ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، یکی از کلیدواژه‌های مهم سال 1403 در بیانات رهبر معظم انقلاب، مسئله «حکمرانی قانونمند در فضای مجازی» بود که اصطلاحی جدید در دایره المعارف مدیریت کشور به شمار می‌رفت.

رهبر معظم انقلاب در اولین دیدار با هیئت دولت چهاردهم در ششم شهریورماه سال جاری، به مسئله حکمرانی قانونمند در فضای مجازی اشاره کرده و فرمودند فضای مجازی در کشور باید قانونمند شود؛ آنوقت یک فرصت خواهد شد و اگر ما توانستیم در فضای مجازی حکمرانی قانونمند داشته باشیم، فضای مجازی برای کشور یک فرصت می‌شود، وَالّا ممکن است تهدید شود.

دغدغه مقام معظم رهبری نسبت به مسئله فضای مجازی امری مسبوق به سابقه است، تاحدی که در یک حرکت هوشمندانه در سال 1390 شورایی را به‌عنوان قرارگاه و نقطه کانونی متمرکز در فضای مجازی تأسیس کردند تا این شورا مسئول سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و هماهنگی برای تحقق حکمرانی فضای مجازی باشد.

مصوبات این شورا طبق احکام رهبر معظم انقلاب برای شورای‌عالی فضای مجازی کشور الزام قانونی داشته و لازم‌الاجرا است بنابراین در رأس هرم حکمرانی فضای مجازی، شورای‌عالی فضای مجازی قرار دارد که تاکنون مصوبات مهمی همچون شبکه ملی اطلاعات، سند راهبردی فضای مجازی، ساماندهی پیام‌رسان‌ها، نظام‌های احراز هویت، حریم خصوصی و ... را داشته که با تحقق این اسناد شاهد تحول در این نقش و تحقق بخش مهمی از حکمرانی قانونمند در فضای مجازی خواهیم بود.

وفاق مسئولان درباره حکمرانی قانونمند

شکی نیست که به منصه ظهور رساندن مقوله حکمرانی قانونمند در فضای مجازی نیاز به همراهی همه دستگاه های مسئول دارد؛ به ویژه در تهیه پیش‌نویس‌های اسناد راهبردی فضای مجازی کشور به عنوان یک نقشه راه در حکمرانی، دستگاه‌های مسئول باید بیش از پیش در این زمینه فعال باشند.

در همین راستا دکتر سید محمدامین آقامیری دبیر شورای عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی پس از سخنان رهبر معظم انقلاب و در راستای تبیین وضعیت کشور در حکمرانی فضای مجازی، اعلام کرد که ایران در فضای مجازی تا حدی حکمرانی دارد، اما تحولات لحظه‌ای و نوظهور در این فضا، باعث شده که سیاست‌ها و قوانین در این فضا به صورت مستمر نیاز به بازطراحی و بازتعریف داشته باشند که با توجه به جامعیت و دربرگیری این فضا، همراهی و هم‌افزایی ملی از الزامات تحقق این مهم است؛ از طرفی سند راهبردی فضای مجازی کشور در فضای مجازی هنوز به طور کامل توسط برخی از دستگاه ها تکمیل نشده و خلاء قانونی در این فضا زمانی برطرف می‌شود که این اسناد بالادستی نهایی شوند.

دکتر پزشکیان رئیس جمهور نیز درباره سیاست دولت برای اعمال حکمرانی قانونی در فضای مجازی در گفتگویی تلویزیونی در همان ایام اعلام کرد که بناست با شورای عالی فضای مجازی و شورای عالی امنیت ملی بنشینیم و بحث کنیم و بر اساس داده‌ها، بستری را برای راحتی مردم در مسائل فرهنگی و تجارت و علمی فراهم کنیم.

همچنین محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی در نشست علنی روز 25 شهریورماه، به ضرورت حکمرانی قانونمند در فضای مجازی اشاره کرد و از شورای عالی فضای مجازی و هیئت دولت خواست قوانین لازم را تدوین و به مجلس ارائه کنند.

رئیس مجلس در نطق پیش از دستور خود گفت: با توجه به تأکید رهبر حکیم انقلاب خطاب به هیئت دولت مبنی بر حکمرانی قانونمند در فضای مجازی، این ضرورت احساس می شود که شورای عالی فضای مجازی به عنوان نهاد تخصصی ذیربط و هیئت محترم دولت، نقشه راهی در این زمینه تدوین کنند و درصورت ضرورت تصویب قوانین لازم در مجلس، به فوریت، لایحه مورد نظر را به مجلس تقدیم کنند و کمیسیون های مربوطه حسن انجام این کار را از دستگاه های ذیربط پیگیری کنند.

محمدرضا عارف معاون اول رئیس‌جمهور نیز در آیین معارفه وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: سند راهبردی جمهوری اسلامی در زمینه فضای مجازی که رهبر انقلاب از آن با عنوان «حکمرانی قانونی فضای مجازی» یاد کردند باید هرچه زودتر تدوین شود؛ تکمیل شبکه ملی اطلاعات، اکنون به آرزوی دولت‌های مختلف تبدیل شده و این در حالی است که در این حوزه متخصصان خوبی داریم و امیدواریم که این آرزو به واقعیت بپیوندد و نیاز خودمان را مرتفع کنیم.

ستار هاشمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز به فرمایشات رهبری در دیدار با اعضای هیات دولت اشاره کرده و گفته بود: همانگونه که رهبر فرزانه انقلاب فرمودند «مهم این است که در فضای مجازی، حکمرانی قانونمند وجود داشته باشد»، فضایی که دیگر مجازی نیست و عین واقعیت جاری زندگی مردم است. واقعیتی که همه ما هر روز آن را زندگی می‌کنیم و در آن نفس می‌کشیم.

هاشمی تصریح کرد که با همکاری و هم‌افزایی نهادهای ذی‌مدخل از جمله مجلس شورای اسلامی، قوه قضائیه، شورای عالی فضای مجازی و دستگاه‌های مختلف کشوری و لشکری هم از قوانین کارآمد و روزآمد حکمرانی بهره بگیریم و هم قوانین را با شیوه‌های جدید، دقیق و شفاف به بهترین شکل اجرا کنیم تا به فضل الهی ضمن ارتقای شاخص های حکمرانی، رضایت مردم را به نحو احسن جلب کنیم.

اعضای شورای عالی چه نظری داشتند؟

بعد از بیانات رهبر انقلاب درباره مسئله حکمرانی قانونمند، برخی اعضای شورای عالی فضای مجازی در مصاحبه های خود به تبیین این موضوع پرداختند.

دکتر رسول جلیلی عضو حقیقی شورای عالی و رئیس اسبق دانشگاه شریف با بیان اینکه برخلاف تصور برخی در جو سازی‌های رسانه‌ای، ما در حوزه حکمرانی فضای مجازی قانون داریم لیکن خلاء‌هایی وجود دارد، گفت: طبق فرمایش حضرت آقا باید این کمبودها شناسایی و سریعاً در قالب لایحه در مجلس شورای اسلامی و یا توسط مرکز ملی فضای مجازی و رئیس محترم جمهور که رئیس شورای عالی فضای مجازی نیز هستند در صحن این شورا، تصویب و برای اعمال حکمرانی ابلاغ شود.

جلیلی معتقد بود به دلیل پدیده نوظهور فضای مجازی، عمده کشورها برای حکمرانی در این فضا در حال تجربه مسیرهای مختلف هستند.

دکتر محمدحسن انتظاری؛ دبیر اسبق و عضو حقیقی شورای عالی هم در یادداشتی در تشریح حکمرانی قانونمند نوشت: طبق فرمایش مقام معظم رهبری حکمرانی قانونمند باید در این فضا اعمال شود که این یعنی در صورتی که مدیریت کشور برای این زیست بوم هنوز قوانین لازم را ندارد، باید طراحی و این قوانین جدید را در کشور جاری کند که مبانی این قوانین باید براساس تحولات و چیستی فضای سایبر باشد. از مهمترین تحولات این حوزه تحول در ژئوپلتیک جهانی است چرا که این فضا عام و مشترک است و برخلاف گذشته که مرز فیزیکی میان کشورها و همسایگان آنها برقرار بود، در این فضا مرزها شکسته شده و به مرز در فضای مجازی تبدیل شده است و مداخلات قدرت‌های بزرگ در امور کشورها از طریق فضای سایبر و اعمال حکمرانی در حکومت های ملی اعمال می شود که همه این تغییرات باید در نظام حکمرانی در فضای مجازی و مدیریت مستقل ملی کشور در نظر گرفته شود.

دکتر ثقفی دیگر عضو شورای عالی نیز با بیان این که فضای مجازی از زندگی مردم قابل تفکیک نیست، تاکید کرد: فضای مجازی تبدیل به بخش قابل توجهی از زیست مردم شده است. لذا همانطور که وظیفه حاکمیت حفاظت از مرزهای جغرافیایی است و نباید اجازه کوچکترین تعرض به خاک کشور داده شود، حفاظت از مرزهای هویتی، اقتصادی و فرهنگی کشور در فضای مجازی و تامین امنیت مردم نیز تکلیف است و تعیین حدود و قانونمند کردن فضای مجازی از این ضرورت سرچشمه می گیرد.

حکمرانی قانونمند؛ دغدغه جهانی

مسئله ای که رهبر معظم انقلاب تحت حکمرانی قانونمند در فضای مجازی مطرح کردند امروزه به یکی از چالش های مهم برای دولت ها در جهان در حوزه کشورداری تبدیل شده است. ایشان در شهریور ماه فرمودند:« همه‌ دنیا این کار را می کنند؛ می‌بینید دیگر، این جوان بیچاره را فرانسوی‌ها بازداشت کردند.»

رهبر معظم انقلاب به ماجرای دستگیری پاول دورف مالک تلگرام در فرانسه اشاره کردند که علت این دستگیری به ادعای مقامات فرانسه، تحقیقات درباره محتوای غیرقانونی در پیام رسان تحت مدیریت وی بود. به اذعان مقامات فرانسوی، درورف در مهار محتوای افراطی و غیرقانونی در پیام رسانی که اکنون بیش از 900 میلیون دنبال کننده دارد، ناتوان است.

یا ماجرای پلتفرم چینی تیک تاک که سرآغاز دعوا بین آمریکا و چین بود و مقامات آمریکایی نگران بودند که داده‌های کاربران ممکن است به دست دولت چین برسد؛ دعوایی که به کنگره آمریکا و روابط دو کشور و حتی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا راه یافت و نشان داد که امروزه برخلاف قرن‌های گذشته، اعمال حاکمیت به هوا و زمین و قلمروی مرزی کشورها محدود نمی‌شود و با پیشرفت علم، دایره‌ حاکمیت نیز گسترده‌تر شده است و این موضوع به یکی از مهمترین موضوعات شورای عالی و مرکز ملی فضای مجازی تبدیل شده است.

انتهای پیام/