به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران ، صدها سال است که زیره سیاه به سبد غذایی ساکنان آسیا و اروپا راه پیدا کرده است؛ به طوری که بسیاری از مردم از آن برای بهبود طعم انواع غذاها استفاده می‌کنند. علاوه بر این، مدت‌ها است که از خواص زیره سیاه در طب سنتی برای درمان بعضی از بیماری‌ها استفاده می‌شود و همچنین طبع زیره سیاه خیلی گرم و خشک است‌.

اگرچه داروهای شیمیایی و صنعتی تأثیر سریع‌تری روی بدن دارند، اما درمان به وسیله طب گیاهی، هنوز هم طرفداران پر و پا قرصی دارد. هنوز می‌توان افرادی را دید که ترجیح می‌دهند بدنشان را در مقابل خشاب‌های قرص و کپسول‌های صنعتی قرار ندهند و با گیاهان دارویی، سلامت خود را حفظ کنند.

زیره سیاه، یکی از اسلحه‌های طرفداران طب گیاهی در برابر بیماری‌ها به حساب می‌آید. ادویه‌ای که سرشار از مواد مغذی و خواص درمانی مختلف می‌باشد. تأثیر این ماده روی بیماری‌های متعددی، از سرطان گرفته تا التهاب روده، اثبات شده است. این گیاه با ارزش، نقش پررنگی در سبد غذایی ایرانیان دارد. کاربرد زیره سیاه هم در سفره‌های غذا و هم در نوشیدنی‌های مورد استفاده مردم کشورمان قابل توجه است.

ارزش غذایی زیره سیاه

زیره سیاه دارای طیف گسترده‌ای از مواد مغذی ضروری است. یک قاشق غذاخوری (۶/۷ گرم) از این ادویه مواردی اعم از کالری: ۲۲/۳، پروتئین: ۱/۳ گرم، چربی: ۰/۹ گرم، کربوهیدرات: ۳/۳ گرم، فیبر: ۲/۶ گرم، کلسیم: ۴۶ میلی‌گرم، آهن: یک میلی‌گرم، منیزیم: ۱۷ میلی‌گرم، فسفر: ۳۸ میلی‌گرم و پتاسیم: ۹۰ میلی‌گرم در اختیار بدن قرار می‌دهد.

کاهش التهاب

التهاب یکی از واکنش‌های طبیعی بدن است. اما اگر برای مدت طولانی ادامه پیدا کند، خطر ابتلاء به بعضی از بیماری‌ها مثل بیماری التهابی روده (IBD)، بیماری قلبی، زوال عقل و آرتریت (مشکلات مفصلی) را افزایش می‌دهد. زیره سیاه از خواص آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی قوی برخوردار است و به همین دلیل می‌تواند التهاب را در بدن کاهش دهد.

بهبود هضم

بسیاری از مردم از زیره سیاه برای درمان مشکلات گوارشی مثل سو هاضمه و زخم معده استفاده می‌کنند. محققان در تحقیقات انگشت‌شمار خواص زیره سیاه برای معده را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده‌اند که روغن این ادویه با شل کردن ماهیچه صاف دستگاه گوارش به رفع علائم سو هاضمه کمک می‌کند.

در یک مطالعه آزمایشگاهی، اسانس زیره سیاه از رشد باکتری‌های مضر در روده جلوگیری کرد، اما باکتری‌های مفید را دست‌نخورده باقی گذاشت. باکتری‌های مفید روده در تولید مواد مغذی نقش دارند، التهاب را کاهش می‌دهند، هضم را بهبود می‌بخشند و از سلامت سیستم ایمنی حمایت می‌کنند. در مطالعه دیگری هم مشاهده شد که عصاره زیره سیاه می‌تواند با هلیکوباکتر پیلوری (باکتری ایجادکننده زخم معده) مبارزه کند.

به طور دقیق مشخص نیست که زیره سیاه از طریق چه مکانیسمی به رفع مشکلات گوارشی کمک می‌کند. از سوی دیگر، بسیاری از تحقیقات روی حیوانات یا در محیط‌های آزمایشگاهی انجام شده‌اند. بنابراین، برای اینکه بهترین طریقه مصرف زیره سیاه برای معده مشخص شود، به مطالعات بیشتری نیاز است. برای مصرف زیره سیاه می‌توانید از دکتر تغذیه مشورت بگیرید.

تأثیر مثبت روی قلب و خون

زیره سیاه می‌تواند یک کنترل‌کننده بسیار مؤثر برای پارامترهای موجود در خون باشد. این گیاه می‌تواند قند خون را تا حد قابل توجهی کاهش دهد، فشار خون را از طریق کنترل انقباض سرخرگ‌ها تعدیل کند و سطح کلسترول خوب موجود در خون (HDL) را نیز افزایش دهد و از این طریق، مانع گرفتگی عروق و بیماری‌های قلبی نیز شود.

کاهش وزن

از خواص زیره سیاه برای لاغری شکم و کاهش وزن هم می‌توان بهره برد. عصاره این ادویه شاخص توده بدنی (BMI) و درصد چربی بدن را کاهش می‌دهد. محققان معتقدند که زیره سیاه به دلیل ایجاد تغییرات مثبت در باکتری‌های روده به حفظ تناسب اندام کمک می‌کند. باکتری‌های روده در تنظیم هورمون‌ها، متابولیسم چربی و اشتها نقش دارند.

پیشگیری از سرطان

لیمونن (Limonene) موجود در زیره سیاه می‌تواند خطر ابتلاء به سرطان را کاهش دهد. آنتول (Anethole) موجود در این ادویه هم از تکثیر سلول‌های سرطانی در غده پروستات جلوگیری می‌کند. به‌علاوه، به نظر می‌رسد که ترکیبات فنلی زیره سیاه اثرات ضد سرطانی داشته باشند. در مطالعات حیوانی، مصرف ۶۰ میلی‌گرم زیره به ازای هر کیلوگرم وزن بدن با کاهش استرس اکسیداتیو و مهار رشد تومور مرتبط بود.

تنظیم قند خون

زیره سیاه روی قند خون تأثیر مثبت دارد و به کاهش آن کمک می‌کند. همچنین مشخص شده است که می‌تواند با استرس اکسیداتیو ناشی از دیابت مقابله کند. با این حال، برای نتیجه‌گیری قطعی باید تحقیقات بیشتری روی انسان انجام شود.

خواص زیره سیاه برای زنان

آهن موجود در این ماده غذایی به بانوان در تسکین دردهای دوره قاعدگی کمک می‌کند. برخی از متخصصان حتی تأثیر کپسول زیره سیاه را در دوران قاعدگی هم‌سطح قرص‌های مفنامیک اسید می‌دانند که نشان از اثربخشی بالای آن دارد. مصرف این محصول در دوران قاعدگی تا حدی از کم‌خونی نیز جلوگیری می‌کند.

حفظ سلامت پوست

ویتیلیگو (برص، پیسی یا لک و پیس) یک بیماری خود ایمنی است که درمان قطعی ندارد. گفته می‌شود که قرص زیره سیاه در درمان این بیماری مؤثر است. اما مطالعات محدودی برای اثبات این موضوع وجود دارد.

عوارض زیره سیاه

از آنجا که زیره سیاه باعث کاهش قند خون می‌شود، افراد مبتلا به دیابت باید در مصرف آن احتیاط کنند. چرا که این ادویه در مقادیر زیاد می‌تواند سطح قند خون را بیش از حد کاهش دهد و به هیپوگلیسمی (افت غیر طبیعی قند خون) منجر شود. اگر دیابت دارید و می‌خواهید از خواص زیره سیاه برای کنترل قند خون خود بهره ببرید، حتماً قبل از انجام این کار با پزشک مشورت کنید.

اکثر افراد سالم می‌توانند زیره سیاه را به خوبی تحمل کنند و از خواص آن بهره‌مند شوند، اما کسانی که به اختلال عملکرد کبد یا کیسه صفرا مبتلا هستند باید از مصرف آن بپرهیزند.

تأثیر زیره سیاه را روی زنان باردار بررسی نکرده‌اند. به‌علاوه، در مورد عوارض و خواص زیره سیاه در شیردهی هم اطلاعات زیادی وجود ندارد. به همین دلیل، توصیه می‌شود در دوران بارداری و شیردهی از زیاده‌روی در مصرف این ادویه خودداری کنید. این توصیه در مورد کودکان هم صادق است.

روش‌های مصرف

زیره سیاه را می‌توان به شکل‌های مختلف مصرف کرد. روش اول، افزودن آن به غذا در قالب ادویه یا روغن است که علاوه بر خواص درمانی، عطر مطبوعی نیز به غذا می‌بخشد. روش دیگر نیز تهیه دم‌نوش از زیره سیاه یا افزودن آن به چای می‌باشد که یک نوشیدنی خوش‌عطر و دلچسب تولید می‌کند، البته کپسول و عرق زیره سیاه نیز در بازار وجود دارد که از عطاری‌ها و داروخانه‌ها قابل تهیه است.

برای بهره‌مندی از خواص زیره سیاه در برنج، نان و شیرینی از این ادویه استفاده کنید. همچنین می‌توانید آن را به مربا، سوپ، خورشت و سس بیفزایید یا با آن دم‌نوش تهیه کنید.

توصیه مشخصی در مورد میزان مصرف زیره سیاه وجود ندارد. با این حال می‌توانید در طول روز از نصف قاشق چای‌خوری تا یک قاشق غذاخوری (یک تا ۶/۷ گرم) زیره در سه دوز تقسیم و استفاده کنید.

زیره سیاه یک ادویه پرکاربرد است که هم در آشپزی و هم در پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ادویه حاوی مواد مغذی و ترکیبات گیاهی مختلف است که همگی می‌توانند برای سلامتی مفید باشند. بر اساس تحقیقات، زیره سیاه التهاب بدن را کاهش می‌دهد، به کنترل وزن کمک می‌کند و سلامت دستگاه گوارش را بهبود می‌بخشد. با این حال، ممکن است برای بعضی از افراد مناسب نباشد یا با بعضی از داروها تداخل داشته باشد.