ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان
سالها است ابطالجوزا یکی از ستارههای محبوب ستارهشناسهای آماتور به شمار میرود. با اینحال کاهش نور غیرمنتظره این ستاره متغیر ابرغول سرخ، توجه بیشتری را به خود جلب کرده است.
ابطالجوزا دارای چرخههای مختلف تغییر است. یکی از این چرخهها در یک بازهی ۲۱۷۰ روزه رخ میدهد که پنج برابر طولانیتر از یک چرخهی نوسان عادی است. بر اساس پژوهشی جدید، ستارهی همراه ابطالجوزا با ۱٫۱۷ جرم خورشیدی میتواند علت این کاهش نور باشد. این ستاره به مداری تقریبا ۲٫۴۳ برابر شعاع ابطالجوزا نیاز دارد و با تنظیم گرد و غبار این منطقه باعث تغییراتی در درخشش ظاهری این غول سرخ میشود.
یکی از درخشانترین ستارههای آسمان، ابطالجوزا یک ابرغول سرخ است که در سمت چپ بالای صورت فلکی شکارچی قرار دارد. این ستاره شانهی شکارچی را نمایش میدهد گرچه برخی تفسیرها نشان میدهند که به زیربغل غول اشاره دارد.
ابطالجوزا با شعاع هزار برابر خورشید یکی از بزرگترین ستارههایی است که میتوان با چشم غیرمجهز در آسمان مشاهده کرد. درخشش این ستاره که در فاصلهی ۶۴۲ سال نوری از زمین قرار دارد نشان میدهد که ۱۰۰ هزار برابر بیشتر از خورشید نور تولید میکند.
ابطالجوزا طی پنج سال گذشته به دلیل کاهش نور غیرمنتظرهاش به مرکز توجه ستارهشناسها تبدیل شد. این کاهش نور در اواخر سال ۲۰۱۹ رخ داد و ستاره دوباره در نیمهی اول ۲۰۲۰ به حالت عادی بازگشت. بر اساس توافق کلی، این کاهش نور بر اثر یک ابر غباری در رویدادی موسوم به کاهش نور عظیم رخ داده است.
منحنی نوری ابطالجوزا نشاندهندهی بازهی ثانویهی طولانی (LSP) تقریبا ۲۱۰۰ روزه است. این فرآیند برای ستارههای شاخه غول سرخ در نمودار هرتسپرونگ راسل، عجیب نیست و میتواند از چندصد تا هزاران روز متغیر باشد. مکانیزم LSP نامشخص است، اما به نظر میرسد مدت زمان LSP در این منطقه، چند ده برابر آهستهتر از نوسان شعاعی ستارهها باشد.
ماهیت تغییرات بلندمدت ابطالجوزا موضوع بحث مقالهی جدید جرد ای. گلدبرگ و گروهش است. با پی بردن به تغییرات این ستاره میتوان به درک بهتری از مراحل تکامل و مرگ آن رسید.
یکی از علتهای کاهش نور ابطالجوزا میتواند نوسان لایههای بیرونی ستاره باشد. در این صورت ابطالجوزا بزرگتر از حد انتظار است و میتوان انفجار ابرنواختر را قریبالوقوع دانست؛ پیشبینی هیجانانگیز برای ناظران آسمان.
بر اساس نتیجهگیری پژوهشگرها، محتملترین توضیح برای تغییرات بلندمدت ابطالجوزا میتواند ستارهی همراهی کمجرم به نام Ori B باشد (ابطالجوزا دارای نامی دیگر به نام آلفا اوریونیس است).
ممکن است منظومه دوتایی ستارهای باعث توزیع غبار اطراف این منظومه شود و هنگامی که همراه در حالت گذار باشد، غبار باعث کاهش درخشش نور ابطالجوزا شود. اگر Ori B تأیید میشد، تأثیر چشمگیری بر درک تکاملی ابطالجوزا داشت.
بر اساس پیشبینیها انفجار ابرنواختر ابطالجوزا به دلیل تغییرات مشاهدهشده در این ستاره قریبالوقوع است. بااینحال اگر علت این کاهش نور، جرم دیگری مثل ستاره همراه احتمالی Ori B باشد، احتمالا باید فعلا منتظر بمانیم.