آشنایی با «شیخ نعیم قاسم»؛ از مبانی فکری تا اندیشه‌های سیاسی
اقتصاد ایران: نگاهی به تالیفات و فعالیت‌های سیاسی، مبارزاتی و فرهنگی دبیرکل حزب الله لبنان می‌تواند نشان دهنده اولویت‌های فکری و شخصیتی وی در مدیریت آینده حزب الله لبنان باشد.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: شیخ نعیم قاسم دبیرکل حزب الله لبنان که پس از شهادت سید حسن نصرالله و سید هاشم صفی الدین و در شرایط سخت جنگ با رژیم صهیونیستی این سمت را در اختیار گرفت، متولد سال ۱۹۵۳ در منطقه کفرفیلا در جنوب لبنان است. او متأهل است و ۶ فرزند دارد.
در این مقاله با استناد به مطالب منتشر شده در خصوص زندگینامه دبیرکل حزب الله لبنان در وبگاه شخصی وی تلاش داریم تا ابعادی از مبانی فکری و فرهنگی دبیرکل حزب‌الله لبنان را بررسی کنیم چرا که این مبانی می‌تواند در ادامه مسیر و فعالیت‌های حزب الله تأثیرگذار باشد.
شیخ نعیم قاسم مراحل عالی مطالعات حوزوی را نزد علمای برجسته لبنان پشت سر گذاشت و به صورت همزمان مطالعات و تحصیلات آکادمیک را نیز در دانشگاه لبنان سپری کرد. او مدرک کارشناسی ارشد شیمی را از دانشگاه لبنان دریافت کرده است و در دروس حوزوی نیز تا مقطع درس خارج پیش رفته است.
وی البته از همان کودکی فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی خود را از آغاز کرد و در حالی که تنها ۱۸ سال سن داشت، در مسجد اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی برای کودکان و نوجوانان می‌کرد. وی دوره‌های آموزشی تدریس شیمی را به زبان فرانسه در دانشکده علوم تربیتی دانشگاه لبنان پشت سر گذاشت.
شیخ نعیم قاسم از زمان تأسیس جنبش محرومان به دست امام موسی صدر در سال ۱۹۷۴، در این جنبش مشارکت داشت و در نشست‌هایی که امام موسی صدر با مسئولان و شخصیت‌های کمیته‌های اسلامی در مناطق مختلف لبنان برگزار می‌کرد، شرکت داشت. وی در جنبش امل مسئولیت معاونت مسئول فرهنگی این جنبش را عهده دار بود و پس از آن مسئول عقیدتی و فرهنگی این جنبش و یکی از اعضای دبیرخانه رهبری جنبش امل بعد از مفقود شدن امام موسی صدر شد.
شیخ نعیم قاسم با وجود پذیرش مسئولیت‌های سنگین، همچنان به تبلیغ عمومی در مساجد به شکل منظم و دوره‌ای ادامه داد و دروس هفتگی وی در مسجدی در منطقه المصیطبه تا ۱۰ سال ادامه پیدا کرد. دیگر دروس دوره‌ای او نیز در مساجد مختلف طی سال‌های متمادی استمرار داشت.
دبیرکل کنونی حزب الله لبنان در تأسیس جمعیت دینی و اسلامی لبنان در سال ۱۹۷۷ سهیم بود. فعالیت این جمعیت آموزش اسلام در مدارس رسمی و خصوصی بود و برای هر مدرسه، یک مربی اعزام می‌کرد تا این مربیان بتوانند به صورت هفتگی در کلاس‌های درس حاضر شده و اقدام به آموزش تعالیم دینی به دانش آموزان نمایند. بیش از ۳۰۰ مربی از این جمعیت در بالغ بر ۵۰۰ مدرسه لبنان اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی و تربیتی کرده اند.
شیخ نعیم قاسم بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران نگاه ویژه‌ای به رهبری امام خمینی (ره) داشته و در کمیته‌های اسلامی پشتیبانی از انقلاب اسلامی در ایران مشارکت فعال داشت. وی اقدام به برگزاری نشست‌های تبلیغاتی و رسانه‌ای و جلسات تخصصی در خصوص انقلاب اسلامی کرد. او در تأسیس حزب الله در سال ۱۹۸۲ نیز نقش اساسی ایفا کرده و در سه دوره عضو شورای فرماندهی حزب الله بود.
در ابتدای فعالیت‌های حزب الله مسئولیت اقدامات تربیتی در بیروت به شیخ نعیم قاسم سپرده شد. وی در ادامه معاون رئیس شورای اجرایی و همچنین رئیس شورای اجرایی حزب الله شد و در نهایت بعد از شهادت سید عباس موسوی در سال ۱۹۹۲ به عنوان معاون سید حسن نصرالله دبیرکل شهید حزب الله لبنان انتخاب شد.
علاوه بر فعالیت‌های تبلیغی و تربیتی، مبارزه با رژیم صهیونیستی یکی از مهمترین اولویت‌های فعالیت‌های سیاسی و حزبی شیخ نعیم قاسم بود. وی در دوره‌های مختلف جنگ با رژیم صهیونیستی در حزب الله حضور داشت و نقش عمده‌ای در شورای فرماندهی این حزب ایفا کرد. جنگ جولای ۱۹۹۳، جنگ اکتبر ۱۹۹۶، آزادسازی لبنان در سال ۲۰۰۰ و همچنین تجاوز رژیم صهیونیستی به لبنان در سال ۲۰۰۶ و مبارزه با تروریست‌های تکفیری در سال ۲۰۱۷ از جمله این جنگ‌ها بود. در سال ۲۰۰۶ یکی از فرزندان شیخ نعیم قاسم در جبهه‌های نبرد علیه رژیم صهیونیستی به شدت مجروح شد.
تالیفات
مهمترین کتاب شیخ نعیم قاسم کتاب «حزب الله» است که تاکنون به چاپ دهم رسیده و به هفت زبان عربی، انگلیسی، فارسی، فرانسوی، اندونزیایی، ترکی و اردو منتشر شده است. وی در این کتاب دیدگاه‌های خود در خصوص اهداف، تاریخ و نگاه سیاسی‌اش در خصوص مسائل مختلف را به رشته تحریر درآورده است.
شیخ نعیم قاسم همچنین مبانی ولایت فقیه و رهبری امام خمینی (ره) را به عنوان دیدگاه اسلام سیاسی خود پذیرفته و این موضوع را در کتاب خود با عنوان «امام خمینی؛ بین اصالت و نوآوری» مطرح کرده و در آن نگاه‌های نوگرایانه امام خمینی و رهبری ایشان در جامعه اسلامی را به تفصیل تشریح کرده است.
وی در رابطه با امام خامنه‌ای نیز کتاب «ولی نوآور» را به رشته تحریر در آورده و در آن نگاهی نوگرایانه نسبت به رویکرد اسلام به جهان تحت تجربه و رهبری حکیمانه امام خامنه‌ای در جمهوری اسلامی ایران را آورده است.
دیگر تالیفات شیخ نعیم قاسم عبارتند از:
۱- معالم للحیاة من نهج الامیر (ع)
۲- عاشوراء مددٌ وحیاة (چاپ چهارم)
۳- سلسله شرح رسالة الحقوق إمام زین العابدین (ع) (در هفت بخش) شامل: حقوق اعضای بدن (چاپ هشتم)، حقوق والدین و فرزندان (چاپ نهم)، حقوق رفتاری (چاپ هشتم)، حقوق همسران (چاپ نهم)، حقوق معلم و دانش آموز (چاپ نهم)، حقوق‌های سه گانه (چاپ هشتم)، حق الناس (چاپ ششم)
۴- فی رحاب رسالة الحقوق (چاپ سوم)
۵) حزب الله: المنهج.. التجربة.. المستقبل (چاپ دهم)
۶) سبیلک إلی مکارم الأخلاق (چاپ پنجم)
۷) قصتی مع الحجاب (چاپ دهم)
۸) الشباب شعلة تُحرق أو تُضیء (چاپ هشتم)
۹) المهدی المخلِّص (چاپ چهارم)
۱۰) مجتمع المقاومة (إرادة الشهادة وصناعة الإنتصار), (چاپ دوم)
۱۱) سبیل الله (چاپ چهارم)
۱۲) القرآن منهج هدایة (چاپ دوم)
۱۳) الإمام الخمینی الأصالة والتجدید (چاپ پنجم)
۱۴) مفاتیح السعادة (چاپ سوم)
۱۵) الولیُّ المجدِّد (چاپ ششم)
۱۶) أمیرُ النَّهج (چاپ دوم)
۱۷) المرأةُ بین رؤیتین (چاپ اول)
۱۸) خلیفة الله تعالی (چاپ سوم)
۱۹) التَّربیة بالحُبّ (چاپ اول)
شیخ نعیم قاسم بیش از ۳۵ سال ارتباط مستقیم با سید حسن نصرالله لبنان داشته و فعالیت‌های عملی مشترک آنها در شورای حزب الله و دیدارها و رایزنی‌های همیشگی آنها و همراهی آنها در تحولات مختلف باعث تطابق رویکردها و مواضع سیاسی آنها با یکدیگر شده است.
وی در کنفرانس‌های علمی و فرهنگی متعددی در ایران از جمله کنفرانس‌های مربوط به مجمع جهانی اهل بیت، مجمع تقریب مذاهب، کنفرانس‌های وحدت اسلامی و روز جهانی قدس مشارکت داشته است.