نگاه متفاوت مهندسی طرح‌های شرکت پالایش نفت تهران بر استمرار کیفیت
اقتصاد ایران: مدیر مهندسی طرح های پالایشگاه تهران گفت: بیش از ۸۰ درصد کاتالیستهای طرح با همکاری و از شرکتهای دانش بنیان و فناور داخلی تامین می شود و بیش از ۹۰ درصد تجهیزات داخلی ساخت داخل است.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
به گزارش خبرگزاری مهر، بابک فروزش اصل مدیر مهندسی طرح‌های پالایشگاه نفت تهران در گفت‌وگویی با اشاره به نگاه متفاوت مهندسی طرح‌های شرکت پالایش نفت تهران بر استمرار کیفیت در مسیر توسعه پایدار تاکید کرده است.
در ادامه متن این گفت‌وگو را می‌خوانید:
با نگاه به نقشه راه توسعه صنایع پالایشی کشور، مجموعه تحت مدیریت شما در سال جاری چه دستاوردهایی داشته است؟
در راستای توسعه صنایع پالایشی کشور و با هدف تولید محصولات جدید با ارزش افزوده بالا و توسعه سبد درآمدی، ارتقای پایداری پالایشگاه، تنوع بخشی به کانال‌ها و روش‌های تأمین مالی و سرمایه‌گذاری و توسعه کسب و کارهای تازه و سودآور پروژه‌های مختلفی در اداره مهندسی طرح‌های این پالایشگاه در حال پیگیری می‌باشد و این امور در صدد است تا با رفع موانع موجود در اجرای پروژه‌های فوق پیشرفتهای قابل‌ملاحظه‌ای حاصل گردد. مهمترین پروژه‌های این امور به طرح‌های کیفی‌سازی بنزین پالایشگاه (طرح CCR)، انتقال و تصفیه پساب شهری در داخل پالایشگاه تهران، طرح جامع کیفی‌سازی نفت کوره، تولید حلال هگزان، پروژه احداث پست ۶۳ کیلوولت، طرح بازیابی گازهای مشعل FGR هستند که با پیگیری‌های انجام شده در سال ۱۴۰۳ و پیشرفتهای هریک از این پروژه‌ها، انتظار می‌رود در سال پیشرو با ارائه راهکارهای مختلف عقب افتادگی پروژه‌ها جبران و با انجام عملیات پیش راه‌اندازی و راه‌اندازی، این طرح‌ها به بهره‌برداری برسند.
برنامه‌هایی که در حوزه فعالیت‌های دانش بنیان و استفاده از توان ساخت داخل دارید به چه صورت است؟
رهبر معظم انقلاب طی چند سال اخیر به اهمیت شرکتهای دانش بنیان همواره اشارات زیادی داشته‌اند و با حمایت از شرکتهای دانش بنیان، به‌کارگیری توان داخلی برای افزایش سهم کشور از تولید و صادرات محصولات دانش بنیان مورد تاکید ایشان بوده است. در این راستا شرکت پالایش نفت تهران با استفاده حداکثری از توان داخلی و همکاری با شرکتهای دانش‌بنیان و مهندسی داخلی، توانسته است با تأمین تجهیزات پیشرفته ساخت داخل به بسیاری از نیازها در پروژه‌ها و طرح‌های خود پاسخ دهد.
بیش از ۸۰ درصد کاتالیستهای طرح با همکاری و از شرکتهای دانش بنیان و فناور داخلی تأمین می‌شود و بیش از ۹۰ درصد تجهیزات داخلی از شرکت‌ها و سازندگان داخلی تأمین شده و در پروژه‌های جاری پالایشگاه در حال تأمین است. به عنوان مثال در طرح بنزین سازی برای ساخت تجهیزات High-Tech مورد نیاز این طرح مانند راکتورهای این پروژه از توان مهندسی ایرانی و تولیدکنندگان داخلی استفاده شده است و این مهم کاهش ۱۰۰ درصدی وابستگی به واردات را به ارمغان آورده است که در نوع خود دستاورد قابل توجهی می‌باشد.
موانع و فرصت‌های صنعت پالایش نفت در ایران در حوزه احداث و تعریف طرح‌ها و پروژه‌ها چه مواردی است؟
خوراک پایدار برای پالایشگاه‌ها و واحدهای جدید با در نظر گرفتن وضعیت کنونی صنایع پالایشی کشور، برخورداری از منابع عظیم نفت برای تأمین پایدار خوراک پالایشگاه‌ها و واحدهای جدید، وجود تأسیسات و تجهیزات، بهره‌مندی از نیروهای متخصص و توانمند داخلی با نگهداشت و بها دادن به آنها برای انجام پروژه‌های عظیم صنایع پالایشی، تولید سوخت‌ها و فراورده‌های نفتی بر اساس آخرین استانداردهای فنی و زیست محیطی و همچنین وجود مجتمع‌های پتروشیمی به‌عنوان مکمل صنعت پالایش برای ایجاد ارزش افزوده بیشتر، از مهمترین فرصت‌های پیش‌روی صنعت پالایش نفت می‌باشد و بهره‌برداری حداکثری از این فرصت‌ها ضروری است. با این حال موانعی نیز برای توسعه پالایشگاه‌ها و اجرای طرح‌ها و پروژه‌ها وجود داشته است که می‌توان به تغییر الگوی تأمین انرژی در دنیا و حرکت به سمت برقی‌سازی مصارف در آینده نه‌چندان مطلوب مصرف بنزین و گازوئیل از ۲۰۳۵، عدم دسترسی به دانش فنی و آخرین تکنولوژی‌ها برای احداث واحدهای عملیاتی مورد نیاز، کمبود سرمایه‌گذاری و محدودیت‌های مالی برای اجرای طرح‌ها و پروژه‌های بزرگ پالایشی، مهمترین موانع در اجرای طرح‌های توسعه‌ای هستند.
چالش‌ها و مشکلات پیش روی طرح‌های شرکت پالایش نفت تهران چیست؟ لطفاً تبیین فرمائید؟
با توجه به شرایط موجود و محدودیت‌های ایجاد شده، اجرای طرح‌ها و پروژه‌ها با چالش‌هایی مواجه بوده است. مشکلات ثبت سفارش و تخصیص ارز و افزایش هزینه تأمین مواد مصرفی و افزایش فشار مالی به دلیل نوسانات نرخ ارز و اختلاف نرخ ارز بازار آزاد، مشکلات اخذ مجوزهای لازم جهت سرمایه گذاری برای اجرای سریع و کامل طرح مانند مجوزهای زیست محیطی و تنگناهای برون سازمانی، برخی از مهمترین مشکلات اجرای طرح‌های پالایشگاه تهران است.
در حال حاضر احداث واحد تصفیه نفتای سنگین«CCR» در چه مرحله‌ای قراردارد و میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز جهت اجرای این پروژه چند میلیون یورو است؟
این طرح با هدف جلوگیری از خامفروشی نفتا و لزوم کمی و ارتقا کیفی بنزین پالایشگاه این محصول منطبق بر مشخصات استاندارد یورو ۵، تعریف شده است و علیرغم تحریم‌های ظالمانه و محدودیت‌های موجود، این طرح تاکنون پیشرفت حدود ۶۰ درصدی داشته است و طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده، واحدهای عملیاتی آن تا نیمه اول سال ۱۴۰۵ به بهره‌برداری برسد. در خصوص میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز این پروژه در حال حاضر به دلیل افزایش هزینه‌های اجرایی ناشی از عوامل مختلفی از جمله تورم، نوسانات نرخ ارز، افزایش قیمت تجهیزات و مواد اولیه، مبلغ ۳۵۴ میلیون یورو بخش خرید و ۳۹،۰۰۰ میلیارد ریال بخش ریالی برآورد و پیش‌بینی می‌شود.
شرکت پالایش نفت تهران «پساب شهری» را جایگزین بخشی از آب مصرفی خود کرده است. با توجه به محدودیت‌های تأمین آب، این شرکت پالایشی چه برنامه‌هایی برای مدیریت مصرف آب و افزایش سهم «پساب شهری» دارد؟
شرکت پالایش نفت تهران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان آب در منطقه، در راستای ایفای مسئولیت‌های اجتماعی و مدنی همواره با برنامه‌های بلندمدت برای مدیریت منابع آب و کاهش مصرف آب شهری، توجه ویژه‌ای به این موضوع داشته است. با توجه به خشکسالی‌های پی در پی، بحران آب در کشور و محدودیت‌های تأمین آب مورد نیاز برای واحدهای عملیاتی موجود و طرح‌های آتی، این شرکت از سال ۱۳۹۷ اقدام به اجرای پروژه انتقال و تصفیه پساب شهری در داخل پالایشگاه تهران نموده است.
این پروژه با هدف جایگزینی آب مصرفی پالایشگاه با پساب شهری طراحی شده است و طبق قرارداد ۳۰ ساله فی‌مابین آبفای استان تهران، قرار است سالانه ۱۹ میلیون مترمکعب پساب فاضلاب جنوب تهران تصفیه شده و به جای آب شهری در فرآیندهای پالایشگاه استفاده شود. این اقدام نه تنها باعث کاهش مصرف آب شرب شهری به میزان ۵/۱ درصد می‌شود، بلکه گامی بلند در جهت مدیریت بحران آب کشور و حفظ منابع آبی برای نسل‌های آینده است.
درباره احداث واحد تولید واحد حلال نرمال هگزان توضیحاتی ارائه کنید؟ اجرای این پروژه هم اکنون در چه مرحله‌ای قرار داشته و چه زمانی به بهره برداری خواهد رسید؟
حلال هگزان یکی پرکاربردترین مواد شیمیایی می‌باشد که در صنایع شیمیایی از جمله صنایع رنگ و پوشش، چسب و استخراج روغن‌های خوراکی در صنایع غذایی کاربردهای فراوانی دارد. یکی از روش‌های تولید حلال هگزان استفاده از جریان برگشتی فرایند نفتای سبک می‌باشد که با توجه به وجود این واحد در پالایشگاه، احداث واحد تولید این حلال با هدف پاسخ به نیاز صنایع شیمیایی و تنوع دادن به سبد محصولات تولیدی پالایشگاه در دستور کار این پالایشگاه بوده است و با توجه به اقدامات انجام شده و پیشرفت این طرح، طبق پیش‌بینی‌ها بهره‌برداری از واحد تولید حلال هگزان تابستان ۱۴۰۴ خواهد بود.
طرح احداث واحد بازیابی گازهای ارسالی به فلر (FGR) در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
اگرچه پالایشگاه به‌صورت No Flaring طراحی شده است اما به‌دلیل ضرورت‌های عملیاتی و افزایش ایمنی در شرایط اضطراری وجود فلر ضروری می‌باشد. از ابتدای سال ۱۴۰۳ طرح FGR در جهت ایفای مسئولیت‌های اجتماعی و مدنی، جمع آوری و بازیابی گازهای فلر، جلوگیری از سوزاندن گازها در مشعل فلر و جلوگیری از انتشار آلاینده‌ها و کاهش آلودگی محیط زیست تعریف شده است و فعالیت‌های مهندسی و عملیات اجرای این طرح در حال پیگیری می‌باشد و طبق برنامه‌ریزی‌ها پیش‌بینی می‌شود در سال ۱۴۰۵ به بهره‌برداری برسد.
پروژه احداث پست ۶۳ کیلو ولت در شرکت پالایش نفت تهران در حال اجرا است. هدف از اجرای این طرح چیست و چه دستاوردی برای پالایشگاه نفت تهران به همراه داشت؟
در حال حاضر در پالایشگاه تهران تأسیسات مختلفی برای تولید برق مورد نیاز واحدهای فرایندی این پالایشگاه وجود دارد. پروژه احداث پست ۶۳ کیلو ولت برای اتصال برق تولیدی پالایشگاه تهران به شبکه برق سراسری و کمک به تأمین برق مصرفی در زمان پیک مصرف برق و شرایط ناترازی برق کشور تعریف شده و با اجرای این طرح و ایجاد پایداری در شبکه برق پالایشگاه تهران با هدف تولید پایدار و امکان تبادل توان به میزان ۳۰ مگاوات به صورت فروش یا خرید از شبکه سراسری فراهم خواهد شد. پیش‌بینی می‌شود تا زمستان ۱۴۰۴ این طرح به اتمام برسد.
احداث واحد ارتقای کیفی محصولات تولیدی با کاهش نفت کوره (Upgrading) در شرکت پالایش نفت تهران از چه زمانی آغاز خواهد شد و چه منافعی به همراه خواهد داشت؟
در حاضر یکی از مشکلات و معضلات پالایشگاه‌های نفت از جمله پالایشگاه تهران تولید باقیمانده‌ها و فرآورده‌های سنگین نفتی (نفت‌کوره و وکیوم باتوم) که از ته‌مانده تقطیر نفت‌خام در خلاء و واحد کاهش گرانروی بدست می‌آیند، می‌باشد که درصد قابل توجهی از تولیدات پالایشگاه‌های نفت در سبد محصولات پالایشی را تشکیل می‌دهند. با توجه به الزامات و تکالیف قانونی برای کاهش فراورده‌های نفتی و کیفی‌سازی محصولات پالایشگاهی و لزوم رعایت استانداردهای جدیدی که برای این محصولات اعمال شده و در نتیجه محدودیت‌هایی برای عرضه این فراورده‌های نفتی در بازارهای داخلی و بین‌المللی ایجاد شده است (مانند قانون IMO-۲۰۲۰) و اقتصاد پالایشگاه‌های نفت از جمله پالایشگاه تهران با چالش‌هایی همراه شده و پیش‌بینی می‌شود این روند در سال‌های آینده نیز تشدید شود. برای اجرای این طرح تکالیف و الزامات قانونی مختلفی وضع شده است که می‌توان قانون پنج‌ساله هفتم توسعه کشور و ماده ۴۵ برنامه هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان آخرین الزام قانونی در این رابطه اشاره کرد. با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام شده، اجرای پیش نیازهای مرتبط با این طرح از سال ۱۴۰۳ آغاز شده اما به دلیل مشکلات به وجود آمده توسط شهرداری در ابهمن ماه امسال متوقف گردید و احتمالاً اجرای طرح از سال ۱۴۰۴ آغاز خواهد شد. با اجرای این طرح و تصفیه نفت کوره تولیدی پالایشگاه و کاهش انتشار ۳۰۰ تن در روز گوگرد به محیط زیست و جلوگیری از تشدید آلودگی‌ها، نفت کوره کم گوگرد (LSFO) به عنوان سوخت مناسب نیروگاه‌های کشور تأمین خواهد شد که کمک شایانی برای حل مشکل ناترازی برق کشور خواهد داشت.
طرح تصفیه کاستیک مستعمل چیست؟ چه اهدافی را پیگیری می‌کند و چه زمانی آغاز خواهد شد؟
با توجه به واحدهای عملیاتی موجود پالایشگاه و طرح‌های آتی، به دلیل استفاده از کاستیک در فرایندها و تولید Spent Caustic، مشکلات محیط زیستی بوجود می‌آید و ضروری است برای تصفیه آن اقدامات لازم صورت گیرد. اجرای این طرح با هدف کاهش COD کاستیک مستعمل پالایشگاه و حذف مواد سمی جهت ورود به سیستم تصفیۀ بیولوژیک پالایشگاه، کمک به محیط زیست و کاهش آلودگی‌های ناشی از Spent Caustic و همچنین انجام الزامات سازمان حفاظت محیط زیست برای صدور مجوز نهایی طرح Upgrading انجام خواهد شد و بر اساس برنامه‌ریزی‌ها عملیات اجرایی این طرح از سال ۱۴۰۴ آغاز خواهد شد.
اگر صحبت ناگفته ای باقی مانده است، بفرمائید…؟
در پایان لازم می‌دانم از توجه و حمایت‌های ارزشمند مدیرعامل محترم شرکت در راستای رفع موانع و همکاری مؤثر در پیشبرد پروژه‌ها صمیمانه تشکر کنم. همچنین، بر خود واجب می‌دانم از تلاش‌های خستگی‌ناپذیر و فداکارانه همکاران گرامی در امور مهندسی طرح‌های پالایشگاه که با وجود چالش‌ها و دشواری‌ها، بدون هیچ چشم‌داشتی همواره در جهت تحقق اهداف والای شرکت کوشیده‌اند، قدردانی و تشکر کنم.
شرکت پالایش نفت تهران با تمرکز بر نوآوری، پایداری زیست محیطی و تقویت زنجیره ارزش داخلی، در مسیر تبدیل شدن به الگویی پیشرو در صنعت پالایش گام برمی‌دارد. همکاری همه جانبه دولت، بخش خصوصی و جامعه علمی، کلید موفقیت این مسیر است.