هشدار بی آبی سدهای البرز
اقتصاد ایران: کرج – با توجه به تابستان خشک پیش رو و کم آبی‌های البرز وضعیت سدهای استان در شرایط مناسبی نیست.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
خبرگزاری مهر _ گروه استان‌ها: وضعیت آب و هوایی ایران در سال جاری به شدت نگران‌کننده است.
بارش‌های کم و افزایش دمای زودهنگام باعث شده که ذخایر آبی استان‌ها به مرز هشدار برسد و این شرایط می‌تواند تابستان پیش‌رو را به یکی از خشک‌ترین فصل‌های اخیر تبدیل کند و تبعات جدی برای کشاورزی، تأمین آب شرب و سایر نیازهای آبی کشور به همراه داشته باشد.
کم‌آبی یکی از چالش‌های اساسی و جدی در بسیاری از مناطق جهان، از جمله ایران، به ویژه در استان‌هایی مانند البرز است.
این مشکل ناشی از ترکیبی از عوامل طبیعی و انسانی است و تأثیرات گسترده‌ای بر محیط زیست، اقتصاد و زندگی روزمره مردم دارد.
کم آبی می‌تواند البرز را با چالش‌هایی همچون کاهش منابع آب زیرزمینی، فرسایش و نشست زمین و … مواجه کند.
کاهش بارندگی‌ها در سال جاری ناشی از تغییرات اقلیمی و نوسانات جوی است و این روند نه تنها بر منابع آب زیرزمینی تأثیر گذاشته بلکه بر کشاورزی و تولید محصولات غذایی نیز تأثیر منفی خواهد داشت.
برداشت بیش از حد از منابع آب زیرزمینی باعث افت سطح آب سفره‌ها شده و در بلندمدت می‌تواند منجر به خشکی چاه‌ها و کاهش کیفیت آب شود.
کاهش سطح آب زیرزمینی می‌تواند به فرسایش خاک و نشست زمین منجر شود که خطراتی برای ساخت‌وسازها و زیرساخت‌ها ایجاد می‌کند.
کمبود آب به معنای کاهش تولید محصولات زراعی و باغی است که می‌تواند به افزایش قیمت مواد غذایی و نارضایتی اجتماعی منجر شود.
کشاورزان ممکن است مجبور شوند به کشت محصولات کم‌آب‌بر روی آورند، که ممکن است با نیاز بازار و وضعیت استان البرز همخوانی نداشته باشد.
کم‌آبی می‌تواند به تخریب اکوسیستم‌ها و کاهش تنوع زیستی در مناطق مختلف منجر شود.
وقتی سطح آب کاهش می‌یابد، غلظت آلاینده‌ها در آب افزایش می‌یابد که می‌تواند به سلامتی انسان و حیوانات آسیب برساند.
کمبود آب می‌تواند باعث مهاجرت مردم از مناطق روستایی به شهرها یا حتی کشورهای دیگر شود، که این خود چالش‌های جدیدی را به همراه دارد.
رقابت برای منابع آبی محدود می‌تواند به تنش‌های اجتماعی و نارضایتی عمومی منجر شود.
عدم وجود برنامه‌ریزی و مدیریت مؤثر برای استفاده پایدار از منابع آبی، یکی از مشکلات اصلی در مقابله با کم‌آبی است.
نبود هماهنگی بین نهادهای مختلف دولتی و خصوصی در مدیریت منابع آب، کارایی اقدامات را کاهش می‌دهد.
تغییرات اقلیمی می‌تواند باعث تغییر در الگوهای بارش و افزایش دما شود که این خود به کاهش منابع آبی منجر خواهد شد.
استان البرز دارای آب و هوای متنوعی است که معمولاً شامل تابستان‌های گرم و خشک و زمستان‌های سرد و بارانی می‌شود و با این حال، تغییرات اقلیمی در سال‌های اخیر باعث کاهش بارش‌ها و افزایش دما شده است.
منابع آبی استان البرز شامل رودخانه‌ها، چشمه‌ها و منابع آب زیرزمینی است اما به دلیل رشد جمعیت و توسعه صنعتی، فشار زیادی بر این منابع وارد شده است.
به ویژه در سال‌های اخیر، کاهش بارندگی‌ها و خشکسالی‌های متوالی باعث کاهش سطح آب سفره‌های زیرزمینی شده است.
کمبود آب شرب و نیازهای کشاورزی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های استان البرز است. این مشکل می‌تواند بر کیفیت زندگی مردم تأثیر بگذارد.
با توجه به صنعتی بودن استان البرز، آلودگی منابع آب ناشی از فعالیت‌های صنعتی و شهری نیز یک نگرانی جدی است.
با توجه به اینکه البرز استانی مهاجر پذیر است امروز، افزایش جمعیت در استان البرز فشار بیشتری بر منابع آبی و زیرساخت‌ها وارد کرده است.
نیاز به بهبود مدیریت منابع آبی و برنامه‌ریزی برای استفاده بهینه از آنها در البرز وجود دارد.
باران‌های امسال کمتر از سال‌های گذشته بوده و این باعث شده که سدهای ایران با کمبود آب مواجه شوند.
پیش‌بینی شده که تابستان پیش‌رو ممکن است یکی از خشک‌ترین فصل‌ها در سال‌های اخیر باشد، که این خود به معنای چالش‌های بزرگ‌تر در تأمین آب است.
بسیاری از استان‌ها ذخیره آب آنها به مرز هشدار رسیده است، که می‌تواند به بحران کم‌آبی دامن بزند.
وضعیت سدهای استان البرز
در سال‌های اخیر تحت تأثیر کاهش بارندگی‌ها و تغییرات اقلیمی قرار گرفته و برخی از این سدها به ویژه در فصول خشک با کمبود شدید ذخایر آبی مواجه شده‌اند.
استان البرز دارای چندین سد مهم است که تأمین آب شرب، کشاورزی و حتی صنعت در این منطقه به آنها وابسته است.
سد امیرکبیر (سد کرج)
سد امیرکبیر یا سد کرج یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین سدهای استان البرز است و در ۳۰ کیلومتری شمال غربی شهر کرج قرار دارد.
تأمین آب شرب برای شهرهای کرج و تهران، همچنین استفاده در کشاورزی و تولید برق را برعهده دارد.
سد امیرکبیر به دلیل کاهش بارندگی‌ها در سال‌های اخیر با کمبود ذخایر آبی مواجه بوده است. در سال‌های گذشته، سطح آب سد در تابستان‌ها به شدت کاهش یافته و نگرانی‌هایی در مورد تأمین آب شرب و کشاورزی ایجاد کرده است.
چالش‌ها: کاهش بارندگی‌ها، افزایش مصرف و برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب در استان، باعث شده که سد امیرکبیر بیشتر از همیشه تحت فشار قرار گیرد.
سد طالقان
سد طالقان در شمال غربی استان البرز و در منطقه طالقان قرار دارد.
تأمین آب شرب برای تهران و کرج، همچنین کنترل سیلاب‌ها و تولید برق را برعهده دارد.
سد طالقان نیز در سال‌های اخیر با کاهش بارندگی‌ها و پایین آمدن سطح آب مواجه بوده است و این سد به ویژه در تابستان‌ها که نیاز به آب افزایش می‌یابد، با مشکلاتی در تأمین نیازهای آبی روبرو می‌شود.
چالش‌ها: کاهش ذخایر آب سد طالقان می‌تواند تأثیرات زیادی بر تأمین آب شرب در تهران و کرج داشته باشد و نیاز به مدیریت دقیق‌تری برای استفاده بهینه از این منابع آبی احساس می‌شود.
سد بزرگ لتیان
سد لتیان در شرق استان تهران و در محدوده‌ای نزدیک به استان البرز واقع شده است.
تأمین آب شرب برای تهران و مناطق اطراف را انجام می‌دهد.
این سد هم تحت تأثیر کاهش بارندگی‌ها و افزایش مصرف قرار دارد. البته وضعیت سد لتیان بیشتر بر روی تأمین آب شرب تهران تأثیرگذار است، اما به نوعی وابستگی به منابع آبی مشترک با استان البرز هم دارد.
سد سفیدآب
سد سفیدآب در شمال استان البرز و منطقه شهرستان ساوجبلاغ قرار دارد.
آب کشاورزی، شرب و مصارف صنعتی را تأمین می‌کند.
این سد در مقایسه با سایر سدها، ذخیره آب کمتری دارد و با توجه به کمبود منابع آب سطحی، فشار زیادی بر آن وارد می‌شود.
چالش‌ها و مشکلات عمومی سدهای استان البرز
یکی از عوامل اصلی کاهش ذخایر سدها، کاهش بارندگی‌ها در سال‌های اخیر است که منجر به کاهش ورودی آب به سدها و در نتیجه کاهش حجم ذخایر آبی شده است.
خشکسالی‌ها و نوسانات شدید در الگوی بارش‌ها در سال‌های اخیر به شدت بر منابع آبی استان تأثیر گذاشته و وضعیت سدها را به وضعیت هشدار رسانده است.
راهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضعیت سدهای البرز
باید سیستم‌های مدیریت مصرف آب در بخش‌های مختلف (شرب، کشاورزی، صنعت) بهبود یابد و از هدر رفت آب جلوگیری شود.
استفاده از آب‌های سطحی، آب‌های بازیافتی و استفاده از سیستم‌های تصفیه آب می‌تواند کمک به بهبود شرایط منابع آبی کند.
حفاظت از منابع آب‌های زیرزمینی و جلوگیری از استفاده بیش از حد از آنها برای جلوگیری از افت سطح آب‌های زیرزمینی ضروری است.
افزایش آگاهی عمومی در مورد بحران آب و ضرورت صرفه‌جویی در مصرف می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش مصرف آب و بهبود وضعیت سدها داشته باشد.
به طور کلی، وضعیت سدهای استان البرز نیازمند مدیریت دقیق‌تر و هم‌افزایی بیشتر بین دستگاه‌های مختلف برای مقابله با بحران کم‌آبی و تأمین آب پایدار است.
راهکارهای فوری و کوتاه‌مدت در خصوص مصرف بهینه آب در البرز را می‌توان افزایش آگاهی عمومی درباره صرفه‌جویی در مصرف آب و تشویق به استفاده بهینه از منابع موجود، استفاده از تکنولوژی‌های نوین در کشاورزی برای کاهش هدررفت آب، بررسی امکان استفاده از آب‌های شیرین‌سازی شده یا انتقال آب از مناطق دیگر، بازسازی و بهبود سدها و شبکه‌های توزیع آب برای جلوگیری از هدررفت منابع و تدوین برنامه‌های جامع برای مدیریت منابع آبی در بلندمدت با توجه به تغییرات اقلیمی برشمرد.
نتیجه‌گیری
کم‌آبی یک چالش چند بعدی است که نیازمند توجه جدی و اقدام فوری است. راهکارهایی مانند مدیریت بهینه منابع آب، ترویج کشاورزی پایدار، استفاده از فناوری‌های نوین و افزایش آگاهی عمومی می‌توانند به کاهش اثرات منفی این بحران کمک کنند.
با توجه به وضعیت بحرانی ذخایر آبی، ضروری است که تمامی نهادها و مردم همکاری کنند تا از این بحران عبور کنیم و آینده‌ای پایدار برای منابع آبی کشور رقم بزنیم.
در مجموع، استان البرز با چالش‌های جدی کم‌آبی مواجه است و نیازمند برنامه‌ریزی و اقدامات فوری برای مقابله با این بحران است.
انجام اقدامات محلی برای عبور از بحران کم آبی
مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان البرز در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص دلایل عمده هدر رفت منابع استحصالی آب گفت: هدر رفت آب شامل سه نوع واقعی، ظاهری بدون دریافت هزینه و مصارف مجاز بدون درآمد است.
حمیدرضا نامداری ادامه داد: هدر رفت واقعی آب شامل هدر رفت آب از شبکه، انشعابات و خطو انتقال در اثر حوادث و نشتی آب است و هدر رفت های ظاهری شامل انشعابات غیرمجاز، خرابی کنتورهای مشترکین و استفاده از کنتورهای با عمر بالا وانشعابات فضای سبز (استفاده از آب شرب برای آبیاری فضای سبز شهرداری‌ها (هستند.
وی در زمینه مصارف مجاز بدون درآمد افزود: مصارف آتش نشانی، مصارف شستشوی فیلترهای تصفیه خانه و مصارف شستشوی شبکه آب و مخازن ذخیره را شامل می‌شوند.
این مسئول در زمینه اقداماتی که مسئولان محلی جهت عبور از بحران کم آبی در سال جاری پیش بینی و اجرا کرده اند تصریح کرد: پیگیری احداث و تکمیل تصفیه خانه آب شماره ،۳ احداث مخازن ذخیره آب جدید، حفر و تجهیز چاه‌های جدید، مهندسی مجدد چاه‌های موجود با هدف افزایش ظرفیت تولید، اصالح و نوسازی شبکه‌های فرسوده شبکه توزیع آب، پیگیری احداث تصفیه خانه فاضلاب محلی جهت استفاده از پساب در آبیاری فضاهای سبز شهری، هوشمندسازی شبکه توزیع آب از جمله اقدامات انجام شده بوده است.
وی راهکارهای کوتاه مدت برای حل مشکلات کم آبی را مهندسی مجدد چاه‌های موجود با هدف افزایش ظرفیت تولید، نصب پمپ و مخزن در منازل، تجهیز و بهره برداری از چاه‌های جدید، صرفه جویی حداقل ۲۰ درصدی شهروندان برای گذر از پیک مصرف، عدم قطع جریان برق منابع تأمین نام برد.
سد کرج روند کاهشی دارد
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای البرز در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: با توجه به بررسی آمار با کاهش ۱۵ درصدی نزولات جوی طی سال آبی جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته در این استان مواجه هستیم.
داود نجفیان ادامه داد: براساس اعلام مسئولان آب منطقه‌ای استان، در این شرایط اقلیمی مردم باید در مصرف آب شرب صرفه جویی کنند تا در فصل تابستان با کم آبی مواجه نشوند، چراکه تغییر اقلیم و افزایش مصرف، زنگ خطر کم آبی را در البرز به صدا درآورده است.
راه حل جبران کمبود آب؛ صرفه جویی ۱۰ درصدی مصرف آب در البرز
وی تصریح کرد: به واسطه مهاجرت پذیری و افزایش جمعیت ۳۳ درصد آب البرز در بخش شرب مصرف شود و میزان مصرف بخش کشاورزی و صنعت ۶۷ درصد است و اگر کاهش و صرفه جویی ۱۰ درصدی داشته باشیم، تنش آبی در فصل تابستان نخواهیم داشت.
نجفیان یادآور شد: باید مصرف بهینه آب در بخش خانگی، کشاورزی و صنعتی مدیریت شود، ضمن اینکه در مقوله هدر رفت آب، درصدی از آب در شبکه توزیع هدر می‌رود، بر همین اساس به روز بودن تجهیزات شبکه توزیع و همچنین دو مقوله تصفیه فاضلاب و باز چرخانی آب می‌تواند بخشی از کمبود آب را جبران کند، که در این راستا باید دستگاه‌های مربوطه نسبت به این امر توجه ویژه ای داشته باشند، چراکه کم‌توجهی به این حوزه به بحران منابع آبی به ویژه در فصل تابستان دامن می‌زند.
نیمی از سد طالقان خالی است
مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای استان البرز در خصوص وضعیت سد طالقان گفت: در مجموع سدها از لحاظ ذخیره آب در وضعیت مناسبی قرار ندارند اما وضعیت سد طالقان نسبت به سال گذشته بهتر است.
رجحان سزاوار افزود: سد طالقان در سال گذشته ۳۸ درصد ذخیره آب داشت، اما امسال ۵۱ درصد سد پر است و نسبت به سال گذشته ۳۴ درصد مثبت هستیم.
وی متذکر شد: از نظر ما سد طالقان هم وضعیت مطلوبی ندارد، چراکه نیمی از سد خالی است و ذخیره سد حدود ۲۱۵ میلیون متر مکعب یعنی ۵۱ درصد است.