به گزارش سلامت نیوز، فاموتیدین (Famotidine) یکی از داروهای پرکاربرد در درمان بیماری‌های مرتبط با اسید معده است. این دارو از گروه مسدودکننده‌های گیرنده H2 هیستامین است که با کاهش ترشح اسید معده، علائم بیماری‌هایی مانند رفلاکس معده، زخم معده و اثنی‌عشر، و سندرم زولینگر-الیسون را تسکین می‌دهد.

مکانیسم اثر فاموتیدین

فاموتیدین با مسدود کردن گیرنده‌های H2 در سلول‌های جداری معده، باعث کاهش ترشح اسید کلریدریک می‌شود. این مکانیسم به بهبود زخم‌های گوارشی، تسکین سوزش معده، و پیشگیری از آسیب‌های ناشی از اسید کمک می‌کند.

موارد مصرف فاموتیدین

فاموتیدین در درمان و پیشگیری از بیماری‌های زیر کاربرد دارد:

• بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)

• زخم معده و زخم اثنی‌عشر

• سندرم زولینگر-الیسون (ترشح بیش‌ازحد اسید معده)

• ازوفاژیت فرسایشی (التهاب و زخم مری ناشی از اسید)

• پیشگیری از زخم ناشی از مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)

• سوءهاضمه عملکردی

نحوه مصرف و دوز مناسب فاموتیدین

دوز فاموتیدین بسته به نوع بیماری متفاوت است. در زیر رایج‌ترین دوزها آورده شده است:

۱. رفلاکس معده (GERD)

• بزرگسالان: ۲۰ میلی‌گرم دو بار در روز برای ۶ هفته

• کودکان: ۰٫۵ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، دو بار در روز (حداکثر ۴۰ میلی‌گرم در روز)

۲. زخم اثنی‌عشر

• درمان: ۴۰ میلی‌گرم شب‌ها قبل از خواب برای ۴ تا ۸ هفته

• نگهدارنده: ۲۰ میلی‌گرم شب‌ها

۳. زخم معده

• ۴۰ میلی‌گرم شب‌ها برای حداکثر ۸ هفته

۴. سندرم زولینگر-الیسون

• شروع با ۲۰ میلی‌گرم هر ۶ ساعت؛ در صورت نیاز می‌توان دوز را تا ۱۶۰ میلی‌گرم هر ۶ ساعت افزایش داد

نکته: در بیماران با نارسایی کلیه (کلیرانس کراتینین < ۵۰ ml/min) دوز باید کاهش یابد.

عوارض جانبی فاموتیدین

فاموتیدین در اغلب بیماران به خوبی تحمل می‌شود، اما برخی عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:

عوارض شایع فاموتیدین:

• سردرد

• سرگیجه

• یبوست یا اسهال

عوارض نادر ولی مهم فاموتیدین:

• گیجی و اختلالات شناختی (به‌ویژه در سالمندان)

• اختلال در ریتم قلب (طولانی شدن فاصله QT)

• واکنش‌های آلرژیک (راش، کهیر، آنافیلاکسی)

• کاهش تعداد پلاکت‌ها

مصرف طولانی‌مدت ممکن است باعث:

• کاهش جذب ویتامین B12 شود.

• افزایش احتمال عفونت‌های گوارشی (مانند کلستریدیوم دیفیسیل) شود.

• اختلال در جذب کلسیم و منیزیم شود.

تداخلات دارویی فاموتیدین

برخی داروهایی که ممکن است با فاموتیدین تداخل داشته باشند:

• داروهای ضد قارچ مانند کتوکونازول و ایتراکونازول (جذب کاهش می‌یابد)

• آتازاناویر (کاهش اثر دارو)

• وارفارین و فنی‌توئین (نیاز به مانیتورینگ سطح خونی)

موارد احتیاط فاموتیدین

• در سالمندان، مصرف با احتیاط انجام شود، زیرا ممکن است باعث گیجی یا توهم شود.

• در دوران بارداری بی‌خطر تلقی می‌شود (رده B)، اما بهتر است زیر نظر پزشک مصرف شود.

• در بیماران کلیوی، نیاز به تنظیم دوز دارد.

• بهتر است قبل از مصرف دارو، سابقه حساسیت دارویی بررسی شود.

مقایسه فاموتیدین با سایر داروها

در مقایسه با داروهای مهارکننده پمپ پروتون (PPIs) مانند امپرازول:

ویژگی	فاموتیدین	مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs)
سرعت اثر	سریعتر	آهسته‌تر
قدرت مهار اسید	متوسط	بسیار بالا
احتمال تداخل دارویی	کمتر	بیشتر
مناسب برای استفاده بلندمدت	بله (نسبتاً ایمن‌تر)	نیاز به بررسی دقیق‌تر

هشدارها قبل از مصرف فاموتیدین

به گزارش سلامت نیوز به نقل از دراگز، قبل از مصرف فاموتیدین، اگر بیماری کلیوی یا کبدی، سابقه سندرم QT طولانی، سرطان معده یا مشکلات دیگر، آسم، COPD یا سایر مشکلات تنفسی دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.

فاموتیدین ممکن است تنها بخشی از یک برنامه درمانی کامل باشد که شامل تغییر در رژیم غذایی یا عادات سبک زندگی نیز می شود. دستورالعمل های پزشک خود را بسیار دقیق دنبال کنید.

سوزش سر دل اغلب با اولین علائم حمله قلبی اشتباه گرفته می شود. اگر درد قفسه سینه یا احساس سنگینی، درد گسترش یافته به فک، بازو یا شانه، حالت تهوع، تعریق، اضطراب، سبکی سر و یک احساس ناخوشایند عمومی دارید، به اورژانس مراجعه کنید.

داروهای مشابه با فاموتیدین

امپرازول، پانتوپرازول، پروتونیکس، نکسیوم، پپسید، سوکرالفات، اسمومپرازول

قبل از مصرف فاموتیدین بهتر است بدانید

اگر به فاموتیدین یا داروهای مشابه مانند رانیتیدین (زانتاک)، سایمتیدین (تاگامت) یا نیزاتیدین (اکسید) حساسیت دارید، نباید از این دارو استفاده کنید.

برای اطمینان از بی خطر بودن این دارو برای شما، در صورت داشتن موارد زیر به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید:

• بیماری کلیوی
• بیماری کبد
• سرطان معده
• سندرم QT طولانی (در شما یا یکی از اعضای خانواده)

اگر باردار هستید یا در دوران شیردهی هستید، قبل از استفاده از فاموتیدین با پزشک مشورت کنید.

فاموتیدین چگونه مصرف می شود؟

فاموتیدین را دقیقاً طبق دستورالعمل روی برچسب یا طبق تجویز پزشک استفاده کنید.

فاموتیدین خوراکی به صورت خوراکی مصرف می شود.

تزریق فاموتیدین به صورت تزریق در ورید انجام می شود. اگر نتوانید دارو را از طریق دهان مصرف کنید، یک پزشک برای شما تزریق فاموتیدین را انجام می دهد.

می توانید فاموتیدین را به صورت خوراکی با یا بدون غذا مصرف کنید.

قبل از هر بار استفاده، بطری سوسپانسیون پپسید (مایع) را به شدت به مدت 5 تا 10 ثانیه تکان دهید. داروی مایع را با دقت اندازه گیری کنید. از سرنگ دوز ارائه شده استفاده کنید یا از دستگاه اندازه گیری دوز دارو (نه قاشق آشپزخانه) استفاده کنید.

اکثر زخم ها در عرض 4 هفته پس از درمان بهبود می یابند، اما ممکن است تا 8 هفته از مصرف این دارو قبل از بهبود زخم شما طول بکشد. به استفاده از دارو طبق دستور ادامه دهید.

اگر وضعیتی که با این دارو درمان می کنید بهبود نیافت، یا در حین استفاده از این دارو بدتر شد، با پزشک خود تماس بگیرید.

فاموتیدین ممکن است تنها بخشی از یک برنامه درمانی کامل باشد که شامل تغییر در رژیم غذایی یا عادات سبک زندگی نیز می شود. تمام دستورالعمل های پزشک یا متخصص تغذیه را دنبال کنید.

در دمای اتاق به دور از رطوبت، گرما و نور نگهداری شود. اجازه ندهید داروی مایع منجمد شود.

هر مایع استفاده نشده ای که بیش از 30 روز است را دور بریزید.

اگر یک نوبت از فاموتیدین را فراموش کنیم چه اتفاقی می افتد؟

در اسرع وقت دارو را مصرف کنید، اما اگر تقریباً زمان نوبت بعدی فرا رسیده است، دوز فراموش شده را نادیده بگیرید. دو دوز را در یک زمان مصرف نکنید.

اگر بیش از حد فاموتیدین مصرف کنیم چه اتفاقی می افتد؟

به دنبال مراقبت های پزشکی اورژانسی باشید یا با 115 تماس بگیرید.

از چه چیزی باید اجتناب کرد

از نوشیدن الکل خودداری کنید. می تواند خطر آسیب به معده شما را افزایش دهد.

از مصرف سایر داروهای کاهنده اسید معده خودداری کنید مگر اینکه پزشک به شما گفته باشد. با این حال، ممکن است یک آنتی اسید (مانند Maalox، Mylanta، Gaviscon، Milk of Magnesia، Rolaids یا Tums) همراه با فاموتیدین مصرف کنید.

سوالات متداول

چه مدت طول می کشد تا فاموتیدین اثر کند؟

فاموتیدین در عرض 15 دقیقه تا 1 ساعت پس از مصرف دارو شروع به مسدود کردن اسید معده می کند. حداکثر اثر معمولاً در عرض 1 تا 3 ساعت رخ می دهد و 10 تا 12 ساعت پس از یک دوز واحد باقی می ماند. همچنین اگر 10 تا 60 دقیقه قبل از غذا مصرف شود از سوزش سر دل جلوگیری می کند. بیش از 2 قرص در 24 ساعت مصرف نکنید.

مصرف فاموتیدین صبح بهتر است یا شب؟

به طور کلی، برای کمک به درمان علائم سوزش سر دل، می‌توانید در هر زمانی از روز یا شب از فاموتیدین بدون نسخه (OTC) (Pepcid AC، Zantac 360) استفاده کنید. مطالعات نشان داده اند که بهتر است فاموتیدین OTC را 1 ساعت قبل از وعده غذایی عصر مصرف کنید تا از سوزش سر دل و سوء هاضمه در عصر و هنگام خواب که ممکن است خواب شما را مختل کند، جلوگیری کند. اگر علائم شما پس از 14 روز شدید یا ادامه دارد، با پزشک خود صحبت کنید.

چه مقدار فاموتیدین می توانیم در یک روز مصرف کنیم؟

حداکثر دوز روزانه فاموتیدین بدون نسخه (OTC) (Pepcid AC، Zantac 360) در بزرگسالان و کودکان بالای 12 سال 40 میلی گرم در روز است، مگر اینکه پزشک شما آن را غیر از این تجویز کند. اگر علائم شما بیش از 2 هفته باقی ماند، با پزشک خود تماس بگیرید. دوزهای بالاتر ممکن است برای شرایط دیگر مانند ازوفاژیت فرسایشی یا سندرم زولینگر-الیسون استفاده شود.

آیا فاموتیدین برای معده مفید است؟

بله، فاموتیدین برای معده مفید است، به‌خصوص در شرایطی که اسید معده بیش از حد ترشح می‌شود. این دارو با کاهش ترشح اسید معده، می‌تواند به درمان موارد زیر کمک کند:

• سوزش سر دل (رفلاکس معده)

• زخم معده و اثنی‌عشر

• التهاب مری ناشی از برگشت اسید

• پیشگیری از زخم در اثر مصرف داروهای ضد التهابی (مثل ایبوپروفن)

اما مصرف آن باید با توجه به علت اصلی مشکل معده و تشخیص پزشک باشد.

آیا مصرف خودسرانه فاموتیدین توصیه می‌شود؟

خیر، مصرف خودسرانه فاموتیدین توصیه نمی‌شود.

دلایل:

• ممکن است علائم بیماری جدی‌تری مثل زخم معده پیشرفته یا حتی سرطان معده را بپوشاند.

• دوز و مدت مصرف باید متناسب با نوع بیماری، سن بیمار و وضعیت کلیوی تعیین شود.

• مصرف بی‌رویه ممکن است باعث وابستگی دارویی، کمبود ویتامین B12، عوارض گوارشی یا تداخل با داروهای دیگر شود.

بهتر است حتماً با پزشک یا داروساز مشورت شود، حتی اگر دارو بدون نسخه در دسترس باشد.

آیا کودکان می‌توانند فاموتیدین مصرف کنند؟

بله، کودکان می‌توانند فاموتیدین مصرف کنند اما:

• باید زیر نظر پزشک باشد.

• دوز مصرفی برای کودکان بر اساس وزن بدن تعیین می‌شود (معمولاً حدود ۰٫۵ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم، دو بار در روز).

• معمولاً در اختلالاتی مانند رفلاکس شدید یا زخم گوارشی در کودکان تجویز می‌شود.

مصرف خودسرانه آن برای کودکان به‌هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

منابع علمی

1. Katz PO, Gerson LB, Vela MF. "Guidelines for the diagnosis and management of gastroesophageal reflux disease." Am J Gastroenterol. 2013.

2. U.S. National Library of Medicine. "Famotidine – MedlinePlus Drug Information."

3. DrugBank. "Famotidine (DB00927) – Pharmacology and Mechanism of Action."

4. FDA. "Famotidine Tablets – Full Prescribing Information."

5. Heidelbaugh JJ. "Proton pump inhibitors and risk of vitamin and mineral deficiency." Ther Adv Drug Saf. 2013.