به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شهروند، شمارش معکوس برای بسته‌شدن پنجره جمعیت در کشور آغاز شده است. روند رشد جمعیت در کشور نشان می‌دهد در سال‌هایی نه چندان دور، جامعه‌ای پیر خواهیم داشت و سالمندان سهم قابل توجهی از جمعیت را به خود اختصاص خواهند داد.
قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در سال ١٤٠٠ به تصویب رسید تا از سقوط ایران در چاله جمعیتی جلوگیری کند. مجلس با تصویب قانون جوانی جمعیت برای هر یک از دستگاه‌های دولتی که در افزایش جمعیت می‌توانند نقش ایفا کنند، تکالیفی را معین کرد. مسئولان موظف شدند در فرصت طلایی پنجره جمعیتی، حداقل میزان باروری را در حد جانشینی حفظ کنند و اجازه ندهند که رشد جمعیت به صفر برسد.
در همین راستا تلاش‌های مختلفی از سوی سیاست‌گذاران و دولت انجام شده تا کشورمان از بحران سالخوردگی خارج شود. در این راستا تسهیلاتی برای خانواده‌ها پیش بینی شد تا جوانان را برای فرزندآوری ترغیب کند. در همین راستا وزارت بهداشت به عنوان یکی از تاثیرگذارترین نهادهای دولتی در زمینه سلامت جامعه، ۴۰ درصد احکام این قانون را برعهده دارد.
یکی از اقدامانی که این وزارتخانه برای افزایش موالید در کشور انجام می دهد، حمایت از زوج های جوان در پیشگیری و درمان ناباروری است. البته وزارت بهداشت در درمان ناباروری تنها نیست. جمعیت هلال احمر، با راه اندازی مرکز ناباروری در سال ۱۳۹۲، در کنار وزارت بهداشت از کاهش جمعیت کشور جلوگیری می‌کند و در راستای تحقق منویات مقام معظم رهبری قدم برمی‌دارد.
صابر جباری، رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت با بیان اینکه قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» را برای ترویج سیاست‌های جمعیتی اجرا کرده‌ایم، می‌گوید: «تخمین زده می‌شود حدود ١٠ تا ١٥ درصد از زوج‌های سنین باروری در دنیا با مشکل ناباروری مواجه باشند.
در ایران بر اساس آخرین مطالعه کشوری انجام شده در سال ١٣٩٨، میزان شیوع عمری ناباروری اولیه و ثانویه در زنان ایرانی در هر ازدواج در کل کشور به ترتیب ١١,٩ و١٥.٣ درصد بود. چنانچه ناباروری کلی را تجربه هر نوع ناباروری از نوع اولیه و ثانویه تعریف کنیم، شیوع عمری ناباروری کلی در زوج های ایرانی ٢٠.٣ درصد بوده است.
به همین خاطر برنامه‌ریزی همه جانبه برای پیشگیری و درمان ناباروری بر همه ابعاد جسمی، اجتماعی و روانی سلامت خانواده ها تاثیرگذار است. او به خدمات دولت در حوزه ناباروری اشاره می‌کند: یکی از خدمات ویژه دولت، خدمات مرتبط با ناباروری است. بر اساس ماده ٤١ و ٤٢ و ٤٣ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی این مسئولیت را دارد که تسهیلات لازم به منظور ارایه خدمات پیشگیری و تشخیص به هنگام و درمان ناباروری را در قالب نظام شبکه در دسترس همگان قرار دهد. در بند ١٦ سیاست های کلی برنامه هفتم توسعه سال ١٤٠١ نیز به «افزایش نرخ باروری و موالید به حداقل ٢,٥ طی پنج سال با حمایت همه جانبه از فرزندآوری و رفع موانع و ایجاد مشوق های مؤثر و اصلاح فرهنگی» تاکید شده است.
در این راستا بر اساس ماده ٤٢ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت «دستورالعمل پیشگیری ،تشخیص بهنگام و درمان ناباروری» در قالب نظام ارجاع و سطح بندی خدمات برای اولین بار تدوین ،ابلاغ و اجرایی شد.» صابر جباری در ادامه می‌گوید: ماده ۴۱ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در ارتباط با مراکز درمان ناباروری است.
در ماده ۴۱ قانون جوانی جمعیت آمده است که در راستای بند «ح» ماده (۱۰۲) قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف است حداکثر ظرف دوسال پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون، نسبت به تجهیز یا راه‌اندازی حداقل یک مرکز تخصصی درمان ناباروری سطح دو در دانشگاه‌های علوم پزشکی و حداقل یک مرکز درمان ناباروری سطح سه به ازای هر استان اعم از دولتی و عمومی غیر دولتی در قالب نظام سطح‌بندی خدمات متناسب با الگوی جمعیتی اقدام‌کند.
رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت، با بیان اینکه نسبت به احداث مراکز درمان ناباروری و ارایه خدمات سطح دو اقدام کرده‌ایم، می‌گوید: ۸۷ مرکز درمان ناباروری سطح دو در کشور ایجاد کرده‌ایم. هیچ مرکز درمان ناباروری سطح ۲ در کشور وجود نداشت اما شرایط حال حاضر به نحوی است که در تمام دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور حداقل یک مرکز درمان ناباروری سطح ۲ وجود دارد. ۳۷هزار و ۴۹۲ نفر برای درمان ناباروری به مراکز سطح ۲ مراجعه کرده‌اند که در این زمینه موفقیت ۳۰ درصدی حاصل شده است. ۱۲۸ مرکز درمان ناباروری سطح ۳ نیز در تمام استان‌های کشور وجود دارد که از این تعداد ۵۱ مرکز دولتی و مابقی خصوصی هستند.
جباری در رابطه با مراکز درمانی سطح یک، دو و سه توضیح می‌دهد: «سطح یک شامل خانه بهداشت، پایگاه سلامت، پایگاه ضمیمه، مراکز خدمات جامع سلامت شهری و روستایی،. مطب های متخصصین زنان و زایمان، اورولوژی، پزشک عمومی و مامایی است. سطح دو نیز شامل مراکز ناباروری می شود که تمام افراد متقاضی ارزیابی ناباروری با مراجعه مستقیم یا تمام افراد ارجاع شده از سطح یک، به آن مراجعه می کنند و تحت ارزیابی، درمان، خدمات مشاوره ای ناباروری قرار می گیرند. سطح ٣ هم شامل تمام افراد ارجاع شده از سطوح یک یا دو می‌شود که جهت ارزیابی و تشخیص ناباروری، درمان‌های پیشرفته به آن مراجعه می‌کنند.
او در ادامه به اقدامات وزارت بهداشت پس از تصویب قانون جوانی جمعیت اشاره می‌کند: پذیرش فلوشیپ ناباروری از ٢٦ نفر به ٣٨ افزایش پیدا کرده است که رشد ٣١,٥ درصدی را نشان می‌دهد. دستورالعمل حمایت از زوج‌های نابارور توسط سازمان‌های بیمه‌گر در سال ۱۴۰۱ اعلام شد و در اواخر سال ۱۴۰۲ مورد بازنگری قرار گرفت که به موجب آن حمایت‌های بیمه‌ای افزایش یافت.
هر زوج نابارور اگر برای درمان به مراکز دولتی و دانشگاهی مراجعه کنند ۹۰ درصد هزینه درمان و اگر برای درمان به مراکز خصوصی مراجعه کنند ۷۰ درصد تعرفه خصوصی را سازمان‌های بیمه‌گر تقبل می‌کنند. افزایش پذیرش دستیاران تخصصی زنان و زایمان از ٢٩٢ به ٣٤٤ نفر افزایش یافت که رشد ١٥درصدی داشته است. به بیش از یک میلیون و نود و پنج هزار نفر افراد مراجعه کننده به مراکز درمان ناباروری خدمت رسانی شده است و میزان موفقیت درمان ناباروری در سطوح ٢ و ٣افزایش درصدی داشته است.
جباری با بیان اینکه ماده ۴۲ قانون جوانی جمعیت در ارتباط با تشخیص به موقع ناباروری برای درمان آن است، توضیح می‌دهد: بررسی‌ها بیانگر این است که پیش از تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در زمینه تشخیص ناباروری عملکرد مناسبی نداشتیم، اما اکنون شرایط تغییر کرده و توانایی تشخیص به موقع ناباروری را داریم.
او در ادامه می‌گوید: بر اساس ماده ۴۲ قانون جوانی جمعیت، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف است دستورالعمل و راهنمای بالینی هماهنگ کشوری مربوط به پیشگیری، تشخیص به هنگام و درمان افراد نابارور و در معرض ناباروری را با رعایت شاخص‌ها و مفاد نقشه مهندسی فرهنگی کشور با بهره‌گیری از تخصص‌های مرتبط در قالب نظام سطح بندی خدمات ضمن ادغام در شبکه بهداشت با رویکرد به روزرسانی، حداکثر تا ٦ماه پس از لازم الاجرا شدن این قانون تدوین و پس از تصویب وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ابلاغ کند.
رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت، همچنین از ارائه خدمات طب ایرانی در سطح سوم خدمات در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور، می‌گوید: طب ایرانی را در نظام سلامت ادغام کرده‌ایم. ۴۸ دانشگاه علوم پزشکی کشور نسبت به ادغام طب ایرانی در نظام سلامت اقدام کرده‌اند و این خدمات در سطوح مختلف از جنین تا سالمندی ارائه می‌شود.
مرکز درمان ناباروری رویش و خدمات هلال‌احمر
مرکز درمان ناباروری رویش هلال،سال ١٣٩٢ با همکاری پژوهشگاه رویان فعالیت خود را آغاز کرد و هم اکنون با بهره گیری از توانمندی های تیم تخصصی و مجرب خود در بخش ها و کلینیک های گوناگون به ارائه خدمات درمان ناباروری در سطح ملی و فراملی می‌پردازد. مژگان سادات هاشمی»، مدیر مرکز ناباروری رویش که از نخستین روز راه‌اندازی این مرکز، در اینجا مشغول به کار بوده، می‌گوید: « این مرکز مجهز به درمانگاه تخصصی، کلینیک مشاوره، آزمایشگاه اسپرم، کلینیک و اتاق عمل مردان، اتاق عمل لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی، اتاق عمل زنان، آزمایشگاه جنین شناسی و IVF، آزمایشگاه PGD و PND آزمایشگاه انجماد و بانک ذخیره سلولی است.»
او در ادامه می‌گوید: مرکز درمان ناباروری رویش هلال، با توجه به توانمندی های علمی و برجستگی های پژوهشی و درمانی متخصصان خود با به کارگیری بهترین تجهیزات در بخش های مختلف در حال ارائه درمان های تخصصی ناباروری و نازایی در سطح جهانی است. این مرکز از دانش فنی و متخصصان تراز اول پژوهشگاه رویان نیز استفاده می کند.
در مرکز رویش هلال امکانات و تجهیزات مورد نیاز برای انتخاب روش های رایج باروری وجود دارد.بیمارانی داشتیم که با سابقه ۳۰ سال ناباروری و سن بالای ۴۷ سال به اینجا آمده‌اند و صاحب فرزند شده‌اند. ۲۴ هزار پرونده تاکنون در این مرکز تشکیل شده و بیش از ٢هزار کودک به کمک متخصصان مرکز رویش به دنیا آمده‌اند. هاشمی می‌گوید: «میزان موفقیت در انواع پرونده‌های مرکز رویش، در سطح متوسط آمار جهانی است. ٢٥درصد از کیس‌های آی.یو.آی و ٥٠درصد در آی.وی.اف در اینجا شانس موفقیت دارند. تمام خدمات هم تحت پوشش درمانی قرار دارد و مراجعه کنندگان می‌توانند از خدمات بیمه‌ای نیز استفاده کنند.»