به گزارش سلامت نیوز به نقل از womenshealthmag، اگر نوشابه‌های بدون قند یا شکلات‌های کم‌کالری بیش از حد خوب به نظر می‌رسند، دلیلش این است که گاهی واقعاً این‌طور هستند. در سال‌های اخیر، مطالعات متعددی مصرف شیرین‌کننده‌های مصنوعی را با افزایش اشتها تا حتی سرطان مرتبط دانسته‌اند. اریتریتول، یکی از انواع قندهای الکلی که اغلب به عنوان جایگزینی سالم‌تر برای قند معرفی می‌شود، اخیراً با افزایش خطر سکته نیز مرتبط شناخته شده است.
اکنون پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که اثرات منفی اریتریتول ممکن است فراتر از آن چیزی باشد که پیش‌تر تصور می‌شد. این مطالعه که قرار است در نشست سال ۲۰۲۵ انجمن فیزیولوژی آمریکا ارائه شود، نشان داده است که این شیرین‌کننده می‌تواند تغییراتی در سلول‌های بدن ایجاد کند که خطر حمله قلبی و سکته را افزایش می‌دهد.
اریتریتول در طیف وسیعی از غذاهای بدون قند یافت می‌شود و این موضوع پرسش‌هایی درباره میزان ایمنی مصرف آن به وجود آورده است. در ادامه، دو پزشک برجسته و یک متخصص تغذیه درباره این ماده و خطرات احتمالی آن توضیح می‌دهند.
در این مطالعه، پژوهشگران سلول‌های رگ‌های خونی کوچک در مغز (سلول‌های اندوتلیال میکروواسکولار مغزی) را با اریتریتول تیمار کردند. آن‌ها دریافتند سلول‌هایی که در معرض میزان اریتریتول موجود در یک وعده نوشیدنی قرار گرفته بودند، سطوح بالاتری از استرس اکسیداتیو داشتند. (استرس اکسیداتیو به وضعیتی گفته می‌شود که در آن تعادل بدن به هم می‌خورد، سلول‌ها آسیب می‌بینند و خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرطان افزایش می‌یابد.)
همچنین مشاهده شد که سلول‌های در معرض اریتریتول، میزان کمتری نیتریک اکسید تولید کردند. نیتریک اکسید ترکیبی است که به گشاد شدن رگ‌های خونی کمک می‌کند. کاهش سطح نیتریک اکسید می‌تواند جریان خون را مختل کند، گشاد شدن رگ‌ها را دشوار کرده و خطر حمله قلبی و سکته را افزایش دهد.
آبرن بری، نویسنده اصلی این مطالعه و دانشجوی تحصیلات تکمیلی در دانشگاه کلرادو بولدر، می‌گوید:«ما تصمیم گرفتیم اریتریتول را مطالعه کنیم زیرا به طور گسترده به عنوان یک جایگزین "ایمن" برای قند تبلیغ می‌شود. اما شواهد جدید، مصرف اریتریتول را با افزایش خطر رویدادهای قلبی-عروقی، به ویژه سکته ایسکمیک، مرتبط دانسته‌اند. با این حال، اثرات بیولوژیکی مستقیم اریتریتول بر عملکرد سلول‌های اندوتلیال مغزی که برای حفظ سلامت مغزی حیاتی هستند، هنوز به خوبی درک نشده است.»
اریتریتول چیست؟
اسکات کیتلی، متخصص تغذیه و مالک کلینیک Keatley Medical Nutrition Therapy، توضیح می‌دهد که اریتریتول یک جایگزین کم‌کالری برای قند است. این ماده به دلیل تأثیر اندک بر سطح قند خون و انسولین، بسیار محبوب شده است.
او می‌گوید:«اریتریتول معمولاً به عنوان یک شیرین‌کننده "طبیعی" معرفی می‌شود، چرا که شاخص گلیسمی پایینی دارد و تقریباً بدون کالری است.»
با اینکه به طور کلی مصرف آن در حد اعتدال بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود، کیتلی هشدار می‌دهد که تحقیقات رو به رشدی وجود دارد که خطرات بالقوه‌ای را، به ویژه در مقادیر بالای مصرف، نشان می‌دهد.
اریتریتول در چه غذاهایی وجود دارد؟
اریتریتول در بسیاری از محصولات بدون قند مانند نوشیدنی‌های انرژی‌زا، برخی اسنک‌ها و بارهای پروتئینی یافت می‌شود. این شیرین‌کننده در محصولاتی مانند بستنی Halo Top، بارهای Quest، نوشیدنی Vitaminwater Zero و بسیاری دیگر استفاده می‌شود.
کریستوفر یی، جراح عروق در مرکز پزشکی MemorialCare Orange Coast در کالیفرنیا، می‌گوید که اریتریتول حتی در بعضی خمیردندان‌ها و دهان‌شویه‌ها هم وجود دارد.
چرا اریتریتول ممکن است به مغز و قلب آسیب بزند؟
به گفته دکتر یی، اریتریتول می‌تواند با مختل کردن تولید انرژی در سلول‌های مغز و تضعیف دفاع‌های آنتی‌اکسیدانی طبیعی بدن، موجب استرس اکسیداتیو شود.
وی همچنین می‌گوید:«اریتریتول سطح نیتریک اکسید را کاهش می‌دهد که نقش مهمی در محافظت از سلول‌ها و رگ‌های خونی دارد. این عدم تعادل، منجر به تجمع مولکول‌های مضری به نام گونه‌های فعال اکسیژن می‌شود که می‌تواند به سلول‌ها آسیب بزند و مشکلات قلبی و عروقی ایجاد کند.»
البته، به گفته دکتر چنگ-هان چن، متخصص قلب و مدیر برنامه ساختاری قلب در مرکز پزشکی MemorialCare Saddleback، تحقیقات بیشتری برای درک کامل مکانیسم‌های این آسیب‌ها لازم است.
آیا مصرف اریتریتول ایمن است؟
اریتریتول توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) به عنوان یک شیرین‌کننده تأیید شده و در دسته "به طور کلی ایمن شناخته شده" (GRAS) قرار دارد؛ یعنی مصرف آن در مقادیر معمول در غذاها بی‌خطر تلقی می‌شود.
با این حال، کیتلی توصیه می‌کند که باید در مصرف آن احتیاط شود:«من به ویژه برای افرادی که در معرض خطر بالای بیماری‌های قلبی-عروقی هستند، توصیه به مصرف محدود اریتریتول دارم. مانند هر شیرین‌کننده‌ای، اعتدال کلید اصلی است. آگاهی از میزان مصرف اریتریتول، به ویژه با توجه به تأثیرات احتمالی آن بر سلامت عروقی، بسیار اهمیت دارد.»
دکتر چن نیز توصیه می‌کند که تا زمانی که اطلاعات بیشتری درباره اثرات منفی اریتریتول در دسترس قرار گیرد، میزان مصرف این شیرین‌کننده را کاهش دهید و نسبت به مقدار آن در مواد غذایی آگاهی بیشتری داشته باشید.