به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران ، پزشک خانواده برنامه‌ای برای انجام اصلاحات در نظام سلامت کشور است تا با تقویت موضوعات پیشگیرانه، آموزش در موضوعات سلامت محور از بار بیماری‌های غیرواگیر کاسته و جلوی مراجعات و هزینه‌های غیر ضرور پزشکی را بگیرد. موضوعی که دکتر مهدی زنگنه بایگی سرپرست مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «در این برنامه یک تیم به عنوان تیم پزشک خانواده مسئولیت جمعیت و تعداد مشخصی از افراد را در یک منطقه جغرافیایی به عهده می‌گیرد. افراد این تیم به ازای هر فرد تحت پوشش چه بیمار بشوند و چه نشود مبلغی را به عنوان سرانه دریافت می‌کنند و به این ترتیب مسئول حفظ سلامت افراد جامعه می‌شوند. پزشک خانواده به عنوان سطح اول خدمات تلاش می‌کند که از بروز بیماری در افراد کم کند و اگر افراد به بیماری‌ای مبتلا شدند که نیاز به خدمات پزشکی تخصصی داشتند آنها را به پزشک متخصص یا سطوح فوق تخصصی در بیمارستان‌ها ارجاع می‌دهند.»
وی با مثالی توضیح می‌دهد: «زمانی که بیماری غیرواگیری همچون فشارخون که عامل ایجاد بسیاری از بیماری‌های قلبی و عروقی است در فرد ظاهر می‌شود، یعنی فرد از مدت‌ها قبل دچار مشکل فشار خون بوده و اکنون علائم آن ظاهر شده است. هنر این طرح این است که در سال‌هایی که فشارخون خاموش است، بیماری را شناسایی کرده و با هزینه‌های کمتر فرد را به سمت درمان هدایت کند. برای اجرای طرح پزشک خانواده مقرر شده است هر جمعیت سه هزار نفره زیر چتر یک پزشک و دو کارشناس بهداشت(مراقب سلامت) که یک نفر باید ماما باشد، قرار گیرند. نحوه کار آنها پیشگیری و انجام غربالگری و ارائه آموزش هاست. حال اگر این جمعیت سه هزار نفری نیازی به خدمات بیشتر داشته باشند به پزشک معرفی می‌شوند. در سطح یک خدمات پزشک عمومی که مهارت کافی داشته باشد می‌تواند تا 90 درصد از مشکلات مردم را حل کند و نیازی نیست در مرحل اولیه، شناسایی بیماری و درمان‌های ابتدایی حتماً فرد پیش فوق تخصص برود. حال اگر پزشک عمومی تشخیص داد مراجعه کننده نیاز به خدمات بیشتر دارد او را به متخصص ارجاع می‌دهد. بعد از آن متخصص با ویزیت بیمار مشکلاتش را به تیم پشتیبان اطلاع می‌دهد تا بتوانند مراقبت‌های لازم از بیماری فرد داشته باشند.»
چرا پزشک خانواده؟
حال نفع اجرای پزشک خانواده برای مردم چیست؟ به گفته متخصصان در این طرح همه صاحب پزشکی مشخص می‌شوند که از همه مشکلات و سوابق بیماری شان آگاهی دارد. دوم جلوی هزینه‌های اضافه پاراکلینیک‌ها، داروها، آزمایش‌ها و عکس‌ها گرفته می‌شود و در نهایت آنچه که مردم به آن نیاز واقعی دارند، دریافت می‌کنند. البته اجرای آن زمانبر است چرا که پزشک باید مستقر شود جمعیت با پزشک ارتباط برقرار کرده و به او اعتماد کنند. در نهایت سود اجرای آن چندسال بعد خودش را نشان می‌دهد و مهم‌تر از همه هزینه‌های کمتری است که بابت درمان از سوی مردم پرداخت خواهد شد.
اجرای پزشک خانواده برای 30 میلیون روستایی
با همه فرازو نشیبی که این طرح متحمل شد و با تمام ایرادات آن، اکنون 30 میلیون جمعیت روستایی پزشک خانواده دارند اما در بعد شهری از سال 84 چندین دولت روی کار آمدند تا برنامه پزشک خانواده را در شهرها اجرا کنند اما موفق نبودند به طوری که فقط ساکنان دو استان فارس و مازندران طی 10 سال گذشته طعم پزشک خانواده را چشیدند آن هم در سطح یک، اما نه به طور کامل و جامع چرا که اجرای کامل این طرح بسیار سنگین و پیچیده است و عزم کامل دولت برای اجرای آن را می‌طلبد. از آنجایی که اکنون عالی‌ترین مقام دولت چهاردهم از بدنه بهداشت و درمان کشور است و اتفاقاً از بانیان طرح پزشک خانواده، ضرورت اجرای پزشک خانواده را لازم می‌داند و در تلاش برای اجرای آن است چرا که بارها در مصاحبه‌هایش به ضرورت اجرای آن تأکید داشته است.
بودجه 85همتی برای اجرای اولیه پزشک خانواده
با توجه به تعداد جمعیت در بخش شهری که بالغ بر 55 میلیون نفر است، احتمالاً نمی‌توان در سال اول تمام جمعیت کشور را تحت پوشش درآورد و باید پله پله مردم به طرح اضافه شوند. پزشک خانواده هم مانند طرح‌های دیگر برای اجرا نیازمند منابع مالی است. در این باره دکتر زنگنه می‌گوید: «به اسم پزشک خانواده هنوز بودجه‌ای تصویب نشده است اما طی جلسات مختلف مقرر شده در روزهای آینده که بحث ردیف‌های بودجه‌ای وزارت بهداشت به میان می‌آید، ردیف‌هایی به نام «پزشک خانواده» دیده شود. طبق برآورد کارشناسان حدود 85 هزار میلیاردتومان برای سال آینده به عنوان پیش‌بینی اولیه برای اجرای سراسری مطرح شده است. باید برای این برنامه یک ردیف بودجه مستقل و ثابت دیده شود تا برنامه عملیاتی باشد.»
پزشک خانواده نیازمند همکاری بین بخشی
پزشک خانواده یک برنامه ملی است نه صرفاً برنامه وزارت بهداشت، زیرا رئیس ستاد اجرایی آن رئیس‌جمهوری است. اجرای پزشک خانواده در کشور به نوعی یک جراحی بزرگ در نظام سلامت کشور محسوب می‌شود و باید برای این جراحی آمادگی‌های لازم وجود داشته باشد. به گفته کارشناسان، پزشک خانواده در کوتاه مدت هزینه‌ای از نظام سلامت کم نمی‌کند و اجرای آن آثار بلند مدت خواهد داشت. مسئولان وزارت بهداشت بر این باورند، تا پایان سال برای چگونگی اجرای برنامه پزشک خانواده در سال آینده برنامه‌ریزی خواهد شد. سرپرست مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت، در این باره می‌گوید: «هنگامی که مردم درگیر نظام سلامت با هر عنوانی می‌شوند، دیگر نمی‌توانند منتظر تأمین منابع مالی بمانند و باید به نیازشان که در اینجا بحث سلامتی است، پاسخ داده شود به همین دلیل این حوزه از حساسیت خاصی برخوردار است.
برای اجرای چنین طرح بزرگی باید تمام ارکان و دستگاه‌های حاکمیت پای کار باشند از تأمین منابع مالی از سوی سازمان برنامه و بودجه گرفته تا ایجاد قوانین که باید از طریق نمایندگان خانه ملت صورت گیرد و پوشش مناسب بیمه‌ها، با این اوصاف همه باید در اجرا دخیل باشند چرا که وزارت بهداشت به تنهایی نمی‌تواند چنین طرح ملی ای را برای سروسامان دادن به بحث پیشگیری و سهولت درمان مردم اجرایی کند. به طبع در سال‌های اولیه اجرای طرح پزشک خانواده دولت باید هزینه‌های بسیاری را متحمل شود اما با گذشت زمان و پیوستن مردم به طرح، سود دهی برای نظام سلامت و کشور خواهد داشت. در این طرح اولویت بر پیشگیری است و به دنبال آن هستیم با غربالگری و مراقبت‌ها نگذاریم مردم مریض شوند.»