ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

خبرگزاری مهر -گروه سیاست: اولین نشست تخصصی کلی توسعه دریا محور و اقتدار دریایی در راستای تبیین سیاست‌های ابلاغی فرماندهی معظم کل قوا حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله) به میزبانی نیروی دریایی ارتش و با حضور اندیشمندان و نمایندگانی از کشورهای آذربایجان، روسیه، پاکستان، اندونزی، عمان و وابستگان نظامی ۲۴ کشور مقیم ایران به مدت دو روز در مرکز همایش‌های بین‌المللی خلیج فارس برگزار شد.

در این همایش دو روزه مهمانان و سخنرانان مهمی حضور داشتند که از آن جمله می‌توان به امیر دریادار شهرام ایرانی، فرمانده نیروی دریایی ارتش، علی عبدالعلی زاده نماینده رئیس جمهور در هماهنگی اجرای سیاست‌های کلی توسعه دریامحور، محمد رضا مجیدی رئیس پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام، ابراهیم رومینا عضو هئیت علمی دانشگاه تربیت مدرس، قدیر نصری استاد دانشگاه خوارزمی و رئیس مرکز مطالعات راهبردی خاورمیانه، عباس موزون از اساتید دانشگاه شریف در روز اول و در روز دوم که همزمان آئین بزرگداشت روز نیروی دریایی راهبردی ارتش نیز بود علاوه بر عباس عراقچی وزیر امور خارجه، غلامعلی حداد عادل مشاور مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، امیر دریادار شهرام ایرانی فرمانده نیروی دریایی ارتش، امیر دریادار سیدمحمود موسوی معاون عملیات ارتش، امیر دریادار حمزه‌علی کاویانی جانشین فرمانده نیروی دریایی ارتش و جمعی دیگر از فرماندهان و مقامات لشکری و کشوری حضور داشتند.

دلایل اهمیت توسعه دریامحور چیست؟

با ابلاغ سیاست‌های کلی توسعه دریامحور در تاریخ ۱۶ آبان سال ۱۴۰۲ از سوی مقام معظم رهبری، این موضوع به عنوان یکی از دستورکارهای قطعی و رسمی نظام در اصلاح و بازآرایی «الگوی توسعه اقتصادی» و «الگوی توسعه سرزمینی» کشور مطرح شد.

توسعه دریامحور به صورت توأمان هم رویکردی «سیاسی»، «فرهنگی»، «اجتماعی» و «اقتصادی» است و هم رویکردی «سرزمینی» و مفهومی است، بنابراین توسعه دریامحور را باید به مفهوم توسعه سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و توسعه سرزمینی متکی بر منابع و ظرفیت‌های متنوع و متعدد قلمروهای دریایی کشور اعم از منابع و ذخایر دریایی، شیرین‌سازی آب دریا، معادن زیردریایی، بادهای فراساحلی، حمل‌ونقل دریایی، گردشگری و تفریحات دریایی و… تعریف کرد.

دریاها نقش بی‌بدیلی در توسعه کشورها در ابعاد مختلف دارد و در تأمین امنیت غذایی حدود ۳ میلیارد نفر از جمعیت جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص دارد است. همچنین بخش قابل‌توجهی از تأمین انرژی دنیا در پنجاه سال آینده وابسته به دریاها و اقیانوس‌ها خواهد بود. با روند فزاینده تغییر اقلیم و کاهش مقدار و الگوی بارش‌ها ناشی از افزایش دمای کره زمین، مهم‌ترین منبع تأمین آب موردنیاز مردم جهان وابسته به نمک‌زدایی از آب دریاها و اقیانوس‌ها خواهد بود و نیاز به تأمین آب شیرین از دریا در ۳۰ سال آینده حداقل ۳ برابر خواهد شد. علاوه بر این گردشگری ساحلی و دریایی با توجه به هزینه‌های پایین، تنوع تفریحات و اشتغال‌زایی قابل‌توجه یکی از اصلی‌ترین مُدهای گردشگری در جهان خواهد بود.

با وجود این همه منابع و ظرفیت‌های قابل‌توجه در دریاها و اقیانوس‌ها و وجود ۵۸۰۰ کیلومتر نوار ساحلی در شمال و جنوب کشور، اما توسعه اقتصادی و توسعه سرزمینی در ایران به علل مختلفی محدود و متمرکز بر قلمروها و منابع خشکی کشور بوده است. همین عامل سبب شده تا مصائب توسعه خشکی‌محور در دهه‌های اخیر بیش از پیش آشکار شده و تداوم روند موجود در تشدید بارگذاری جمعیت و فعالیت در مناطق درونی کشور و غفلت از منابع و ظرفیت‌های قلمروهای دریایی کشور، ضمن از دست دادن فرصت‌های کم‌نظیر توسعه، کشور را با بحران‌های غیرقابل مهاری مواجه سازد.

در سال‌های بعد از جنگ تحمیلی و به سبب نگرانی‌های ناشی از آسیب‌پذیری صنایع مهم و حساس کشور، سرمایه‌گذاری بر روی ایجاد و توسعه این صنایع در شعاع ۲۰۰ کیلومتری مرزهای کشور محدود شده و همین مصوبه سبب شد تا بسیاری از صنایعی که منطقاً باید در قلمروهای ساحلی یا مناطق مرزی کشور مستقر شده تا از منابع و موقعیت آنها (اعم از دسترسی به آب و انرژی، نزدیکی به بازارهای صادراتی و…) بهره‌مند شوند به مناطق خشک و درونی کشور منتقل شده و توسعه جمعیت و فعالیت در کشور عمدتاً در مناطقی صورت بگیرد که فاقد توان اکولوژیک موردنیاز برای پذیرش این فعالیت‌ها و جمعیت تبعی آنها هستند و از همین رو توسعه سرزمین با پدیده شوم «عدم‌تعادل‌های سرزمینی و نابرابری‌های منطقه‌ای» مواجه شد.

توسعه دریامحور می‌تواند در بعد سرزمینی چارچوبی برای پارادایم شیفت در توسعه سرزمینی کشور و بازآرایی نظام استقرار جمعیت و فعالیت بر تکیه بر فرصت دریا باشد تا بتوان ضمن پالایش جمعیتی و عملکردی مناطق پرتراکم و آلوده کلان‌شهری کشور، سهم جمعیت‌پذیری مناطق ساحلی جنوب کشور (شعاع ۱۰۰ کیلومتری دریا) را از ۵ درصد فعلی در افق ۲۰ ساله به حدود حداقل ۱۵ درصد افزایش داد.

همچنین باید گفت «توسعه دریامحور» با توجه به چالش‌ها و مصائب بزرگی که امروز کشور چه در بخش توسعه اقتصادی و چه در بخش توسعه سرزمینی با آن دست به گریبان است دیگر یک «انتخاب» نیست، بلکه یک «ضرورت راهبردی» برای صیانت از پایداری سیستم و بقای کشور و بهره‌گیری حداکثری از فرصت مغفول مانده «دریا» است و برای دچار نشدن آن به سرنوشت تحقق سایر کلان رویکردهای حاکمیتی دیگر از جمله اقتصاد مقاومتی، اقتصاد دانش‌بنیان، خصوصی‌سازی و… نیازمند پیش‌بینی یک چارچوب حکمرانی نوین (ساختار اداری و ترتیبات نهادی، قوانین و مقررات، نظام مشوق‌ها و…) به منظور سیاستگذاری یکپارچه و کارآمد اقتصادی و سرزمینی و اتخاذ تصمیماتی سخت ولی تحول‌آفرین از جمله «قیمت‌گذاری منطقه‌ای آب و انرژی» در مناطق مختلف کشور و ایجاد تسهیلات و مشوق‌هایی برای انتقال فعالیت‌ها از مجاورت مناطق کلان‌شهری به مناطق ساحلی جنوب است تا کلان رویکرد توسعه دریامحور به سرنوشت کلان رویکردهای پیشین که در گذر زمان به فراموشی سپرده شدند، دچار نشود.

توسعه دیپلماسی دریایی یکی از راهبردهای اصلی نیروی‌های دریایی ارتش

نیروی دریایی ارتش که از زمان تشکیل آن مسئولیت حفاظت از منابع و منافع کشور در خلیج فارس و بخشی از دریای عمان بود و از سال ۱۳۸۷ این نیرو آمایش استقراری خود را با استقرار در سواحل جنوب شرق یعنی سواحل مکران گسترش داد و در سرتاسر این سواحل استقرار یافت.

ویژگی‌های این بخش از سواحل ایران با سایر سواحل جنوبی کشور متفاوت است. سواحل مکران به دلیل اتصال به اقیانوس هند موجب شد نیروی دریای ارتش از یک نیروی دریایی ساحلی به یک نیروی دریایی بین‌المللی با عرصه فعالیت جهانی تبدیل شد و در این سال‌ها اقدامات گسترده‌ای برای تبدیل شدن به یک نیروی دریایی تراز انجام داده که از آن جمله می‌توان به ساخت زیر ساخت‌های بندری و اسکله و شهرک‌های مسکونی و البته ساخت شناورهای بومی و تجهیزات مورد نیاز در عرصه دریا اشاره کرد.

نیروی دریایی ارتش به عنوان یکی از ارکان اصلی نظامی هر کشور، نقش بسیار مهمی در توسعه دریا محور ایفا می‌کند. این نقش شامل ابعاد مختلفی است به شرح زیر است:

۱. حفاظت از مرزهای دریایی: نیروی دریایی مسئولیت حفاظت از آب‌های سرزمینی و منافع ملی در دریاها را بر عهده دارد. این امر شامل جلوگیری از نفوذ دشمنان و تأمین امنیت خطوط کشتیرانی است.

۲. توسعه اقتصادی: نیروی دریایی می‌تواند با حمایت از فعالیت‌های اقتصادی دریایی مانند ماهی‌گیری، حمل و نقل دریایی و استخراج منابع طبیعی، به توسعه اقتصادی کشور کمک کند. این نیرو همچنین می‌تواند به ایجاد زیرساخت‌های لازم برای تجارت دریایی و بندرها کمک کند.

۳. همکاری‌های بین‌المللی: نیروی دریایی با همکاری با سایر کشورها در زمینه‌های امنیت دریایی، مبارزه با تروریسم و دزدی دریایی، می‌تواند به تقویت روابط بین‌المللی و ایجاد ثبات در مناطق حساس کمک کند.

۴. آموزش و پژوهش: نیروی دریایی می‌تواند با ایجاد مراکز آموزشی و پژوهشی در زمینه علوم دریایی، به تربیت نیروی انسانی متخصص و ارتقا دانش فنی در این حوزه کمک کند.

۵. پاسخ به بحران‌ها: نیروی دریایی در مواقع بحران‌های طبیعی یا انسانی، می‌تواند به عنوان نیروی امدادی عمل کند و به نجات جان انسان‌ها و ارائه کمک‌های بشردوستانه بپردازد.

۶. توسعه فناوری: نیروی دریایی با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین دریایی، می‌تواند به پیشرفت صنعت دریایی کشور کمک کرده و توانمندی‌های خود را در زمینه‌های مختلف افزایش دهد.

در مجموع، نیروی دریایی ارتش نه تنها به عنوان یک نیروی نظامی، بلکه به عنوان یک عامل کلیدی در توسعه پایدار و همه‌جانبه کشور در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی عمل می‌کند.

امیر دریادار شهرام ایرانی فرمانده نیروی دریایی ارتش، در اولین نشست تخصصی کلی توسعه دریا محور و اقتدار دریایی و همچنین آئین بزرگداشت روز نیروی دریایی ارتش که در مرکز همایش‌های خلیج فارس برگزار شد، طی سخنانی توسعه دیپلماسی دریایی را یکی از راهبردهای اصلی و وظایف نیروی‌های دریایی در سطح جهان دانست و گفت: در حوزه توسعه دریایی، بازدیدهای متقابل بندری، انجام رزمایش‌های مرکب، تبادلات و تعاملات آموزشی و عملیاتی و میزبانی و مشارکت در مسابقات نظامی از جمله فعالیت‌های این نیرو در توسعه دیپلماسی دریایی و عمق بخشی راهبردی نظام جمهوری اسلامی ایران است.

فرمانده نیروی دریایی ارتش در ادامه افزود: ما تمام توان خود را به‌کار خواهیم بست تا با الگو قرار دادن بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و فرمایشات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) توسعه دریا محور را تحقق بخشیم و نظم و امنیت را برای ملت ایران به ارمغان آوریم.

وی دریا را زمینه ساز صلح و دوستی دانست و تصریح کرد: دریا زمینه ارتباط کشورها را فراهم کرده و ما به‌عنوان نیروی دریایی راهبردی ارتش، با همکاری سایر هم‌رزمان خود در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، پیام‌آور صلح و دوستی برای کشورهای دوست و هم‌پیمان هستیم.

دیپلماسی و میدان مکملی برای توسعه

سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه نیز در آئین گرامیداشت نیروی دریایی ارتش با بیان اینکه دیپلماسی راه کم هزینه‌تر و کم خطر تر و راه بهتری برای رسیدن با اهداف است، یادآور شد که دیپلماسی متکی به قدرت و قدرت‌های درونی یک کشور است که می‌تواند جلو برود.

عراقچی خاطرنشان کرد: دیپلماسی بدون قدرت‌هایی که پشت سر آن قرار می‌گیرند مؤلفه‌های قدرت ملی که حمایتش می‌کنند، نمی‌تواند راه به جایی ببرد. دیپلماسی و میدان مکمل هم دیگر هستند و در یک جهت گام برمی‌دارند. دیپلماسی بدون میدان و بدون قدرت، ناتوان است و قدرت و میدان هم با استفاده از دیپلماسی مسیر خود را پیدا می‌کند و جلو می‌رود و در مجموع اهداف ملی، امنیت ملی و حیثیت ملی تأمین می‌شود.

وزیر خارجه بیان کرد: به عنوان یک دیپلمات همواره افتخار کردم که متکی به مؤلفه‌های قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران و در رأس آن قدرت نظامی و دفاعی ما و امروز این قدرت دریایی ما در خلیج فارس و دریای خزر و البته مؤلفه‌های قدرت دیگری که جمهوری اسلامی ایران از آنها در حوزه‌های مختلف ملی، مردمی، گفتمانی، تاریخی، فرهنگی برخوردار است.

رئیس دستگاه دیپلماسی خاطرنشان کرد: ما ملت بزرگی هستیم و سرزمین بزرگ و تاریخ پرعظمتی داریم. شکوهمند بوده‌ایم، هستیم و خواهیم بود.

وی با بیان اینکه در چند ماه اخیر، دیپلماسی در کنار نیروهای مسلح و مکمل نیروهای مسلح نقش بزرگی را در دفاع از امنیت کشور و تمامیت ارضی کشور در شرایط سختی که وجود داشت و هنوز هم وجود دارد، ایفا کردند، اظهار داشت: ما با اقتدار این شرایط را پشت سر گذاشتیم و خواهیم گذاشت.

عراقچی بیان کرد: نیروهای مسلح ما با آمادگی کامل و صد در صد خود هرگونه توطئه دشمنی و حمله به جمهوری اسلامی ایران را ناکام گذاشتند و دشمنان را از اینکه بتوانند خدشه‌ای به امنیت ما وارد کنند، ناامید کردند. ما هر روز با توطئه‌های جدیدتری در منطقه مواجهیم. امروز حضور نیروهای تروریستی تکفیری به بقیه دشمنان ما اضافه شد و امروز ثابت شد که این گروه‌های تروریستی تکفیری در کنار آمریکا و رژیم صهیونیستی حرکت می‌کنند.

دریا میدان رشد اقتصادی، قدرت و ثروت

غلامعلی حداد عادل عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام یکی دیگر از سخنرانان آئین بزرگداشت روز نیروی دریایی ارتش و اولین نشست تخصصی کلی توسعه دریا محور و اقتدار دریایی در راستای تبیین سیاست‌های ابلاغی فرماندهی معظم کل قوا حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله) در مرکز همایش‌های بین‌المللی خلیج فارس بود، وی در این مراسم با بیان اینکه ایرانیان و مسلمانان از دیرباز با دریا عجین بوده‌اند، گفت: دریا میدان تعامل و ارتباط مسلمانان با جهانیان بوده است.

حداد عادل در ادامه سخنان خود به آثار مکتوب در حوزه دریا و دریانوردی اشاره کرد و گفت: کتب مختلفی در اسلام در حوزه دریا نوردی وجود دارد که از آن جمله می‌توان به آثار ابن ماجد اشاره کرد که یکی از اسناد موجود و آثار اثبات کننده در خصوص حضور ایرانیان در عرصه دریا است.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: بسیاری از اصطلاحات فارسی در حوزه دریا نوردی وارد علوم دریا نوردی شده است و ایرانیان مقام والایی در حوزه دریا نوردی دارند.

حداد عادل در بخش دیگری از سخنان به سیاست‌های کلی دریامحور اشاره کرد و گفت: هر موجود زنده حیات خود را از آب می‌گیرد و آب مایع آبادانی است و دریا میدان رشد اقتصادی، قدرت و ثروت است و با جرأت می‌توان گفت هر کشوری که در دریا حضور بیشتری دارد اقتدار بیشتری دارد.

وی افزود: ثروت و تولید در بنادر بیش از جاهای دیگر است و این واقعیت‌های توسعه دریامحور از اهمیت بالایی برخوردار است.

حداد عادل گفت: مجمع تشخیص مصلحت تلاش گسترده‌ای برای تدوین سیاست‌های توسعه دریا محور داشت و با طی فرایند طولانی و تخصصی در کمیسیون‌های مختلف مجمع در ۸ جلسه طولانی از اسفند سال ۱۴۰۲ تا اردیبهشت سال ۱۴۰۲ پیش‌نویس را تهیه کرد و حدود سه هزار نفر ساعت روی سیاست‌های کلی توسعه دریا محور کار شده است.

وی افزود: در این سیاست‌ها بر یکپارچه بودن کار دریایی و توسعه فعالیت‌های اقتصادی دریا محور، توسعه مشارکت داخلی، تدوین طرح جامع توسعه دریامحور و بهره برداری از ظرفیت‌های مختلف و توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری با همسایگان تاکید شده است.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: باید برای تحقق توسعه دریا محور، یک ساختار چابک طراحی و از ظرفیت بومی استفاده و از سرمایه گذاری بخش خصوصی و بین‌المللی استفاده شود. البته مهم‌تر از همه چیز امنیت سرمایه گذاری و امنیت عمومی باید حفظ شود.

حداد عادل گفت: تاریخ به خوبی نشان داده هر ملتی به دنبال ماندگاری است باید روی پای خود بایستد و توسعه قدرت دریایی و مأموریت نیروی دریایی ارتش در طی دور دنیا نمونه‌ای از این اقتدار و اقدام برای ماندگاری است.

وی افزود: ما اطمینان داریم جمهوری اسلامی ایران و نیروی دریایی در آینده روزهای روشن‌تر و موفقیت‌های گسترده‌تری خواهد داشت.

رژه دریایی یگان‌های شناوری ارتش و سپاه

برگزاری رژه دریایی یگان‌های شرکت کننده از مقابل ناو موشک‌انداز جمهوری اسلامی ایران «زره» در خلیج فارس آخرین بخش آئین بزرگداشت روز نیروی دریایی ارتش و اولین نشست تخصصی کلی توسعه دریا محور و اقتدار دریایی در راستای تبیین سیاست‌های ابلاغی فرماندهی معظم کل قوا حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله) بود که با حضور سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه، غلامعلی حداد عادل عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، امیر دریادار شهرام ایرانی فرمانده نیروی دریایی ارتش در خلیج فارس برگزار شد، در این رژه اقتدار یگان‌های شناور و پروازی نیروهای دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران شامل ناو زره، ناوشکن‌های جماران، دنا، بایندر، ناو موشک‌انداز گناوه، یک فروند هاورکرافت، زیر دریایی‌های کلاس قدیر و فاتح همچنین ناوهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شامل ناو شهید سلیمانی، ناو شهید ناصر و شهید ستار محمودی شرکت داشتند.