهای فرهنگی تأکید دارند. زبان فارسی، سرمایه‌ای ارزشمند است که باید با تلاش جمعی، آن را به نسل‌های آینده منتقل کرد و از آسیب‌ها مصون داشت. امید است با همکاری همه بخش‌ها، شاهد ارتقای جایگاه زبان فارسی و تداوم نقش وحدت‌آفرین آن در جامعه باشیم.