ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - علی نواصر: خوزستان با برگزاری مراسمی تاریخی و کهن به نام گرگیعان به استقبال ولادت امام حسن مجتبی (ع) می‌رود. گرگیعان، یادگاری است از آن روزی که پیامبر اکرم (ص) به مناسبت ولادت نخستین نوه‌اش، امام حسن مجتبی (ع)، شادی‌اش را با کودکان محله تقسیم کرد. شاید آن روز، کسی فکر نمی‌کرد این سنت، قرن‌ها بعد همچنان در گوشه‌ای از این سرزمین، با همان شور و عشق اولیه، زنده بماند. اما خوزستان، این سرزمین عشق و وفا، این سنت را حفظ کرده و با جان و دل، آن را به آیندگان سپرد.

این ماندگاری، رازی دارد. رازش در نگاه‌های مهربان مادربزرگ‌هایی است که به کودکان یاد می‌دهند چگونه سنگ‌ها را به هم بزنند و شعرهای گرگیعان را بخوانند. رازش در دست‌های پدرانی است که کیسه‌های رنگین را برای فرزندانشان می‌دوزند و در چشمان مادرانی که با لبخند، کودکانشان را به کوچه‌ها می‌فرستند. رازش در دل‌هایی است که با هر ضربه سنگ، با هر شعری که از زبان کودکان جاری می‌شود، عشق به پیامبر (ص) و أهل بیت (ع) را فریاد می‌زنند.

گرگیعان، تنها یک جشن نیست؛ این سنت، عهدی است میان مردم خوزستان و خاندان پیامبر (ص). عهدی که می‌گوید: «ما فراموش‌تان نمی‌کنیم. عشق‌مان به شما، در هر قدم، در هر نفس، در هر شب و روز، زنده است.» این عشق، در کوچه‌های خوزستان جاری است در صدای سنگ‌هایی که به هم می‌خورند در کیسه‌های رنگینی که پر از شیرینی می‌شوند و در دعاهای کوچک کودکان که سلامتی و برکت را برای همه آرزو می‌کنند.

و اینگونه، گرگیعان، سال‌هاست که ماندگار شده است. نه به خاطر شیرینی‌ها و خوراکی‌ها که به خاطر عشقی که در قلب مردم خوزستان جاری است. عشقی که از پیامبر (ص) و أهل بیتش آغاز شد و تا امروز در هر خانه در هر کوچه و در هر قلب کوچک و بزرگی، زنده مانده است.

خوزستان، این سرزمین عشق و وفا، با گرگیعان به جهان می‌گوید: «ما عاشقیم. عاشق پیامبرمان، عاشق أهل بیتش، و عاشق سنت‌هایی که یادگار آن بزرگواران است.» و این عشق، همان نوری است که گرگیعان را پس از قرن‌ها، همچنان درخشان و زنده نگه داشته است.

کودکان نقش اول را دارند

در شب پانزدهم ماه مبارک رمضان، دختران و پسران کوچک با لباس‌های محلی رنگارنگ، کوچه‌ها و خیابان‌های شهر را به تسخیر خود درمی‌آورند. صدای پایشان، ترنم شادی است و صدای سنگ‌هایی که به هم می‌زنند، نوید جشنی را می‌دهد که قرن‌هاست در دل این خاک ریشه دوانده است.

این شب، شبِ گرگیعان است. شبِ کیسه‌های رنگینی که از شانه‌های کوچک کودکان آویزان است و پر از آرزوهای شیرین می‌شود. شبِ لبخندهایی که بر لبان کودکان می‌نشیند و چشم‌هایشان از شوق دریافت یک مشت بادام یا تکه‌ای شیرینی می‌درخشد. شبِ دعاهایی که از زبان کوچکشان جاری می‌شود و برکت و سلامتی را برای خانه‌ها و خانواده‌ها به ارمغان می‌آورد.

دختران و پسران با لباس‌های محلی، گویی از دل تاریخ بیرون آمده‌اند تا یادآور سنتی باشند که نسل‌به‌نسل، از پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها به آنها رسیده است. هر قدمشان هر شعری که می‌خوانند هر خنده‌ای که می‌دهند، گویی قصه‌ای است که از دل کوچه‌های قدیمی شهرها و روستاهای خوزستان روایت می‌شود.

و در این میان، بزرگترها هم همراه می‌شوند. با چشمانی پر از مهربانی و دل‌هایی سرشار از عشق به استقبال این ستاره‌های کوچک می‌روند. درِ خانه‌ها باز می‌شود و دست‌های پر از مهر، شیرینی و خوراکی‌ها را به کیسه‌های رنگین کودکان می‌سپارند. اینجا، شادی کودکان، شادی همه است. شادی‌ای که از دل تاریخ و فرهنگ این سرزمین می‌جوشد و قلب‌ها را گرم می‌کند.

شب پانزدهم رمضان، شبِ گرگیعان، شبِ زندگی است. شبِ امید و شور و عشق. شبِ ستاره‌هایی که روی زمین می‌درخشند و کوچه‌ها را به آسمانی از شادی تبدیل می‌کنند. این شب، یادآور این است که حتی در سخت‌ترین روزها، شادی و امید، همیشه زنده است. شادی‌ای که در قلب کودکان جاری است و با هر قدمشان، جهان را زیباتر می‌کند.

و اینگونه، خوزستان در شب پانزدهم رمضان، با صدای سنگ‌ها و خنده‌های کودکان، به بهشتی کوچک تبدیل می‌شود. بهشتی که در آن، عشق و شادی، بی‌مرز و بی‌زمان است.

گرگیعان چگونه برگزار می‌شود؟

خوزستان در آستانه برگزاری جشن‌های باشکوه ولادت امام حسن مجتبی (ع)، اولین فرزند امام علی (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س)، آماده می‌شود. این مراسم که با عنوان «گرگیعان» شناخته می‌شود، هر ساله در نیمه ماه رمضان و همزمان با میلاد امام حسن مجتبی (ع) با مشارکت گسترده کودکان و بزرگسالان برگزار می‌گردد.

در شب پانزدهم ماه مبارک رمضان، کودکان خوزستانی با شور و نشاط خاصی در کوچه‌ها و محله‌ها حاضر می‌شوند و با برپایی جشن «گرگیعان»، شادی را به خانه‌ها می‌آورند. این مراسم که ریشه در سنت‌های دیرینه منطقه دارد، با همراهی بزرگسالان و اهدای شیرینی و خوراکی به کودکان، جلوه‌ای ویژه می‌یابد.

بر اساس سنت دیرینه، کودکان پس از شنیدن اذان مغرب با کیسه‌های رنگین به در خانه‌ها می‌روند و با زدن سنگ‌های کوچک به هم، ترنم جشن را در کوچه‌ها می‌پیچانند. صاحب‌خانه‌ها نیز با شنیدن صدای سنگ‌ها، به استقبال کودکان می‌روند و با شیرینی، بادام و دیگر خوراکی‌ها از آنان پذیرایی می‌کنند. این مراسم علاوه بر جنبه شادی‌آفرین، حاوی دعاهای خیر و سلامتی برای فرزندان صاحبان خانه است.

کودکان در این شب ریگ‌های کوچک را انتخاب می‌کنند و سنگ‌ها را بر هم می‌زنند تا ترنم صدای جشن «گرگیعان» در کوچه‌ها بپیچد. صدای سنگ زدن، خبر از آمدن کودکان می‌دهد و اهالی محل نیز بعد از با خبر شدن، به در خانه‌ها می‌روند تا با شیرینی و بادام از کودکان محله پذیرایی کنند.

دختر و پسر کیسه‌های رنگین بر گردن می‌اندازند و خانه به خانه، سنگ زنان در می‌زنند تا شیرینی‌هایی که هدیه می‌گیرند را در کیسه جمع کنند. کودکان، همزمان با ترنم صدای سنگ‌ها، اشعاری را ادا می‌کنند که حاوی دعای خیر و سلامتی برای فرزند صاحبان خانه است.

معمولاً کودکان به دو گروه تقسیم می‌شوند؛ گروهی می‌خوانند: «گرگیعان و گرگیعان» و گروه دوم در جواب می‌گویند: «الله یعطیکم رضعان» (خدا به شما فرزند عطا کند) یا اینکه «الله ایخلی اولیدکم» (خدا پسر کوچک تان را حفظ کند). در این هنگام صاحبخانه ها خوراکی‌هایی به کودکان هدیه می‌دهند.در این ایام که برای بسیاری به سختی می‌گذرد، اما حس و حال کودکان در این گوشه از جهان شاد است. کودکان امروز لباس‌های نو بر تن می‌کنند و با شنیدن صدای اذان با ذوق و علاقه به کوچه‌ها می‌روند.

در تاریخ ادبیات خوزستان در مورد ریشه و معنی کلمه «قرقیعان» دیدگاه‌های متفاوتی بیان شده است. عده‌ای معتقدند این کلمه از «قرع الباب» به معنای «در زدن» گرفته شده و به همین خاطر کودکان در خانه‌ها را برای دریافت شیرینی و عیدی می‌کوبند. دسته‌ای عقیده دارند معنی «قرقیعان یا گرگیعان» از کلمه «قره العین» گرفته شده که به معنای شادی و سرور انسان است، چون مراسم گرگیعان با تولد امام حسن مجتبی (ع) و شادمانی رسول خدا (ص) برای تولد اولین نوه اش مقارن شده است، می‌گویند که مردم برای عرض تبریک به امام علی (ع) و حضرت فاطمه (س)، «قره عین! قره عین!»گویان به سوی منزل ایشان می‌رفتند. از این رو این تبریک گفتن، کم کم به صورت سنتی هر ساله در میان مسلمانان رواج یافته است.

امسال هم مثل سال‌های قبل، شاهد بازگشت شور و نشاط این جشن به کوچه‌ها و محله‌های خوزستان هستیم. کودکان با لباس‌های نو و کیسه‌های رنگین، با ذوق و شوق به استقبال این مراسم می‌روند و بزرگسالان نیز با همراهی خود، این سنت دیرینه را زنده نگه می‌دارند.

مراسم آئینی «گرگیعان» در شهریورماه ۱۳۹۵ توسط اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسیده است. این اقدام نه تنها به حفظ و ترویج این سنت ارزشمند کمک کرده، بلکه بر اهمیت فرهنگی و تاریخی آن نیز تأکید می‌کند