همه‌ی کسانی که شناسنامه‌ی دست‌نویس دارند و در تمام ۱۴ سال گذشته از تعویض آن جا مانده‌اند، باید دیر یا زود برای گرفتن شناسنامه‌ی جدید دست به کار شوند. قرار است که به‌مرور همه‌ی شناسنامه‌های جلدقرمز قدیمی عوض شوند؛ بنابراین اگر شناسنامه‌ی جدیدمان را دریافت نکرده باشیم، در آینده برای دریافت خدمات به مشکل می‌خوریم. تا انتهای این مطلب با «زومیت» همراه باشید تا بگوییم مدارک لازم برای تعویض شناسنامه چیست و مراحل دریافت شناسنامه‌ی جدید را چطور می‌توان بی‌دردسر طی کرد.

شناسنامه‌های قدیمی امکان جعل دارند و جوهر نوشته‌هایشان با آب‌خوردگی و رطوبت پخش و ناخوانا می‌شود. در عوض کاغذ شناسنامه‌های جلد‌قهوه‌ایِ جدید کیفیت بیشتر و آسیب‌پذیری کمتری دارد. این شناسنامه‌ها اندازه‌ی کوچک‌تری دارند و به گذرنامه شبیهند.

بر اساس توضیح سازمان ثبت احوال تعویض شناسنامه به دلایل فرسوده بودن، اجرای احکام دادگاه‌ها، رای هیئت‌های حل اختلاف، کمیسیون تشخیص سن، تغییر مشخصات هویتی، رسیدن فرد به سن ۱۵ سال تمام (برای الصاق عکس)، رسیدن فرد به سن ۳۰ سالگی (برای تعویض عکس) و سایر موارد قانونی با درخواست متقاضی انجام می‌شود.

افراد زیر با مراجعه به دفاتر پیشخوان سراسر کشور می‌توانند درخواست تعویض شناسنامه را مطرح کنند:

۱. افراد ۱۸ به بالا

۲. افراد کمتر از ۱۸ سال که حکم رشد داشته باشند

۳. پدر یا جد پدری با ارائه‌ی شناسنامه‌ی خود برای فرزندان کمتر از ۱۸ سال

۴. مادر تا زمانی که در قید زوجیت پدر طفل باشد با ارائه‌ی شناسنامه خود

۵. سرپرست قانونی (قیم، امین، وصی) برای افراد صغیر و محجور با ارائه‌ی مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد.

مدارک لازم برای تعویض شناسنامه به‌طور کلی شامل ۲ قطعه عکس، کارت شناسایی هویتی و همراه داشتن شناسنامه‌ی قدیمی است. به‌طور دقیق‌تر باید گفت:

• اصل شناسنامه (درصورت درخواست تعویض ناشی از مستعمل بودن یا احکام دادگاه و یا رأی هیئت‌های حل اختلاف)
• درخواست مبنی بر علت تعویض شناسنامه
• دو قطعه عکس ۴×۳ تمام‌رخ جدید (برای افراد ۱۵ سال به بالا)
• پرداخت هزینه طبق تعرفه‌ی جاری (در دفاتر پیشخوان از طریق دستگاه کارتخوان)

همان‌طور که پیش‌تر در مطلب «نحوه ورود به سایت درگاه خدمات الکترونیکی سازمان ثبت احوال» گفته بودیم، تعویض شناسنامه زیر نظر این سازمان انجام می‌شود. در سال‌های گذشته خدمات تعویض شناسنامه به‌صورت آنلاین و از طریق وبسایت سازمان ثبت احوال انجام می‌شد.

اما در حال حاضر با اینکه پورتال سازمان ثبت احوال در میز خدمات خود گزینه‌ی «صدور شناسنامه (تعویض و المثنی)» را در فهرست خدمات خود آورده و در سال‌های گذشته خدمات تعویض شناسنامه را به‌صورت آنلاین ارائه می‌کرد و با اینکه حتی به پنجره‌ی ملی خدمات دولت هوشمند نیز متصل شده است، ثبت نام آنلاین و پیگیری اینترنتی درخواست تعویض شناسنامه امکان‌پذیر نیست و گزینه‌های موجود در سایت، با وجود ثبت نام و طی همه‌ی مراحل، غیرفعال است. بنابراین باید گفت ثبت نام اینترنتی را فراموش کنید.

سازمان ثبت احوال در بخش تعویض شناسنامه توضیح داده است که «برای دریافت شناسنامه باید به دفاتر پیشخوان مراجعه کنید».

یک. شما به عنوان صاحب شناسنامه‌ی قدیمی، برای تعویض شناسنامه‌ی خود باید به‌صورت حضوری به ثبت احوال یا یکی از دفاتر پیشخوان دولت بروید. آنجا فرم تعویض شناسنامه را دریافت کنید و هزینه‌های لازم را بپردازید.

دو. مدارکی را که در قسمت بالا عنوان شد، ارائه کنید و تعرفه ۵۰ هزار تومانی تعویض شناسنامه خود را بیرپدازید.

سه. در تهران به دلیل افزایش تقاضا تعویض شناسنامه تا یک هفته و حتی ۱۵ روز به ‌طول می‌انجامد اما در شهرهای دیگر می‌توانید در مدت کوتاه‌تری شناسنامه جدید خود را دریافت کنید.

این‌ها هم توصیه‌های مهمی است که باید به خاطر بسپارید:

• از آنجا که شناسنامه فقط مطابق مندرجات سند سجلی صادر می‌شود، هنگام دریافت شناسنامه تعویض‌شده آن‌ را به‌دقت مطالعه و بررسی کنید و اگر نواقصی مشاهده شد، شناسنامه را تا زمان رفع مغایرت‌ها تحویل نگیرید.
• شناسنامه اشخاص باید در سن ۳۰ سالگی تمام با عکس همان سال صاحب شناسنامه تعویض شود.
• شناسنامه سند هویت شما است، برای حفظ حقوق خود به دقت از آن نگهداری کنید.
• ودیعه گرفتن و ودیعه گذاردن شناسنامه تحت هر شرایطی ممنوع است.

مدارک لازم برای تعویض و ترجمه‌ی شناسنامه‌ی اتباع ایرانی خارج از کشور شامل موارد زیر است:

۱. تکمیل فرم تعویض شناسنامه.

۲. فرم دریافت سند سجلی از اسناد راکد برای شناسنامه‌ی مفقوده.

۳. ارائه‌ی اصل شناسنامه‌ی قدیمی و یک سری فتوکپی از تمام صفحات آن.

۴. چهار قطعه عکس بیومتریک جدید 4×3 با پس‌زمینه‌ی کاملاً سفید، تمام‌رخ، بدون کلاه و عینک و پشت‌نویسی‌شده، برای خانم‌ها با رعایت حجاب.

۵. ارائه‌ی اصل مدرک معتبر عکس‌دار ایرانی مانند: گذرنامه، گواهینامه رانندگی، کارت پایان خدمت سربازی، مدرک تحصیلی، کارت شناسائی ملی، شناسنامه‌ی جدید پدر، مادر، همسر و فرزندان، گذرنامه‌ی والدین، در صورت همراه بودن در گذرنامه‌ی پدر و مادر، ارائه‌ی دو مورد از موارد ذکر شده الزامی است.

۶. ارائه‌ی مدارک اقامتی معتبر عکس‌دار متقاضی.

۷. ارائه‌ی رسید پرداخت هزینه‌ی مربوطه براساس جدول هزینه‌های خدمات کنسولی.