چالش‌های جذب سرمایه‌گذار برای توسعه مکران؛ جای ستاد ویژه خالی است
اقتصاد ایران: سیریک - طرح توسعه مکران، با وجود پتانسیل‌های چشمگیر ناشی از موقعیت جغرافیایی استراتژیک و ظرفیت‌های بالقوه، در جذب سرمایه‌گذار با چالش‌های اساسی روبه‌روست که باید برای آنها راهکاری یافت.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - مختار رحیمی: منطقه مکران به دلیل موقعیت ممتاز جغرافیایی و قرارگیری در مسیر پروژه‌های بزرگ بین‌المللی کریدور شمال-جنوب، همچنین دسترسی آسان به آب‌های خلیج فارس و آب‌های آزاد، به عنوان نقطه‌ای کلیدی برای سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف به ویژه اقتصاد دریامحور (انرژی، حمل و نقل، گمرکات و بنادر) محسوب می‌شود. این طرح که به عنوان پروژه‌ای کلیدی برای رشد اقتصادی و اجتماعی منطقه و کشور شناخته می‌شود، متأسفانه در جذب سرمایه‌گذاری با چالش‌های جدی مواجه است و نتوانسته آن‌طور که باید نظر سرمایه‌گذاران را جلب کند.
هدف این طرح، ایجاد زیرساخت‌های لازم و توسعه اقتصادی در سواحل مکران است؛ عدم انسجام و وحدت رویه میان متولیان توسعه سواحل مکران، بسترها و مشوق‌های لازم برای جذب سرمایه‌های بخش خصوصی و دولتی را آن‌طور که باید فراهم نکرده است.
جذب سرمایه‌های بخش خصوصی (داخلی و خارجی) همواره به عنوان یک استراتژی در راستای توسعه مکران از سوی دولت‌ها مطرح بوده است؛ با این حال، از دیدگاه بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران، بسترهای لازم برای جذب این سرمایه‌ها هنوز به طور کامل از سوی دولت‌ها مهیا نشده است و تا زمانی که این مهم محقق نشود، فعالان اقتصادی تمایلی به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بزرگ سواحل مکران نخواهند داشت.
جذب سرمایه‌گذار، مهم‌ترین راهبرد توسعه منطقه مکران باید باشد
نام‌گذاری سال ۱۴۰۴ به عنوان «سرمایه‌گذاری برای تولید»، اهمیت جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی در رشد و توسعه منطقه مکران را بیش از پیش آشکار می‌کند؛ این منطقه با جذب سرمایه‌های خرد و کلان می‌تواند نقش کلیدی در تحقق این شعار ایفا کند و به بستری ویژه برای فعالیت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری تبدیل شود؛ بنابراین، جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی برای راه‌اندازی واحدهای تولیدی و پروژه‌های بزرگ صنعتی، از مهم‌ترین راهبردهای توسعه منطقه مکران است.
برای تحقق این امر، ایجاد مشوق‌های بیشتر، کاهش موانع بروکراسی، تأمین زیرساخت‌های لازم و ارائه بسته‌های حمایتی به تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران ضروری است.
تسهیل فرآیند ثبت شرکت‌ها، تسریع در صدور مجوزهای صنعتی و ارائه تسهیلات مالی نیز می‌تواند سرمایه‌گذاران را به حضور در این منطقه ترغیب کند. توسعه صنایع دانش‌بنیان و فناورانه در منطقه، به افزایش بهره‌وری، رقابت‌پذیری و ورود به زنجیره‌های تأمین جهانی کمک خواهد کرد. حمایت از شرکت‌های نوآور و استارتاپ‌ها در این مناطق، فرصت‌های تازه‌ای برای سرمایه‌گذاران و خلق ارزش افزوده ایجاد می‌کند.
منطقه مکران می‌تواند به موتور محرک سرمایه‌گذاری مولد در کشور تبدیل شود، مشروط بر اینکه سیاست‌های حمایتی و زیرساخت‌های لازم برای جذب سرمایه‌گذاری در این منطقه به درستی اجرا شوند.
مدیریت‌های ضعیف، دلیل عدم جذب سرمایه‌گذار در طرح مکران
سواحل مکران، منطقه‌ای که طی چند دهه گذشته مورد توجه حاکمیت قرار گرفته و تلاش شده تا سرمایه‌های لازم برای توسعه آن جذب شود، در دو استان سیستان و بلوچستان و هرمزگان واقع شده و دروازه ایران به سمت آب‌های آزاد است (حدود ۷۰۰ کیلومتر امتداد).
اهمیت توسعه این منطقه به حدی است که نهادی حاکمیتی و فراقوه‌ای به عنوان شورای توسعه سواحل مکران شکل گرفته تا هر آنچه برای تقویت و رشد منطقه نیاز است را به شکل منسجم و یکپارچه مدیریت کند؛ صاحبنظران معتقدند ناکارآمدی‌های ناشی از مدیریت ضعیف، تداخل وظایف دستگاه‌های مختلف، قوانین مغایر با سرمایه‌گذاری و اختلافات بین دولت و بخش خصوصی، همگی سبب شده‌اند تا در حوزه جذب سرمایه‌گذار، توفیق چندانی حاصل نشود و آبادانی مکران آن‌طور که باید مورد توجه قرار نگیرد؛ توسعه دریامحور و توسعه سواحل مکران، در گام اول نیازمند دیپلماسی اقتصادی در حوزه سرمایه و جذب سرمایه‌گذاری است. به عبارت دیگر، یکی از ارکان توسعه این منطقه، دیپلماسی سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه‌گذاری است، چرا که قبل از هر چیز، باید به تأمین سرمایه‌های لازم جهت ایجاد زیرساخت‌ها و تولید مزیت پرداخته شود.
اصلاحات اساسی در قوانین و بهبود زیرساخت‌ها، لازمه جذب سرمایه‌گذار
تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل متعددی در عدم جذب سرمایه‌گذاری در این طرح نقش دارند؛ کمبود زیرساخت‌های اساسی مانند جاده‌ها، برق و آب، سرمایه‌گذاران را از ورود به این منطقه دلسرد می‌کند.
قوانین و مقررات پیچیده و عدم شفافیت در فرآیندهای اداری، مانع از جذب سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی می‌شود.
وجود مناطق دیگر با زیرساخت‌های بهتر و مشوق‌های مالی بیشتر، باعث می‌شود سرمایه‌گذاران این مناطق را به عنوان گزینه‌های جذاب‌تری در نظر بگیرند.
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که برای جذب سرمایه‌گذار به این منطقه، نیاز به اصلاحات اساسی در قوانین و بهبود زیرساخت‌ها وجود دارد. کارشناسان محلی نیز تاکید دارند که اگر دولت به مشکلات زیرساختی و قانونی رسیدگی نکند، جذب سرمایه‌گذاری در این منطقه بسیار دشوار خواهد بود.
کارشناسان بومی و مردم محلی، پیشنهاداتی برای بهبود وضعیت و جذب سرمایه‌گذار ارائه می‌دهند که شامل بهبود زیرساخت‌ها و تسهیل دسترسی به منابع، ایجاد مشوق‌های مالی و تسهیلات برای سرمایه‌گذاران و شفاف‌سازی قوانین و تسریع در فرآیندهای اداری می‌شود.
توسعه نامتوازن، گسل‌های عمیقی را ایجاد می‌کند
حسن حاجی‌زاده میشی، نویسنده کتاب منطقه سواحل مکران و اثر شکاف‌های اجتماعی و فرهنگی ناشی از توسعه نامتوازن، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر به تشریح پیامدهای اجتماعی و فرهنگی توسعه نامتوازن در این منطقه پرداخت و بر ضرورت توجه به این جنبه مهم در فرآیند توسعه تاکید کرد.
حاجی‌زاده میشی با اشاره به اینکه توسعه نامتوازن، گسل‌های عمیقی را در بافت اجتماعی و فرهنگی جوامع محلی ایجاد می‌کند، تصریح کرد: متأسفانه، بررسی و ارزیابی اثرات منفی اجتماعی و فرهنگی ناشی از توسعه ناپایدار، اغلب در برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای مورد غفلت واقع می‌شود و این مسئله، آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به دنبال دارد.
راهکارهای پیشنهادی برای توسعه موفق مکران
این نویسنده و پژوهشگر، ضمن برشمردن چالش‌های موجود، ایده‌هایی را نیز برای موفقیت طرح توسعه مکران ارائه داد و گفت: ایجاد ساختار مدیریت واحد یکی از راهکارهای مؤثر است؛ ضرورت دارد یک ساختار مدیریتی متمرکز و واحد در منطقه ایجاد شود تا فرآیند صدور مجوزها تسریع شده و از تداخل وظایف جلوگیری شود.
وی افزود: تشکیل یک ستاد ویژه به منظور تسهیل فرآیندهای مالی و جذب سرمایه، می‌تواند نقش مؤثری در پیشبرد پروژه‌های توسعه‌ای ایفا کند.
توسعه صنایع دریایی در منطقه مکران
این پژوهشگر حوزه توسعه تاکید کرد: توسعه صنایع دریایی و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و نوآور، زمینه‌ساز ایجاد اشتغال پایدار و رونق اقتصادی در منطقه خواهد بود ضمن اینکه ایجاد ثبات و پایداری در قوانین مربوط به سرمایه‌گذاری برای حداقل ۵۰ سال آینده، اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کرده و ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد.
حاجی زاده عنوان کرد: تخصیص یک سرفصل بودجه‌ای مشخص در بودجه سالانه کل کشور، تضمینی برای تأمین منابع مالی مورد نیاز برای توسعه مکران خواهد بود ضمن اینکه تدوین یک سند توسعه جامع و مدون در سطح حاکمیتی، با در نظر گرفتن ظرفیت‌های بومی و منطقه‌ای، نقشه راهی روشن برای توسعه پایدار منطقه ترسیم خواهد کرد.
حاجی‌زاده میشی با انتقاد از عدم تحقق وعده‌های مسئولان، اظهار داشت: در سال‌های اخیر، مسئولان مختلف در دولت‌های گوناگون، وعده‌های متعددی را در خصوص توسعه سواحل مکران مطرح کرده‌اند؛ وعده‌هایی نظیر ایجاد زیرساخت‌های حمل و نقل، توسعه صنایع دریایی و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی، اما متأسفانه، به دلیل عدم مدیریت واحد، عدم پیگیری مستمر و عدم تخصیص منابع مالی کافی، بسیاری از این وعده‌ها در حد شعار باقی مانده‌اند.