اکران مستند طلاق در قزوین/هر گره‌ای چاره‌اش طلاق نیست
اقتصاد ایران: قزوین- توجه به پدیده طلاق و بررسی و صحت سنجی آمار مطرح شده در رابطه با آن کاری است که توسط یک گروه جوان اما توانمند در حوزه هنری قزوین تولید شده است.
ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - مطهره میرزایی: اتکا به آمار و ارقام مبتنی بر میزان طلاق در کشور هشدار خطری است که امروزه نظر کارشناسان بسیاری را به خود جلب کرده است.
در قرن بیستم به دنبال افزایش جمعیت و تغییر در نظام فرهنگی، ارزشی و نظام هنجاری در بسیاری از نقاط جهان به‌ویژه در جوامع صنعتی میزان طلاق روندی افزایشی به خود گرفت. پدیده افزایش میزان طلاق، صرفاً به جوامع صنعتی محدود نشده و به‌عنوان یک ارزش اجتماعی- فرهنگی جدید، به سایر جوامع نیز راه یافته است.
پژوهش‌های متعددی نشان‌دهنده آثار و عوارض منفی جسمی، روانی، اخلاقی، و اجتماعی طلاق برای مردان و زنان مطلقه، فرزندان طلاق و اجتماع است و اکثر بررسی‌های انجام شده، از رابطه بین طلاق با اعتیاد، جرم و بزهکاری، روان‌پریشی، عدم تعادل شخصیتی، مسائل آموزشی و تربیتی، خودکشی و یا جامعه‌ستیزی و نظایر آن حکایت می‌کنند و طلاق را موجد آن‌ها به شمار می‌آورند.
طلاق، از جمله پدیده‌های اجتماعی است که از دیدگاه نظری واحدی قابل‌بررسی و تبیین نیست. به‌منظور بررسی عوامل مؤثر بر میزان گرایش به طلاق، در این تحقیق از تلفیقی از سه دیدگاه نظری، یعنی نظریه‌های همسان همسری، مبادله و شبکه استفاده شده است.
مسائلی از قبیل طلاق آن‌چنان در جامعه مؤثر و اثرگذار است که حوزه هنری استان قزوین با تشکیل گروه حرفه‌ای از نسل جوان در تلاش است تا به مسائل مختلفی از قبیل طلاق به‌طور ویژه و تخصصی بپردازد.
از همین رو گروهی هنری در استان قزوین با همراهی حوزه هنری به بررسی ابعاد طلاق در جامعه از زاویه‌ای متفاوت پرداخته اند.
بزرگی آمار طلاق در جامعه یک دروغ بزرگ است
محدثه مهدوی، تدوینگر مستند در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، اظهار می‌کند: آثار تولیدشده در حوزه هنری چهار پروژه مستند از جمله جایزه مرگ، دوربین مخفی روز دختر، وکس پاپ عید غدیر و مستند فوبیای ساختگی را تولید کرده است.
وی ادامه می‌دهد: البته بنده در پروژه دوربین مخفی هناس، دوربین مخفی سالروز ازدواج امیرالمؤمنین و حضرت زهرا، و وکس پاپ مادر شهید (کونیکو یامامورا) نیز که توسط تیم‌های مختلف مرکز رشد حوزه هنری تولید شد حضور داشتم.
این هنرمند بیان می‌کند: ما به‌صورت تیمی از سال ۱۳۹۷ فعالیت خود را در حوزه زن و خانواده در قالب تشکل بسیج دانشجویی آغاز کردیم و بعد از پایان سال ۹۹ با شرکت در رویداد پیشگام و دوره رویاتو بساز حوزه هنری به‌طور ویژه و تخصصی‌تری فعالیت‌ها را دنبال کردیم. وی مطرح می‌کند: ما از سال ۹۹ پژوهش در حوزه طلاق را شروع کردیم و این پژوهش هنوز هم ادامه دارد در این مدت و در این مدت به بررسی و نقد شاخص‌های آماری غلط، تولید شاخص و آمارهایی که لازمه پژوهش علمی در حیطه طلاق مانند شاخص پایداری خانواده، جلسات علمی با نخبگان و دریافت بازخورد، ارائه برای مسئولین و تولیدات رسانه‌ای پرداخته شد،
این هنرمند تأکید کرد: یکی از موضوعات مهم جامعه ما در حال حاضر موضوع طلاق بوده که روزبه‌روز در حال افزایش است که در موضوعات دیگر نیز اثر خود را گذاشته و می‌تواند یکی از دلایل اصلی کاهش ازدواج و فرزند آوری هم باشد.
وی ابراز می‌کند: حال به‌جای پرداختن به این موضوع سال‌ها است که یک باور غلط در جامعه ترویج داده می‌شود و آن این است که آمار طلاق در کمترین عددی که گفته شده حدود ۲۰-۳۰ درصد است و روزبه‌روز هم این عدد وحشتناک‌تر می‌شود.
مهدوی در پایان صحبت‌هایش می‌گوید: در این مستند گفته شده که این آمار اشتباه است تا اولاً این آمار به مردم درست عرضه شود سپس این مقدار ترس از ازدواجی که وجود دارد از بین رفته و در نهایت زوجین با کوچک‌ترین موضوعی به طلاق فکر نکنند.
میزان صحت آمار طلاق در جامعه باید سنجیده شود
مرضیه نورزاد، نویسنده مستند در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به علت پرداختن به این موضوع می‌گوید: رویکرد اصلی و چیزی که برای ما حائز اهمیت بوده حل مسئله است، از شروع دوران دانشجویی و وارد شدن به یک اجتماعی که نماینده کوچکی از اجتماع‌های بزرگ‌تر است دغدغه حل مسائل موجود، در ما متولد شد و از همان زمان فعالیت‌هایی را در حوزه حل مسائل زن و خانواده به‌صورت نه‌چندان تخصصی شروع کردیم.
وی ادامه می‌دهد: چشم‌انداز ما رسیدن به نقش دانشجوی ترازی بود که مقام معظم رهبری آن را ترسیم کرده بودند، دانشجویی که نسبت به مسائل اساسی کشور و حل آن‌ها دغدغه مند و حساس است و احساس مسئولیت می‌کند تا اینکه در سال ۱۳۹۹ با رویداد حل مسئله پیشگام آشنا شدیم و با شرکت در این رویداد به‌طور تخصصی‌تری با مفهوم "مسئله محوری" آشنا شدیم و بیش‌ازپیش دغدغه حل مسئله این بار به شکل تخصصی‌تر و عمیق‌تری در ما شکل گرفت و رؤیای چندسالهٔ حل مسئله رو برای ما به واقعیتی دست‌یافتنی بدل کرد.
این نویسنده تصریح می‌دهد: موضوع طلاق در بین آسیب‌های اجتماعی مختلف، همواره مورد توجه بسیاری از کارشناسان و مردم بوده و در چند دهه اخیر خبرهایی از افزایش چشمگیر طلاق به گوش می‌رسد که درباره علل و عوامل آن پژوهش‌ها و گمانه‌های فراوانی به وجود آمده است.
وی اضافه می‌کند: امری که در دهه‌های گذشته قبح بالا و تعداد پایینی داشته این روزها به امری ملموس برای همه افراد جامعه بدل شده به‌طوری که اگر به‌صورت تصادفی از افراد مختلف درباره آمار طلاق سوال کنید به درصدی کمتر از ۳۰ درصد نمی‌رسید که این حاکی از این است که طلاق در ذهن عموم جامعه به امری عادی با فراوانی زیاد تبدیل شده که همین ذهنیت آثار فراوانی بر وضعیت جامعه دارد.
این نویسنده تأکید می‌کند: نکته حائز اهمیت در بررسی طلاق و به‌طورکلی آسیب‌های اجتماعی، در وهله اول رسیدن به آمار متقن و واقعی است که با تکیه بر آن‌ها بتوان قدم‌های بعدی را برداشت، در این مرحله کوچک‌ترین خطا و اشتباه در تحلیل داده‌ها می‌تواند ضربه‌های جبران نشدنی وارد کند که نه‌تنها کمکی در راستای تحلیل درست پدیده و رسیدن به راهکارهای مؤثر نمی‌کند بلکه بن بست‌هایی را در مسیر حل مسئله ایجاد می‌کند.
وی در پایان صحبت‌هایش می‌گوید: از نظر ما قبل از صحبت روی اهمیت موضوع طلاق باید به میزان اهمیت و صحت سنجی آمار ارائه‌شده پرداخت تا بتوان تحلیل درست‌تر و واقعی‌تری از وضعیت فعلی طلاق ارائه داد، ما در حال حاضر با بررسی آمارهای ارائه‌شده به تحلیل‌ها و شاخص‌های جدیدی رسیدیم که اهمیت دانستن آن‌ها قدم اول در بررسی اهمیت موضوع طلاق و ابعاد مربوط به آن است.
هر مفهومی بدون بازنمایی هنری اثرگذار نیست
فاطمه سیداحمدی، پژوهشگر مستند در گفت‌وگو با خبرنگار مهر عنوان می‌کند: ما برای یافتن پاسخ برای موضوعاتی که دغدغه داشتیم، رویکرد مسئله محوری را پیش گرفتیم و به این رسیدیم که یک مفهوم هرچقدر هم ارزشمند و دقیق، تا وقتی با هنر بازنمایی نشود در جامعه تسری پیدا نمی‌کند و منجر به اثر نمی‌شود؛ بازخورد دریافت نمی‌کند و ارتقا نمی‌یابد. ما برای ایجاد تغییر و تأثیرگذاری پاسخ، رویکرد هنری را هم در نظر گرفتیم.
وی اضافه می‌کند: هنگام بررسی مسائل مختلف در حیطه خانواده، متوجه شدیم علی‌رغم اینکه به ازدواج، فرزند آوری، اهمیت مهارت‌های ارتباطی و … بسیار پرداخته می‌شود، موضوع طلاق مغفول مانده، این در حالی است که طلاق، بر سایر مسائل خانواده تأثیرگذار است و آن‌ها را دچار آسیب‌های ریشه‌ای می‌کند.
این پژوهشگر تأکید می‌کند: اخبار و تحلیل‌ها در زمینه طلاق، هم به لحاظ کیفی و هم به لحاظ کمی سطح پایینی را دارا هستند. به‌عنوان مثال شاخص طلاق به ازدواج سال‌ها در جهان به لحاظ علمی منسوخ شده، اما همچنان کنار هر جستجو در مورد طلاق عدد ۱ از ۳ را می‌بینیم.
سنجیدن دو عدد بی‌ربط به یکدیگر کاری غیرعلمی است
وی ابراز می‌کند: اگر بخواهم با یک مثال سطحی بودن آن را توضیح دهم، در مناطقی مانند شمال شهر تهران، از هر ازدواج، ۲ طلاق داریم که اساساً این ازدواج و طلاق به هم ربطی ندارند و سنجیدن دو عدد بی‌ربط به یکدیگر کاری غیرعلمی است.
سید احمدی در پایان صحبت‌هایش می‌گوید: ما در پژوهش، به این دست گزاره‌های سطحی، غیرعلمی و آسیب‌زا زیاد برخوردیم، دراین‌باره حرف بسیار است و این مستند تنها بخشی از آن است. کارهای تولیدی بعدی در راه است.
محدثه رجبیان، تصویربردار و آرشیویاب مستند در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، بیان می‌کند: از سال ۹۹ که درگیر و دار کرونا بودیم وقت بیشتری پیدا کردم که متوجه شوم زندگی فقط درس و پژوهش‌های علمی نیست و کتاب‌های زیادی را مطالعه کردم و با افراد مختلفی صحبت می‌کردم و در آخر بعد از گذراندن دوره‌های مجازی مختلف چه از نظر فنی و چه از نظر محتوایی به حداقل تخصص رسیدم و وارد حیطه رسانه شدم و بعد از آن با ورود به حوزه هنری در غالب دوره رویاتو بساز توانستم کمی نزدیک به آن آینده‌ای که متصور بود بشوم و با انجمن‌ها و تشکل‌های مختلف چه دانشجویی و چه فارغ از دانشگاه همکاری‌های لازم را می‌کنم.
این تصویربردار مطرح می‌کند: من به‌واسطه تجربیاتی که در حوزه رسانه داشتم در بخش کنش رسانه‌ای به دعوت دوستان وارد پروژه طلاق شدم، برای ساخت مستند جلساتی با حوزه هنری استان قزوین برگزار شد و این کار که به تهیه‌کنندگی حوزه هنری تولیدشده و یک کار آرشیوی است که با توجه به پژوهش‌های انجام شده این قالب برای انتقال بهتر مطالب انتخاب شد.
وی ادامه می‌دهد: البته در بخشی از کار ضبط مصاحبه مردمی انجام شد و همچنین در بخش‌هایی از کار از قالب استاپ موشن هم برای قابل‌فهم تر شدن مطالب علمی استفاده شده است.
رجبیان تأکید می‌کند: به تصویر کشیدن مطالب علمی و قابل‌فهم کردن فرمول‌ها و شاخص‌ها کار ساده‌ای نیست و نیاز به خلاقیت دارد ما در بخش آرشیوی سعی کردیم با اضافه کردن چاشنی طنز کار را از یکنواختی خارج کنیم تا مخاطب خسته نشود همچنین سعی شد از آرشیوهای به‌روز بیشتر استفاده شود که اخبار طلاق در آن‌ها دست‌اول باشد.
چنین به نظر می‌رسد پایه و اساس اغلب چالش‌های فرهنگی و اجتماعی ریشه در ناآگاهی جامعه داشته که کلید اصلی این امر در گام اول افزایش سطح آگاهی جامعه است.