ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل؛ از زمان پایان اولین توافق آتش بس غزه در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۳، روند مذاکرات غیر مستقیم میان رژیم صهیونیستی و جنبش حماس برای پایان جنگ و تبادل اسرا شاهد نقاط عطف قابل توجهی، تحت حمایت طرف‌های تأثیرگذار منطقه‌ای و بین‌المللی به ویژه قطر و مصر بوده است. آمریکا هم که عامل و آمر آغاز و ادامه این جنگ ویرانگر علیه غزه به شمار می‌رود، همواره ادعای میانجیگری برای آتش بس را داشت.

در این مدت، چند دور مذاکرات برای آتش بس در غزه برگزار شد که برخی از آنها به شکل مذاکرات غیرمستقیم میان حماس و رژیم اشغالگر و برخی هم توسط میانجی‌ها با رژیم صهیونیستی، بدون مشارکت حماس برگزار شد.

۱. مذاکرات پاریس در ژانویه ۲۰۲۴

در ژانویه ۲۰۲۴ پاریس، پایتخت فرانسه شاهد نشستی بین المللی با حضور نمایندگان مصر، قطر، آمریکا و رژیم صهیونیستی با هدف ایجاد چارچوب مذاکره جهت تبادل اسرا میان حماس و تل آویو بود. علی رغم توافق اولیه بر سر چارچوب مذاکرات، اما این گفتگوها به نتیجه نرسید.

پیشنهاد مطرح شده در این مذاکرات، بر انجام توافق تبادل اسرا، توقف درگیری‌ها، عقب نشینی رژیم صهیونیستی از نوار غزه، اجازه بازگشت آوارگان و آغاز بازسازی غزه تاکید می‌کرد. حماس با مفاد این پیشنهاد موافقت کرد، اما بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اشغالگر گفت که پیشنهاد ارائه شده کاملاً به نفع حماس است و بنابراین نمی‌توان آن را پذیرفت.

حماس مواضع نتانیاهو را تلاشی برای طولانی‌تر کردن جنگ دانسته و تاکید کرد که از خواسته‌های اصلی خود در هر توافقی از جمله پایان کامل جنگ و عقب‌نشینی کامل نیروهای اشغالگر از نوار غزه کوتاه نخواهد آمد.

۲. مذاکرات ۲۳ فوریه ۲۰۲۴ در پاریس

دومین مذاکرات مربوط به آتش بس غزه در پاریس در تاریخ ۲۳ فوریه ۲۰۲۴ انجام شد که همان طرف‌های قبلی منطقه‌ای و بین‌المللی در این نشست حضور داشتند و فرانسه هم به آنها اضافه شد. در این دور، توافق اولیه‌ای در مورد چارچوب کلی برای انجام تبادل اسرا و مسیری برای آرام کردن نوار غزه به شکل مرحله‌ای حاصل شد، اما آن هم در نتیجه کارشکنی‌های صهیونیست‌ها به نتیجه نرسید. دو دور اصلی مذاکرات در پاریس به عنوان سند اصول پاریس شناخته می‌شد که بدون رسیدن به هیچ نتیجه‌ای پایان یافت.

۳. مذاکرات قاهره در فوریه و مارس ۲۰۲۴

در ماه‌های فوریه و مارس ۲۰۲۴ مجموعه‌ای از مذاکرات در قاهره آغاز شد که شامل دیدارهای میانجی‌ها و همچنین مذاکرات غیرمستقیم با حضور نمایندگان حماس و رژیم صهیونیستی بود.

در هفته اول فوریه ۲۰۲۴ قاهره میزبان یک دور طولانی از مذاکرات غیر مستقیم میان حماس و رژیم صهیونیستی با حضور هیئتی از حماس بود که این دور از مذاکرات سه روز طول کشید.

در ۱۳ فوریه نشستی در سطح عالی در قاهره برای بحث در مورد آتش‌بس و تبادل اسرا با حضور «ویلیام برنز» مدیر آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) و «دیوید بارنیا» رئیس سرویس جاسوسی موساد رژیم صهیونیستی برگزار شد. در این دور از مذاکرات، شیخ «محمد بن عبدالرحمان آل ثانی» نخست وزیر و وزیر خارجه قطر در کنار مقامات مصری هم حضور داشتند. این مذاکرات هم به هیچ نتیجه مشخصی نرسید و شکست خورد.

در مارس ۲۰۲۴ هم قاهره میزبان یک نشست عربی با مشارکت تشکیلات خودگردان فلسطین برای گفتگو درباره راهکارهای برقراری آتش بس بشر دوستانه در نوار غزه با هدف کاهش درد و رنج مردم فلسطین در این باریکه بود.

در ۱۹ مارس ۲۰۲۴ پایتخت قطر شاهد دور مذاکرات غیر مستقیم حماس و رژیم صهیونیستی در چارچوب تلاش میانجی‌ها برای انعقاد توافق تبادل اسرا و آتش بس بود.

هیئت رژیم صهیونیستی شامل مقاماتی از سرویس جاسوسی موساد، امان و شاباک بعد از دریافت مجوز از کابینه جنگی این رژیم برای بحث درباره موضوعات باقیمانده در مذاکرات دوحه شرکت کردند.

هدف این دور از مذاکرات، بحث بر سر پیشنهاد جدید ارائه شده از سوی حماس بود که نشان می‌داد این جنبش در خواسته‌های خود انعطاف نشان داده و در پاسخ به درخواست میانجی‌های قطری و مصری به دنبال نزدیک‌تر کردن دیدگاه‌ها و رسیدن به توافق نهایی جهت آتش بس است.

۴. پیشنهاد حماس

در تاریخ ۶ مه ۲۰۲۴ جنبش حماس اعلام کرد که شهید «اسماعیل هنیه» رئیس وقت دفتر سیاسی حماس با شیخ «محمد بن عبدالرحمان آل ثانی» نخست وزیر قطر و «عباس کامل» مدیر اطلاعات مصر تماس تلفنی داشته و آنها را از موافقت حماس با آتش بس مطلع کرده است. اما رژیم صهیونیستی در روز بعد از اعلام موافقت حماس با آتش بس، حمله وحشیانه گسترده‌ای به رفح در جنوب نوار غزه انجام داد که منجر به شکست مذاکرات شد.

۵. پیشنهاد بایدن

در ۳۱ مه ۲۰۲۴ «جو بایدن» رئیس جمهور سابق آمریکا اعلام کرد که پیشنهاد جامعی برای آتش بس ۶ هفته‌ای و آزادی همه اسرای اسرائیلی دارد. بر مبنای این پیشنهاد، شورای امنیت سازمان ملل در تاریخ ۱۰ ژوئن ۲۰۲۴ قطعنامه ۲۷۳۵ را برای آتش بس دائمی در نوار غزه، عقب نشینی کامل ارتش اشغالگر صهیونیستی از غزه و سپس تبادل اسرا، بازسازی نوار غزه و بازگشت آوارگان به مناطق خود در این باریکه تصویب کرد.

گروه‌های مقاومت فلسطین پاسخ مثبت خود را به این طرح آتش بس با انجام اصلاحاتی در متن آن اعلام کردند، اما واشنگتن با جانبداری از رژیم صهیونیستی گفت که خواسته‌های حماس قابل قبول نیست و این جنبش را به ممانعت از رسیدن به آتش بس متهم کرد. این در حالی است که در آن زمان مقامات صهیونیست موافقت خود را با این پیشنهاد اعلام نکرده بودند.

حماس هم همه اتهامات آمریکا را رد و تاکید کرد که دولت ایالات متحده به اندازه کافی بر کابینه نتانیاهو جهت موافقت با آتش بس فشار نمی‌آورد.

۶. بازگشت به مذاکرات دوحه

در تاریخ ۱۵ تا ۱۶ آگوست ۲۰۲۴ دوحه میزبان دور جدیدی از مذاکرات غیر مستقیم میان حماس و رژیم صهیونیستی با حضور میانجی‌های بین‌المللی و منطقه‌ای بود و بیانیه مشترکی به ریاست آمریکا در این مذاکرات صادر شد که حاکی از ارائه پیشنهادی جدید به هر دو طرف با هدف کاهش اختلافات بود.

ریاست هیئت صهیونیستی در این دور مذاکرات را رئیس موساد، رئیس شاباک، مسئول امور اسرا و مفقودین ارتش صهیونیستی و مشاور سیاسی ارتش بر عهده داشت.

سازمان رادیو و تلویزیون رژیم صهیونیستی در آن زمان اعلام کرد که نتانیاهو بر دو شرط اصلی یعنی ماندن در محور فیلادلفیا و تفتیش همه آوارگانی که به شمال غزه برمی‌گردند تاکید دارد و نیروهای حماس هم نباید به مرزهای غزه و مصر نزدیک شوند.

اما حماس تاکید کرد که این پیشنهاد صرفاً در راستای منافع و خواسته‌های رژیم صهیونیستی بوده و فلسطینی‌ها آن را رد می‌کنند.

۷. سپتامبر ۲۰۲۴

مدیر سیا در سپتامبر ۲۰۲۴ پیشنهاد جدیدی برای اصلاح جزئیات پیش نویس قبلی توافق آتش بس ارائه داد که باز هم در سایه کارشکنی‌های نتانیاهو و اصرار بر ادامه جنگ در غزه و عدم عقب نشینی از محورهای نتساریم و فیلادلفیا این مذاکرات به نتیجه نرسید.

۸. دسامبر ۲۰۲۴

در ۹ نوامبر ۲۰۲۴ قطر به دلیل شکست مکرر مذاکرات و عدم جدیت طرف‌های مربوطه در رسیدن به آتش بس اعلام کرد که نقش میانجیگری خود را به حالت تعویق در می‌آورد. اما در ۴ دسامبر همین سال رویترز به نقل از یک منبع آگاه اعلام کرد که قطر نقش خود را به عنوان یک میانجی کلیدی برای رسیدن به توافق آتش بس میان حماس و اسرائیل از سر گرفته است.

به دنبال آن «دونالد ترامپ» رئیس جمهور منتخب آمریکا هم شروع به نقش آفرینی در این پرونده کرده و «استیون ویت کف» فرستاده ترامپ در خاورمیانه با نخست وزیر قطر و نتانیاهو دیدار کرد تا تلاش‌های دیپلماتیک جهت رسیدن به آتش بس در غزه و تبادل اسرا قبل از ورود ترامپ به کاخ سفید در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵ به نتیجه برسد.

۹. ژانویه ۲۰۲۵

در مذاکراتی که در این دور انجام شد، در تاریخ ۱۴ ژانویه ۲۰۲۵ منابع متعدد اعلام کردند که پیشرفت قابل توجهی در مذاکرات برای آتش بس غزه به میزبانی دوحه حاصل شده که شانس اعلام توافق آتش بس را افزایش داد.

در نهایت شب ۱۵ ژانویه ۲۰۲۵ رسماً توافق آتش بس و تبادل اسرا در غزه اعلام شد که قرار است طی ۳ مرحله به حالت اجرایی دربیاید.

در نهایت رژیم صهیونیستی پس از مطمئن شدن از اینکه نمی‌تواند اهداف خود را از جنگ علیه غزه محقق کند، پس از چندین دور کارشکنی تن به آتش بس داد تا با شکستی آشکار مجبور به آزادی صدها اسیر فلسطینی از زندان‌های خود شود. جایی که تحلیلگران صهیونیست پس از اعلام جزئیات توافق آتش بس اذعان کردند که اگر یحیی السنوار امروز زنده بود، پدر معنوی جهان عرب لقب می‌گرفت!