ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

به گزارش خبرگزاری مهر، شناسایی حریم گسل‌ها و تدوین ضوابطی برای محدودیت ساخت و ساز توسط مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با عنوان ضوابط ساخت و ساز در حرائم گسلی به دلیل مخاطراتی که به همراه دارند و یا تعدیل ساخت و سازها و مقاوم سازی ساختمان‌هایی که بر روی این محدوده‌ها احداث شده‌اند از جمله اقداماتی است که مجموعه وزارت راه و شهرسازی و مشخصاً مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، بر آن اهتمام داشته است. مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به عنوان یکی از بازوهای پژوهشی و تحقیقاتی وزارت راه و شهرسازی از دهه گذشته شناسایی حریم گسل‌ها را با توجه به قرارگیری ایران در کمربند لرزه‌خیز جهان و قرارگیری ساختمان‌ها، شبکه‌های حمل و نقل و شریان‌های حیاتی و زیرساخت‌ها در برنامه قرار داد.

علاوه بر وظایف ذاتی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در شناسایی حریم گسل‌ها، مطابق با دو ضابطه؛ آئین‌نامه ۲۸۰۰ (آئین‌نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله) و ماده ۱۴ قانون مدیریت بحران کشور، مرکز تحقیقات رسماً مسئولیتی ویژه یافت تا نسبت به شناسایی محدوده حریم گسل‌های اصلی و ممنوعیت ساخت ساختمان‌های با اهمیت که در هنگام بحران‌ها باید فعال بوده به وظایف خود برای خدمت رسانی ادامه دهند اقدام کند. همچنین بر اساس این قانون و استاندارد ممنوعیت قرارگیری ساختمان‌هایی که حاوی مواد خطرزا بوده و در زمان زلزله نشت از آنها سبب بروز سوانح گسترده می‌شود در برنامه قرار گرفت.

با ابلاغ قانون، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی مسئولیت یافت تا ضمن شناسایی حریم گسل‌های اصلی با طول بیش از ۱۰ کیلومتر در شهرهای کشور و ارائه راهکارها و دستورالعمل‌های ساخت و ساز برای کاهش ریسک در این محدوده نسبت به تدوین آنها اقدام کند که این کار در همکاری با معاونت معماری و شهرسازی در حال انجام است. مرکز تحقیقات در همکاری با معاونت معماری و شهرسازی با شناسایی و معرفی این حریم‌ها، موضوع را در شورای عالی شهرسازی و معماری طرح می‌کند و با تصویب این حریم‌ها در شورای عالی شهرسازی و معماری و ابلاغ آنها، ممنوعیت ساخت و ساز در حریم‌های اصلی برای اجرا به استانداران و سایر مسئولان ابلاغ می‌شود.

مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی مطابق با ماده ۱۴ قانون مدیریت بحران کشور و همچنین استاندارد ۲۸۰۰ نسبت به شناسایی حریم گسلی شهرها مسئولیت یافت که این کار از سال‌های گذشته برای ۳۹ شهر آغاز شد. هم اکنون، مطالعات حریم ۳۵ شهر به اتمام رسیده است که از این تعداد، ممنوعیت ساخت و ساز در حریم گسل‌های اصلی ۶ شهر ابلاغ و اجرایی شده است و مابقی نیز برای بررسی و ابلاغ به شورای عالی شهرسازی و معماری ارائه شده است. مطالعات ۴ شهر دیگر نیز به مرور در برنامه قرار گرفته است که مقرر شده تا تکمیل و نهایی شود.

ابلاغ ممنوعیت ساخت و ساز در حریم گسلی ۶ کلان‌شهر

در مرحله نخست از این طرح بزرگ، ۶ کلان‌شهر کشور شامل تهران، کرج، کرمان، مشهد، تبریز و زنجان مورد مطالعه قرار گرفت که پس از انجام مراحل مطالعاتی و ارزیابی‌های میدانی مختلف، نقشه حریم گسلی در شهرهای ذکر شده تهیه و ارائه شد. این کار پس از انجام مراحل قانونی در کارگروه مخاطرات استان‌ها، کمیته فنی استانداری‌ها به تأیید رسید و در نهایت با طرح در شورای‌عالی شهرسازی و معماری، نقشه‌های مذکور به تصویب و تأیید رسید.
هم اکنون نهادهای ذیربط از جمله شهرداری‌ها و ادارات کل راه و شهرسازی جهت پیاده‌سازی در طرح‌های جامع و تفصیلی و اعمال در تصمیم گیری‌های آتی شهرها از نظر کاربری اراضی، تعداد طبقات ساختمان‌ها، نوع ساخت و ساز، ممنوعیت ساخت ساختمان‌های با اهمیت بسیار زیاد و اولویت‌بندی مقاوم‌سازی سازه‌های موجود، نسبت به اجرای آن مسئولیت دارند.

شناسایی حریم گسلی ۹ شهر و ارائه آن به شورای‌عالی شهرسازی و معماری

در مرحله دوم از این طرح، ۹ شهر دیگر شامل؛ بم، شیراز، ساری، قائم‌شهر، لاهیجان، ارومیه، گرگان، سی سخت و اردبیل مورد مطالعه و ارزیابی گسترده میدانی قرار گرفت. در این مرحله نیز جمع‌آوری اطلاعات پایه شهرها، مطالعات تکتونیکی، مطالعات ژئوموفولوژی، مطالعات زمین شناسی، مطالعات ژئوتکنیکی، عملیات ژئوالکتریک، مطالعات و بازدیدهای سازه‌ای، ارزیابی عکس‌های هوایی، برداشت‌های پهپادی، ارزیابی تصاویر راداری و عکس‌های هوایی و غیره انجام شد. پس از تمام کلیه مراحل فنی و مطالعاتی، نتایج در قالب نقشه‌های حریم گسل‌ها و گزارش‌های فنی و مستندات وابسته به شورای‌عالی شهرسازی و معماری به عنوان کارفرمای طرح جهت ارزیابی و تصویب نهایی ارائه شده است.

شناسایی حریم گسلی ۲۴ شهر نیز در مرحله سوم در حال انجام مراحل مختلف مطالعه است. هم اکنون از این ۲۴ شهری که در مرحله مطالعه قرار دارند مطالعات حریم گسلی ۲۰ شهر از جمله اهواز، بوشهر، قم، ساوه، رشت، خوی و سمنان و.... به پایان رسیده است و انجام مطالعات ۴ شهر دیگر در برنامه قرار دارد.