کاهش نوسانات بازار خودروهای تجاری با استمرار عرضه در بورس کالا
اقتصاد ایران: کاهش تولید و عرضه خودرو، عدم تخصیص ارز به تامین ملزومات تولید خودرو و نوسانات پیاپی نرخ ارز در سال جاری، بازار خودروهای سواری را دستخوش بی‌ثباتی، نابسامانی و التهابات سنگین کرد. گرچه بازار خودروهای تجاری نیز از این تبعات مصون نماند، اما دامنه نوسانات قیمت در این بازار محدودتر بود. یکی از دلایل این امر، عرضه منظم و پیوسته خودروهای تجاری یعنی محصولات نیمه‌سنگین و سنگین در بورس کال است که به ساماندهی بازار کمک شایانی می‌کند.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
عرضه بورسی خودروهای تجاری؛ پیوسته و پُرشمار
رضا آریاراد، فعال و کارشناس مالی صنعت خودرو با بیان این‌که عرضه بورسی خودروهای تجاری می‌تواند قیمت خودرو را به قیمت رقابتی و منطقی تبدیل کند و رانت ناشی‌از تفاوت نرخ خودرو در کارخانه و بازار را از بین ببرد، گفت: «از طریق عرضه‌های بورسی می‌توان به قیمت واقعی رسید تا مصرف‌کنندگان نهایی خودروهای تجاری، با قیمت بهینه‌تری از این خودروها که ابزار کسب‌وکار آن‌ها است، استفاده کند.»
وی با بیان این‌که فروش خودروهای تجاری در بورس کالا، رقابت در این صنعت را افزایش داده است، مهم‌ترین امتیاز این عرضه‌ها را استمرار، تنوع و میزان مناسب آن‌ها دانست و افزود: «اگر متولیان امر اطمینان حاصل می‌کردند عرضه خودروهای سواری در بورس کالا نیز به همین اندازه پیوسته و پرشمار خواهد بود، چه‌بسا با آن موافقت می‌کردند. همچنان‌که شرکت‌های تجاری‌ساز گروه بهمن (بهمن‌دیزل و سیباموتور)، خود را مجاب و متعهد دانسته‌اند که پیوستگی عرضه‌های خود را حفظ کنند و آن را کاهش نداده و حتی افزایش دهند.»
وی با بیان این‌که سازوکار بورس کالا زمینه‌ساز نزدیک شدن قیمت خودرو در بازار و کارخانه و حذف بحث واسطه‌گری است، اضافه کرد: «در این سازوکار هم خودروسازان سود بیشتری می‌برد و هم مصرف‌کننده از خرید خود راضی‌تر است.»
افزایش اعتماد عمومی با استمرار عرضه‌های بورسی
پویا عباسیان، کارشناس تجارت بین‌الملل نیز مزیت مهم عرضه خودروهای تجاری در بورس کالا را کاهش رانت‌جویی در شرایط فعلی دانست و گفت: «عرضه بورسی خودروهای تجاری، بر مبنای اصول رقابتی و شفاف صورت می‌گیرد که عرصه را برای تاخت‌وتاز واسطه‌ها تنگ می‌کند. این مهم به افزایش اعتماد عمومی می‌انجامد. درواقع زمانی که معاملات خودرو در سازوکار قانونی بورس انجام می‌شود، رانت‌های ناشی‌از روش‌های سنتی نیز پایان می‌یابد.»
وی با بیان این‌که بورس کالا به دلیل ویژگی خاص خود می‌تواند به شفاف‌تر کردن فضای عرضه و ایفای تعهدات لازم بین خریدار و فروشنده کمک کند، افزود: «عرضه این خودروها در بورس کالا، هم‌زمان کاهش رانت‌جویی، حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده، شفافیت در فرآیند عرضه‌وتقاضا و تعدیل قیمت‌ها در بازار را به همراه دارد و بدون شک نتیجه این چهار مولفه، بهبود وضعیت صنعت خودروهای تجاری کشور، رشد تولید، افزایش اعتماد و تحرک نمادهای بورسی خودرویی است.»
عباسیان با اشاره به این‌که بورس کالا نسبت به بازار آزاد دارای مزیت رقابت‌پذیری بالاتری است، ادامه داد: «معاملات بورس کالا در فضایی سازمان‌یافته و ضابطه‌مند صورت می‌گیرد؛ مکانی که قانون حاکم است و امکان نظارت بر حسن انجام معاملات وجود دارد و شفافیت هدف غایی آن است. بر این اساس، کشف قیمت هم به‌صورت عادلانه صورت می‌گیرد و این رقابت قانون‌مند و شفاف است که عملا هم موتور محرکه تولید است و موجب جلب رضایت مصرف‌کننده.»
وی اضافه کرد: «حاشیه سود خودرو در بورس کالا تا اندازه‌ای کاهش می‌یابد که دیگر برای دلال به‌صرفه نیست؛ چراکه دلال می‌خواهد خودرو را از بورس بخرد تا با یک حاشیه سود معقول به مصرف‌کننده نهایی بفروشد، اما نکته این‌جاست مصرف‌کننده هم به بورس دسترسی دارد و اجازه نمی‌دهد دلال از بورس بخرد و بعد به او بفروشد. بنابراین در بورس عملا جایی برای دلالان نیست و به خاطر مکانیزم بورس این قشر حذف می‌شوند.»
عرضه خودروهای تجاری در بورس کالا، کاهش رانت‌جویی، حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده، شفافیت در فرآیند عرضه‌وتقاضا و تعدیل قیمت‌ها در بازار را به همراه داشته که مجموع این عوامل، خود زمینه‌ساز بهبود وضعیت صنعت خودروهای تجاری کشور، رشد تولید، افزایش اعتماد و تحرک نمادهای بورسی خودرویی استعرضه موفق خودروهای تجاری در بورس کالا ، تجربه قابل تعمیم به خودروهای سواری
حسن قاضیان، کارشناس بازار خودرو نیز با بیان این‌که عرضه خودروهای تجاری در بورس کالا، علاوه بر شفاف‌سازی فرآیند قیمت‌گذاری، تقاضای واقعی را از تقاضای سوداگرانه تفکیک و دست دلالان را از بازار کوتاه کرده است، گفت: «کشف قیمت خودرو در بورس کالا موجب شفاف‌سازی فرآیند عرضه و فروش است.»
وی خاطرنشان کرد: «مجموع ارزش ریالی خودروهای معامله‌شده در بورس کالا در سال 1401، حدود ۴۱۶هزار میلیارد ریال بود که از این عدد ۱۵۸هزار میلیارد ریال سود شرکت‌های تولیدکننده و ۹۶هزار میلیارد ریال هم سود مصرف‌کنندگان بود. دولت هم در این بین، توانست ۱۴هزار میلیارد ریال مالیات بر ارزش افزوده دریافت کند. این تجربه نشان می‌دهد در صورت استمرار عرضه خودروهای تجاری در بورس کالا و تعمیم آن به خودروهای سواری به مرور شاهد اصلاح این صنعت خواهیم بود. بنابراین متولیان صنعت خودرو باید از این روند حمایت کنند. زیرا درحال‌حاضر از معدود گزینه‌هایی است که پیشِ روی صنعت و بازار خودرو وجود دارد.»
قاضیان با بیان این‌که بورس کالا از یک طرف موجب ایجاد شفافیت در فرآیند قیمت‌گذاری است و از طرف دیگر، از بروز رانت و فساد در سیستم فروش جلوگیری می‌کند، افزود: «در بورس کالا، قیمت‌ها براساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شوند که این موضوع می‌تواند موجب تعادل بیشتر در بازار شود. علاوه بر این، بورس کالا می‌تواند به خودروسازان کمک کند منابع مالی لازم برای تامین نقدینگی خود را از طریق فروش محصولات به‌دست آورند. این روش می‌تواند به کاهش مشکلاتی مانند کمبود نقدینگی و تاخیر در تحویل خودروها کمک کند و باعث شود تولیدات به‌موقع به مشتریان تحویل داده شوند.»