ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

برترین‌ها: پس از مدت‌ها سکوت حرفه‌ای و رسانه‌ای، مصاحبه یاس با گاهنامه «هیپ‌هاپ‌کلونی» منتشر شد. انتشار این مصاحبه با انتشار ویدئوی بزرگ‌ترین میتینگ رپ‌فارسی با حضور یاس، سینا ساعی و رض هم‌زمان بود . یاس در این گفت‌و‌گو به سوالات متنوعی درباره مسائل مختلف پاسخ گفته است. در این میان اظهارنظر یاس درباره سرقت هنری شماری از آثارش توسط «رادیو جوان» و مُفت‌بر توصیف کردن این کمپانی برجسته به نظر می‌رسید. بخش‌هایی از این گفت‌و‌گو را در ادامه می‌خوانید.

از نظر خودت مهمترین تفاوت یاس دهه ۸۰ با یاس ۱۴۰۰ چیه؟

این تفاوت رو من نمی‌تونم بگم. این طور نیست که در من یک باره اتفاق بیافته یا انقلاب رخ بده. من با آهنگ‌ها و افکار خودم بزرگ شدم. هر چقدر از لحاظ سنی بزرگتر میشی افکارتم چه مثبت چه منفی باهات رشد میکنن. وقتی میشینی عکس پارسالت رو با امسالت مقایسه می‌کنی فقط سکوت می‌کنی و لحظه لحظه هاشو مرور میکنی لحظه‌هایی که هر سکانسش از پیش پا افتاده تا حساس‌ترینش صورتم رو به شکلی متفاوت درآورد. من از نگاه خودم به خودم، تفاوتی نکردم، چون مدام در مسیر بودم.

به نظرت رپ فارسی به بیراهه کشیده شده؟ اگه جوابت مثبته به نظرت دلیلش چیه؟ بیشتر آرتیست‌ها رو مقصر میدونی یا سلیقه و تقاضای مخاطب رو؟

به نظر من اصلاً برای رپ فارسی راهی کشیده نشده که بخواد به بیراهه کشیده بشه. هرکی مختاره به زبان خودش بنویسه و بخونه. البته در اینکه دست زیاد شده شکی نیست. انگار یک رپ کن افتاده شکسته و ده تیکه رپ کن شده و هر کدوم تیکه خودشو می‌اندازه. این میشه که مخاطب به جای اینکه یه آهنگ رو چند بار بشنوه برعکس مجبوره ده تا آهنگ رو یک بار گوش کنه که از کل اونا به جمع‌بندی برسه. این ناگزیره و باید درکش کرد.

با کسب درآمد از موسیقی موافق هستی؟

با آغوش باز ولی نه موسیقی به منظور کسب درآمد.

درآمد اصلی یاس از چه طریقی تأمین میشه؟

چه بد که برای بی نیازی مجبوری نیازمند دیگران باشی! متأسفانه حامی‌های امروز طلبکار‌های فردا هستن یا نمک‌گیرت میکنن یا گربه‌گیرت می‌کنن. داستان جالبیه که قبلاً برام غم‌انگیز بود. اینجا یک هنرمند نمی‌تونه به صورت معقول و آزادانه مثل آرتیست‌های کشورای دیگه فعالیت‌هاشو مثل فروش آثار همکاری با اسپانسر‌های درست اجرا‌ها درآمد از پلتفرم‌ها و الی آخر پیش ببره. اما شاید با خوش‌رقصی به درآمدی برسه که می‌تونه در آن واحد تمام درآمدی که در داخل پرانتز اشاره کردم رو دربر بگیره؛ چه امضا‌هایی پای کاغذایی خورد که انگار بعدش هنرمند خودشو مثل یه کالا به خریدارش تحویل داد.

خب صحبت کردن در مورد این پیشنهادات برای دیگران آسونه، اما اینکه در موقعیتش باشی و در اوج نیاز این پیشنهادات رو رد کنی، معنی دیگه‌ای داره. شاید خودستایی باشه، اما این یک انتخاب جسورانست. این «نه»‌ها یه روزی نتیجه می‌ده؛ روزی که در راه و در شان خودمون پول‌های بزرگ دربیاریم. اهمیتش به این نیست که من به منفعت برسم؛ دارم در مورد این پیکره صحبت می‌کنم.

بار‌ها در این رابطه توضیح دادی که تمام آثار منتشر شده در اون بازه زمانی از «رادیو جوان» اون لوگو رو داشتن، اون زمان از این موضوع مطلع نبودی و قابل پیشگیری نبود.

کار تمیز بیشتر مستعد کثیف شدنه. واقعا مطلع نبودم.

در ادامه سؤال قبل خیلی‌ها انتقاد کردن که ترک سفارشی که به نقد صنعتی بودن موسیقی و سفارشی شدن آثار می‌پردازه چرا از پلتفرم رادیو جوان که خودش از مهمترین ارکان رشد این نوع موسیقی در کشور بوده منتشر شد؟

دیگرانی که در این رابطه صحبت می‌کنن واسه اینه که هنرمنداشون به خاطر نوپا و کوچیک بودن به این پلتفرم به عنوان کمپانی نگاه می‌کنن و به همین خاطر سنگینی سایشو روی خودشون و مارکت حس می‌کنن، اما نگاه رسانه‌ای فرق میکنه. سفارشی هم به همین منوال پیش رفت. حق و حقوقی به کسی داده نشده. الآن تقریبا هفت ساله که از انتشار این اثر می‌گذره، اما فکر میکنم اون موقع نقد اصلی روی اون لوگوی کذایی بود. این رو هم بگم خواننده‌ی سفارشی فرق داره با خواننده‌ای که برای پخش کارش ضعیف یا قوی یا مبتذل یا هرچی هزینه می‌کنه. اما اون لوگو لکه‌ای بود که با همت یه مشت مفت‌بر می‌خواست زلالیت و نیت این آهنگ رو آلوده کنه و همون طور که گفتم ازش مطلع نبودم.

سال‌هاست گفتی داری روی یک آلبوم بلند کار میکنی. این آلبوم هنوز در دست تهیه‌ست یا کنسل شده؟ آیا آرتیست مهمان هم داره؟

خیلی خوب پیش رفته بودم، اما متوقف شد و مشغول پروژه‌های دیگه‌ای شدم. اما به زودی بهش برمی‌گردم. نمی‌دونم این مصاحبه قبل از پخش کار جدیدم میاد یا بعدش، اما بعد از این پروژه قوی‌تر به آلبوم برمی‌گردم. بار‌هایی روی دوشمه که حرکت رو کند کرده؛ آهستم ولی پیوسته. تا اینجا هنرمند مهمان نداشته ولی جای خالی گذاشتم.

منزوی بودن یاس یا بهتر بگیم عدم همکاری با رپر‌های دیگه به خاطر سلیقه شخصیته یا مسیر خاصی که طی این سال‌ها داشتی و کمتر پیش میاد که همراهی همکارات رو پذیرا باشی؟ دلیل اصلی این موضوع چیه؟

من فقط نمی‌خوام با صبر و آرامشم کسی رو سکته بدم وگرنه همکاری رو دوست دارم. من فکر میکنم هنوز پیش نیومده. شاید به موقعی دوست داشته باشم فقط همکاری کنم.

الگوبرداری شدید نسل جدید از رپ غرب رو چه در محتوا و چه در فرم چطور تحلیل میکنی؟ آیا برای پیشرفت رپ فارسی مفید بوده یا نتیجه عکس داشته؟‌

نمی‌دونم. حس میکنم سبک‌های جدید با کاتالوگ وارد شده. یعنی فرمول‌هاشو باید رعایت کرد. فلو‌ها و وزن‌های مشخصی که انگار چهارچوب رو برات چیدن و کافیه داخلشون رو با کلمه پر کنی؛ باید حداقل از چند تا اسلنگ و کلمه‌های کول انگلیسی استفاده کرد و می‌دونیم فراگیر شدنش بی‌کیفیت‌ترش هم کرده. حتی از لحاظ ظاهری و پوشش هم این اتفاق افتاده. کشور ما در تحریم به سر می‌بره و شرایط مالی مردم آسیب‌پذیره. این باعث میشه نه برند خاصی در ایران باشه که حداقلش همون الگوبردار بتونه به قول خارجیا «های کپی» انجامش بده و نه توان مالی این هست که اون سبک زندگی رو تقلید کنن. من فکر میکنم بهتره افرادی که در این سبک پیش‌قدم بودن در فضا‌های خارج از این چهارچوب هم فعالیت کنن که به آرتیست‌های جدیدتر هم خلاقیت و توانایی منتقل بشه.

کم‌کاری امثال یاس که همیشه از تاثیرگذارترین هنرمندان رپ بودن رو در افول سلیقه‌ی مخاطبین موثر می‌دونی؟‌

نمی‌دونم شاید … ولی در جریان باشید که آسون نیست و باور کنید ربطی به پرکاری و کم کاری من و امثال من نداره. ما به هر حال به اینجای قصه می‌رسیدیم.

یاس برای برگزاری کنسرت یا انتشار اثر خاصی یا هر دلیل هنری دیگه‌ای تا به حال از طرف دولت بازخواست شده؟

بله.

در آینده بازهم تو کشور‌های همسایه ایران کنسرت برگزار می‌کنی؟

حتما دلم میخواد هر چند سال این کارو انجام بدم که با آهنگ‌های جدید و فضا و فکر‌های جدید خودمو نشون بدم.

اگه حکومت ایران در مقابل رپ نرمش انجام بده و مجوز‌های لازم برای برگزاری رسمی کنسرت رو بده، یاس تو ایران کنسرت می‌ذاره؟

نه و به این مسائل خوش بین نیستم.

به مهاجرت از ایران فکر میکنی؟ چه زمانی از همیشه بیشتر درگیر این مسئله بودی؟

زندگی در ایران و بلاتکلیفی ما رو شناور کرده و نمیتونیم آینده مشخصی رو متصور باشیم که طبقش برنامه‌ریزی کنیم. رو این حساب نمی‌دونم فردا قراره چی بشه. من همیشه دوست داشتم در رفت و آمد باشم. هرچند از آخرین باری که در این رفت و آمد بودم پنج ساله که می‌گذره.

دلت می‌خواد مردم تو رو چه جوری به یاد بیارن؟

من همیشه به یادشون هستم؛ همین ردیفه از اونا انتظاری ندارم.

کسی رو توی زندگیت داری که از همه لحاظ بهش اعتماد کامل داشته باشی و بتونی روش حساب کنی؟ اگه آره اون چه کسی هست؟

آره. آدم‌های زیادی هستن خیلی دوستشون دارم.

زیاد اهل فضای مجازی نیستی ولی کامنت‌هایی که برات میذارن یا دایرکتاتو می‌خونی؟

آره چک میکنم و اتفاقاً الآن ارزش این پیام‌ها از قبل برام بیشتره.

به نظرت یاس کی به این نتیجه می‌رسه که رسالت خودشو به سرانجام رسونده؟ در واقع یاس کی میگه دیگه وقت کنار رفتنه؟

هیچ وقت.

شعری از آهنگات هست که برات معنی خاصی داشته باشه یا بیشتر بپسندیش؟

شعر‌های جدید.

خودت فکر می‌کنی به هدفی که برای رپ داشتی رسیدی؟

نه، اما اینجا نبوغ واسه رسیدن به نقطه‌ی شروعه. شاید رسیدن من به هدف به نفع حتی همون کسانی می‌بود که مدام توی مسیرم سنگ‌اندازی کردن؛ اصلا نمی‌دونم منظورت از هدف چیه؟ مگه اصلا توی این فردا‌های تق و لق می‌شه آینده‌ای هم متصور بود؟ ولی اگر رپ فارسی با تمام اختلاف نظر‌ها و سلیقه‌هاش میتونست یک دست‌تر و هماهنگ‌تر باشه، می‌تونست به شانی که لایقش بود برسه. من اینقدر ذهنم پره و اینقدر ایده دارم که کاش می‌شد حرفای مغزمو ضبط کنم ولی درگیر تامین اولویت‌هاییم، چون نبوغ واسه رسیدن به نقطه‌ی شروعه.

خیلی‌ها عقیده داشتن در دوره‌ی اعتراضات سکوتت به منزله پشت مردم نبودنه. خیلی‌ها هم عقیده داشتن که با ترک بیم حرفاتو زدی. دوست دارم بدونم نظر خودت درباره این موضوع چیه؟

احترام و همراهی و پشت مردم بودن در عمل معنی می‌شه. عمل کردن فقط به منزله پیام نوشتن نیست، من قدرتی ندارم که بخوام پشت مردم باشم، منم فقط می‌تونم کنارشون باشم. درسته سکوت نفرت می‌سازه، ولی تو همهمه با یه دروغ به ملت می‌بازه.

تجربه همکاری با تکناین و پیشرو چطور بود و چرا اینقدر طول کشید؟

همون طور که می‌دونید تعداد همکاری‌های من در طول این سال‌ها کمتر از بقیه بوده. به همین خاطر همکاری‌ها برای من پررنگ‌تر و ارزشمند‌تره، مخصوصا کنار چنین ستاره‌هایی. حتی آخرین بار هم خبر از آماده بودن کار دادیم. حالا زمانی که آهنگ بیاد متوجه می‌شید. هر یک از ما ورس‌های طولانی داریم و همون اوایل همکاری ورس‌هامون رو تحویل داده بودیم، اما برای قسمت همخوان با ترجیع‌بند یکم به فرسایش خوردیم و حل شد. شاید اگر بی‌حرف انجام می‌شد زودتر از اینها به سرانجام می‌رسید، اما متأسفانه یا خوشبختانه پیامی که این آهنگ داره به شرایط امروز جهان بیشتر مرتبطه؛ من باز هم ممنونم از هوادارامون که در طول تولید این آهنگ صبر و حوصله و درک به خرج دادن..