ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، ایران در طول دهه‌های گذشته همواره به دنبال دستیابی به لایه‌های پیشرفته در حوزه‌های علمی و فناوری بوده و در این مسیر، مقام معظم رهبری بارها بر اهمیت پیشرفت در هوش مصنوعی تأکید کرده است.

یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که ایشان در سخنرانی‌های خود به آن پرداخته‌اند، لزوم دستیابی ایران به "لایه‌های عمیق هوش مصنوعی" و از آنطرف قرار گرفتن ایران در بین 10 کشور برتر هوش مصنوعی است.

یکی از اصلی‌ترین چالش‌ها در این مسیر، پراکندگی اسناد و سیاست‌گذاری‌های مرتبط با هوش مصنوعی میان نهادهای مختلف است. دستگاه‌های مختلف دولتی و خصوصی در طول سال‌ها اسناد و برنامه‌هایی را در این زمینه تدوین کرده‌اند، اما نبود یک چارچوب هماهنگ و یکپارچه، روند توسعه هوش مصنوعی در کشور را کند کرده است.

ایجاد "سازمان ملی هوش مصنوعی" یکی از اقدامات مهم در راستای رفع این چالش‌ها بود. این سازمان با هدف یکپارچه‌سازی سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های کلان در حوزه هوش مصنوعی تأسیس شد. با این حال، همچنان سوالاتی در مورد کارکرد و برنامه‌های این سازمان مطرح است و نیاز به تحلیل و بررسی دقیق‌تری دارد.

شرکت‌های دانش‌بنیان نیز در این مسیر نقشی کلیدی دارند. این شرکت‌ها به‌عنوان نیروهای محرکه‌ اقتصاد نوآوری و توسعه‌ی فناوری در کشور، قادرند تحولات بزرگی در حوزه هوش مصنوعی ایجاد کنند. با توجه به اینکه بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران در حوزه فناوری‌های پیشرفته فعال هستند، نقش آن‌ها در تسریع پیشرفت‌های هوش مصنوعی، غیرقابل انکار است. همچنین، این شرکت‌ها توانایی ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و ارتقاء سطح دانش و مهارت‌های تخصصی نیروی کار را نیز دارند.

برای اینکه ایران بتواند در حوزه هوش مصنوعی به موفقیت‌های بیشتر دست یابد، به ابزارها و زیرساخت‌های متعددی نیاز دارد. از جمله این ابزارها، می‌توان به دسترسی به داده‌های بزرگ و متنوع، توانایی پردازش بالا، تربیت نیروی انسانی متخصص، و ایجاد همکاری‌های بین‌المللی اشاره کرد. علاوه بر این، سیاست‌گذاری‌های هماهنگ و پایدار در سطح ملی نیز برای تسریع روند توسعه ضروری است.

در مقایسه با کشورهای منطقه و سایر کشورهای پیشرو در حوزه هوش مصنوعی، ایران هنوز فاصله زیادی دارد. کشورهایی مانند امارات متحده عربی و عربستان سعودی، برنامه‌های گسترده‌ای برای تبدیل شدن به قطب‌های هوش مصنوعی در منطقه دارند و سرمایه‌گذاری‌های کلانی در این زمینه انجام داده‌اند. در این رقابت منطقه‌ای، ایران برای حفظ و ارتقای جایگاه خود باید تلاش‌های جدی‌تری انجام دهد و برنامه‌های جامع‌تری را به اجرا بگذارد.

به همین بهانه، میزبان دکتر ابوالحسن فیروزآبادی؛ دبیر سابق شورای عالی فضای مجازی و مدیر گروه توسعه فناوری زعیم در خبرگزاری تسنیمبودیم و در رابطه با چالش‌های حوزه هوش مصنوعی در کشورمان گفت‌و‌گو کردیم. بخش اول این گفت‌و‌گو با عنوان "آیا ایران از پیچ تاریخی هوش مصنوعی صحیح و جامع عبور میکند؟" منتشر شد.

در ادامه بخش دوم این گفتگو را از نظر می‌گذرانید:

تسنیم: چه موانع و چالش‌هایی بر سر راه توسعه هوش مصنوعی در ایران وجود دارد و شورای عالی فضای مجازی چگونه می‌تواند برای رفع این موانع اقدام کند؟

زمانی که عضو شورای عالی فضای مجازی بودم، معتقد بودم که برای مقابله با قدرت نرم رو به رشد در جهان، باید بر تقویت اقتصاد دیجیتال تمرکز کنیم. تقویت زیرساخت‌های رسانه‌های اجتماعی داخلی و حوزه‌های فناورانه کشور از اولویت‌های ما بود، اما با چالش بزرگی روبرو بودیم: فقدان بازیگران قدرتمند بخش خصوصی در ایران.

در آن زمان، بسیاری معتقد بودند که شورای عالی فضای مجازی باید رهبری این حوزه را بر عهده بگیرد. اما این شورا عمدتاً یک نهاد سیاست‌گذاری است و قدرت اجرایی کافی برای عملیاتی کردن تصمیمات ندارد. شورای عالی فاقد جایگاه مشخصی در ساختار قدرت کشور است و نمی‌تواند دستگاه‌های اجرایی را به اجرای مصوبات خود ملزم کند.

شورای عالی فضای مجازی، علی‌رغم اهمیت آن، از لحاظ قانونی جایگاه مشخصی در زنجیره قدرت کشور ندارد. این شورا، گرچه از حمایت‌های رهبری برخوردار است، اما فاقد اختیارات لازم برای الزام دستگاه‌های اجرایی به اجرای مصوبات خود است. به عبارت دیگر، شورای عالی فاقد اهرم‌های اجرایی مانند بودجه یا پشتوانه قدرت قهریه است که بتواند تصمیمات خود را به مرحله عمل برساند. این امر باعث می‌شود تا مصوبات شورا بیشتر جنبه‌ توصیه‌ای داشته باشد و برای اجرایی شدن آن‌ها نیاز به همکاری سایر قوا باشد.

ما فاقد نیروی محرک و اجرایی هستیم. بنابراین باید به دنبال ایجاد چنین نیرویی باشیم. از همان ابتدا معتقد بودم که یکی از راه‌های حل این مشکل، ایجاد شرکت‌های بزرگ است. بسیاری از مشکلات کشور به دلیل نبود شرکت‌های بزرگ و قدرتمند است. این شرکت‌ها می‌توانند در حوزه‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری فعالیت کنند. در حال حاضر، ما حتی یک شرکت نرم‌افزاری با 20 هزار کارمند هم نداریم. در حوزه سخت‌افزار نیز وضعیت به مراتب بدتر است؛ نه تنها شرکت بزرگی نداریم، بلکه حتی صنعت مونتاژ سخت‌افزار نیز در کشور توسعه نیافته و تمام نیازهایمان در این حوزه از خارج تأمین می‌شود.

تسنیم: با توجه به اهمیت هوش مصنوعی، چه اقداماتی باید انجام شود تا ایران بتواند در این حوزه به جایگاه قابل قبولی دست یابد؟

تقریباً تمامی قطعات و تجهیزات حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) کشور وارداتی هستند. حتی بخش قابل توجهی از محصولات نهایی مانند گوشی‌های تلفن همراه نیز مونتاژ شده و وارد می‌شوند. صادرات محصولات  ICT نیز بسیار محدود بوده و عمدتاً به محصولات مونتاژی ساده مانند کابل‌های مسی خلاصه می‌شود. ایجاد شرکت‌های بزرگ در حوزه ICT، چه خصوصی و چه خصولتی، ضروری است.

 این شرکت‌ها می‌توانند با ایجاد هماهنگی با نخبگان و دانشگاه‌ها، پروژه‌های بزرگ ملی را اجرا کنند. فقدان شرکت‌های بزرگ، مانع از اجرای پروژه‌های کلان ملی و در نتیجه، مانع از دستیابی به قدرت نرم و ایفای نقش فعال در عرصه بین‌المللی می‌شود. کشوری که قادر به اجرای پروژه‌های بزرگ نباشد، نمی‌تواند در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشرو بوده و در رقابت‌های جهانی پیروز شود.

از طرفی، نمی‌توانیم در حوزه فضای مجازی و هوش مصنوعی صرفاً به منافع داخلی فکر کنیم. ذات فضای مجازی جهانی است و ما نمی‌توانیم از این واقعیت چشم‌پوشی کنیم. بنابراین، در حوزه هوش مصنوعی باید به دقت رصد کنیم که کشورهای پیشرو مانند چین چه سیاست‌ها و اقداماتی انجام داده‌اند. حتی کشورهای اروپایی که در برخی حوزه‌ها شرکت‌های بزرگ دارند، در حوزه هوش مصنوعی با چالش‌هایی روبرو هستند.

تسنیم: چه کسی باید مسئولیت رصد و نظارت بر حوزه هوش مصنوعی را بر عهده بگیرد؟

به طور معمول، دولت‌ها این وظیفه را بر عهده می‌گیرند. بسیاری از کشورها، از جمله امارات متحده عربی، وزارتخانه‌های تخصصی برای هوش مصنوعی و فضای مجازی ایجاد کرده‌اند.

تسنیم: آیا ایجاد "وزارتخانه هوش مصنوعی" در ایران نیز ضروری است؟

به نظرم ایجاد وزارتخانه به شرط آنکه همراه با تعریف و اجرای پروژه‌های بزرگ ملی باشد، می‌تواند مفید باشد. این وزارتخانه می‌تواند نقش نظارتی داشته باشد و جایگاه هوش مصنوعی را در اقتصاد، جامعه، امنیت و فرهنگ کشور تعریف کند. با این حال، این وزارتخانه نباید به صورت مستقیم وارد فعالیت‌های اجرایی شده و باید از تصدی‌گری پرهیز کند.

الگوی موفقیت شرکت‌های بزرگ فناوری در آمریکا بر اساس همکاری، تقسیم کار و سرمایه‌گذاری کلان است. این شرکت‌ها با هماهنگی با استانداردهای جهانی، به ویژه در حوزه ارتباطات، توانسته‌اند به پیشرفت‌های چشمگیری دست یابند. برای مثال، در حوزه شبکه‌های ارتباطی، شرکت‌های بزرگ با هم همکاری می‌کنند تا استانداردهایی مانند نسل پنجم و ششم ارتباطات را تعریف کنند که نیازهای فناوری‌های نوظهور مانند هوش مصنوعی، از جمله کاهش تاخیر در ارتباطات، را برآورده کند.

هوش مصنوعی، با وجود دقت بالا، هنوز در مقایسه با هوش انسان در زمینه انعطاف‌پذیری و تعمیم‌پذیری محدودیت‌هایی دارد. هوش مصنوعی قطعاً هوش انسان را ندارد هرچند که دقت کمی آن بیش از انسان است. برای بهره‌برداری کامل از پتانسیل هوش مصنوعی، نیازمند ایجاد شبکه‌هایی از دستگاه‌های هوشمند هستیم که بتوانند با هم ارتباط برقرار کرده و به صورت هماهنگ عمل کنند. تحقق این هدف، به عنوان مثال در حوزه خودروهای خودران، مستلزم ایجاد زیرساخت‌های ارتباطی قوی و استانداردسازی پروتکل‌های ارتباطی بین خودروها است.

تسنیم: این سیستم‌ها چه زمانی می‌توانند به صورت شبکه‌ای با هم تعامل کنند؟ نقش سخت‌افزارهای قدرتمند مانند GPU و TPU در پیشرفت سریع هوش مصنوعی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

زمانی که تبادل اطلاعات بین آنها با کمترین تأخیر ممکن انجام شود. برای رسیدن به این هدف، استانداردهای ارتباطی نسل پنجم و ششم باید به خوبی تعریف شده و مورد پذیرش جهانی قرار گیرند. این همان الگویی است که شرکت‌های فناوری آمریکایی با موفقیت اجرا کرده‌اند و امروزه رهبری حوزه فناوری را در دست دارند. پیشرفت‌های چشمگیر فعلی در حوزه هوش مصنوعی، نتیجه سرمایه‌گذاری‌های کلان و تلاش‌های مستمر این شرکت‌ها در زمینه نرم‌افزار و سخت‌افزار است.

ایده‌های اولیه هوش مصنوعی را "تورین" در دهه 1950 مطرح کرد و پایه‌های ریاضی آن نیز تا دهه 1980 در دانشگاه‌ها توسعه یافت. اما تا چند دهه اخیر، این ایده‌ها به مرحله عملیاتی شدن نرسیدند. شرکت‌های بزرگ فناوری با سرمایه‌گذاری‌های هنگفت خود، این فناوری را از مرحله آزمایشگاه به بازار مصرف منتقل کردند.

این شرکت‌های بزرگ فناوری، هم در حوزه نرم‌افزار و هم سخت‌افزار سرمایه‌گذاری‌های کلانی انجام دادند. آنها با توسعه پردازنده‌های قدرتمندی مانند GPU و TPU که برای انجام محاسبات پیچیده مورد نیاز در هوش مصنوعی طراحی شده‌اند، یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی این فناوری را برطرف کردند.

یکی از اصلی‌ترین دلایل عدم پیشرفت قابل توجه هوش مصنوعی در گذشته، نبود سخت‌افزارهای قدرتمند و مناسب برای انجام محاسبات پیچیده و یادگیری ماشینی بود.

پیش از این، یکی از دلایل اصلی کندی پیشرفت هوش مصنوعی، نبود سخت‌افزارهای کافی قدرتمند بود. الگوریتم‌های یادگیری ماشین به قدرت محاسباتی بسیار بالایی نیاز دارند تا بتوانند حجم عظیمی از داده‌ها را پردازش کنند.

شرکت‌هایی مانند AMD، Intel و Nvidia با تولید پردازنده‌های تخصصی، این نیاز را برطرف کرده و زمینه را برای پیشرفت سریع هوش مصنوعی فراهم آوردند. جالب است که شرکت‌های نرم‌افزاری بزرگی مانند مایکروسافت و گوگل نیز به این نتیجه رسیده‌اند که برای پیشبرد اهداف خود در حوزه هوش مصنوعی، نیاز به توسعه سخت‌افزارهای اختصاصی دارند.

علاوه بر پردازنده‌های گرافیکی (GPU) و پردازنده‌های تنسور (TPU)، شرکت‌ها در حال بررسی استفاده از محاسبات کوانتومی برای افزایش قدرت پردازشی هستند. پیشرفت‌های چشمگیر در حوزه کوانتوم، به ویژه در مقیاس نانو، این امکان را فراهم کرده است تا تراشه‌های بسیار کوچک و قدرتمندی تولید شوند.

این تراشه‌ها می‌توانند تعداد بسیار زیادی هسته پردازشی را در یک فضای بسیار کوچک جای دهند. به عبارت دیگر، انقلاب در فناوری نانو، به تولید پردازنده‌هایی منجر شده است که توان محاسباتی آن‌ها به طور تصاعدی افزایش یافته است.

تسنیم: ایران برای رسیدن به خودکفایی در حوزه تولید تراشه و توسعه هوش مصنوعی، به چه اقداماتی نیاز دارد؟

مهندسان موفق شده‌اند پردازنده‌هایی تولید کنند که 86 گیگابایت حافظه رم را در خود جای می‌دهند. این دستاورد نشان‌دهنده پیشرفت چشمگیر در فناوری ساخت تراشه‌ها است و به دانشمندان اجازه می‌دهد حجم عظیمی از داده را در فضایی بسیار کوچک ذخیره کنند.

رقابت شدید بین کشورهای قدرتمندی مانند چین و آمریکا بر سر تولید تراشه‌های پیشرفته، نشان از اهمیت حیاتی این فناوری در دنیای امروز دارد.

چین در حال حاضر قادر به تولید تراشه‌های 17 نانومتری و آمریکا تراشه‌های 3 نانومتری است! در مقابل، روسیه از فناوری قدیمی‌تر 80 نانومتری استفاده می‌کند. ایران نیز در این حوزه عقب مانده است، اگرچه در گذشته تلاش‌هایی برای توسعه صنعت میکروالکترونیک صورت گرفته است.

در دوران پهلوی، سرمایه‌گذاری‌هایی برای توسعه صنعت میکروالکترونیک در ایران انجام شد و حتی کارخانه تولید تراشه در شیراز راه‌اندازی شد اما متأسفانه این سرمایه‌گذاری‌ها به نتیجه نرسید و صنعت میکروالکترونیک ایران نتوانست به بلوغ برسد.

تسنیم: چگونه می‌توان صنعت میکروالکترونیک ایران را تقویت کرد تا بتوانیم تراشه‌های مورد نیاز برای سیستم‌های هوش مصنوعی را در داخل کشور تولید کنیم؟

صنعت میکروالکترونیک به عنوان یکی از صنایع مادر، نقش کلیدی در توسعه فناوری‌های دیگر ایفا می‌کند. برای توسعه این صنعت در ایران، نیاز به سرمایه‌گذاری‌های کلان و برنامه‌ریزی بلندمدت است.

در مرکز فضای مجازی، در یک گردش کار، دستوری از مقام معظم رهبری دریافت شد که استفاده از سرورهای آمریکایی در زیرساخت‌های کشور را ممنوع می‌کرد. دلیل این ممنوعیت، نگرانی از وجود درِ پشتی یا بدافزار در این سرورها بود که ممکن است از راه دور فعال شده و به زیرساخت‌های حیاتی کشور آسیب برساند. این نگرانی براساس سیاست‌های برخی کشورها مبنی بر ایجاد وابستگی فناوری در کشورهای دیگر و بهره‌برداری از آن در مواقع بحرانی شکل گرفته است.در کشور چین هم اکنون به سرعت در حال جایگزینی سرورهای وطنی بجای سرورهای آمریکایی هستند.

چین با سرمایه‌گذاری گسترده در آموزش نیروی انسانی متخصص و توسعه صنایع مختلف، به ویژه خودروسازی و رباتیک، به دنبال تبدیل شدن به کارخانه جهان از طریق هوشمند سازی صنایع است. استراتژی چین بر تولید انبوه و کاهش هزینه‌ها متمرکز است. یکی از پروژه‌های بزرگ چین، هوشمندسازی شهرهای بزرگ است که فرصتی برای کاربرد گسترده هوش مصنوعی در حوزه‌های مختلف مانند پردازش زبان طبیعی و اینترنت اشیا فراهم می‌کند.

تسنیم: اروپایی‌ها در موضوع هوش مصنوعی چه وضعیتی دارند؟

شرکت‌های بزرگ اروپایی در حوزه فناوری، به ویژه هوش مصنوعی، با چالش‌های جدی مواجه هستند. آن‌ها نه منابع مالی گسترده‌ای مانند شرکت‌های چینی دارند و نه می‌توانند مانند گذشته در سطح جهانی رقابت کنند. بحران‌های اقتصادی اخیر، به ویژه بحران بدهی در یونان، اقتصاد اروپا را تضعیف کرده است. به همین دلیل، بسیاری از کشورهای اروپایی از قطار پیشرفت فناوری جا مانده‌اند.

در پاسخ به این چالش‌ها، کشورهای اروپایی به سمت حمایت از استارت‌آپ‌ها روی آورده‌اند. آن‌ها امیدوارند با سرمایه‌گذاری روی شرکت‌های نوپا، بتوانند نوآوری و خلاقیت را در اقتصاد خود تقویت کنند. اما واقعیت این است که سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ‌ها زمان‌بر است و برای پیاده‌سازی پروژه‌های بزرگ و بلندمدت مانند هوشمندسازی شهرها، به منابع مالی قابل توجهی نیاز است.

مشکلات اقتصادی اروپا به زیرساخت‌های ارتباطی نیز آسیب رسانده است. وضعیت شبکه‌های ارتباطی در بسیاری از کشورهای اروپایی نسبت به برخی کشورهای در حال توسعه کمتر مطلوب است. به همین دلیل، اپراتورهای اروپایی به دنبال ادغام با یکدیگر هستند تا بتوانند هزینه‌های خود را کاهش دهند و خدمات بهتری را به مشتریان ارائه دهند. کنفرانس اخیر موبایل در بارسلون نیز با هدف تسهیل این ادغام‌ها برگزار شد.

تسنیم: در توسعه هوش مصنوعی در جهان با چه الگوهایی مواجه هستیم؟

ما در انتخاب مدل توسعه فناوری با سه گزینه‌ اصلی روبرو هستیم. اول، الگوی آمریکایی که نیازمند سرمایه گذاری کلان بوده و ما بازیگر بزرگ نداریم.

 دوم، الگوی استارتاپی که در آن استارتاپ‌ها رشد می‌کنند، اما خطر وابستگی و از دست دادن کنترل بر فناوری را به همراه دارد که این تجربه اتفاق افتاده است که استارتاپ‌ها جذب کشورهای مختلف از جمله کشورهای منطقه شدند. درواقع ممکن است استعدادهای ایرانی به سمت کشورهای حوزه خلیج فارس  به ویژه قطر و امارات جذب ‌شوند و ما با کمبود نیروی متخصص در حوزه‌های حساس مانند هوش مصنوعی و امنیت سایبری مواجه می‌شویم.

سوم الگوی چین است.

راه حل اصلی برای رونق بخشیدن به اقتصاد دیجیتال، توجه به اقتصاد کلان کشور است. خرید شرکت‌های بزرگ دیجیتال مانند دیجی‌ کالا توسط شرکت‌های خصولتی ، نه تنها به رشد اقتصاد دیجیتال کمک نمی‌کند، بلکه می‌تواند به دلیل مشکلات مالی این شرکت‌ها، به آن‌ها آسیب جدی وارد کند. دخالت‌های نهادهای دولتی در حوزه اقتصاد دیجیتال و وضع قوانین دست و پاگیر، مانع رشد و توسعه این بخش شده است. نمونه بارز آن، پرونده‌ای است که برای فیلیمو تشکیل شده و می خواهد این پلتفرم را مجبور به پرداخت جریمه سنگین کند.

در حالی که شرکت‌های بزرگ جهانی به دنبال گسترش فعالیت‌های خود در منطقه هستند، نهادهای دولتی ما به جای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی، به آن‌ها فشار می‌آورند. این رویکرد نه تنها به رشد اقتصاد دیجیتال کمک نمی‌کند، بلکه باعث فرار سرمایه‌ها و نیروی انسانی متخصص از کشور می‌شود.

در حوزه هوش مصنوعی، تشکیل شوراها و تصمیم‌گیری‌های جمعی به تنهایی کافی نیست. دانشگاه‌ها نیز به تنهایی نمی‌توانند رهبری این حوزه را بر عهده بگیرند. بخش خصوصی بزرگ نیز با وجود پتانسیل‌های موجود، ممکن است از نظر بعضی ها به امنیت ملی کشور آسیب برساند. لذا، نیازمند یک رویکرد جامع هستیم که در آن دانشگاه‌ها در جهت توسعه هوش مصنوعی و حفظ امنیت ملی کشور فعالیت کنند البته این بدان معنا نیست که همه کارها را به دانشگاه واگذار کنیم.

تسنیم: به نظر شما، مصوبات اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تا چه اندازه می‌تواند به توسعه هوش مصنوعی در ایران کمک کند و چه موانعی بر سر راه اجرای این مصوبات وجود دارد؟

مصوبات اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، تکالیف را بیشتر متوجه دانشگاه‌ها کرده است؛ از تقویت زیرساخت‌های پژوهشی تا حمایت از استارت‌آپ‌ها. با این حال، نگرانی اصلی این است که این اقدامات به تنهایی برای جبران عقب‌ماندگی کشور در حوزه هوش مصنوعی کافی نباشد. تجربه نشان داده است که ما در بسیاری از پیچ‌های تاریخی فناوری می‌توانیم این عقب‌ماندگی را جبران کنیم البته در پیچ تاریخی ICT، نتوانسته‌ایم به موقع وارد عمل شویم.

در این میان، برخی معتقدند که الگوی توسعه فناوری چین می‌تواند برای ایران الهام‌بخش باشد. بی‌شک، موفقیت چین در حوزه ICT قابل توجه است و می‌توان از تجربیات این کشور بهره برد.

در سال‌های گذشته، تلاش‌هایی برای متنوع ساختن تجهیزات و فناوری‌های خارجی با محصولات چینی صورت گرفته است. برای مثال، با ورود شرکت‌هایی مانند هواوی و ZTE به بازار ایران، وابستگی کشور به شرکت‌های غربی مانند آلکاتل و زیمنس کاهش یافته است. اما این به معنای خودکفایی کامل نیست و همچنان چالش‌های زیادی در این حوزه وجود دارد.

در گذشته، آگاهی ما از استراتژی‌های توسعه‌ای چین محدود بود. اما با گذشت زمان مشخص شد که چین با برنامه‌ریزی دقیق و هدفمند، موفق شده است تا قلمرو مجازی و فیزیکی خود را به طور هماهنگ توسعه دهد. این در حالی است که در کشور ما، تعاریف و اولویت‌های ملی در حوزه فناوری و سیاست خارجی، اغلب به صورت واکنشی و بدون برنامه‌ریزی بلندمدت شکل گرفته است.

یکی از دلایل اصلی مشکلات کنونی ما در حوزه فناوری، عدم تصمیم‌گیری قاطع و به موقع در مسائل کلیدی مانند عضویت در FATF یا اعمال افراطی فیلترینگ است. این عدم تصمیم‌گیری، نه تنها به پیچیدگی مشکلات افزوده، بلکه باعث شده است تا کشور در موقعیت‌های امنیتی قرار گیرد.

امروزه، جامعه ایران به شدت به فیلترینگ حساس شده است و پذیرش آن با مقاومت گسترده روبرو است. با این حال، تصمیم‌گیری در این حوزه به دلیل پیچیدگی‌های سیاسی و اجتماعی، به سادگی امکان‌پذیر نیست.

پایان بخش دوم

انتهای پیام/