ﺑﻪ ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﮔﺰاری اﻗﺘﺼﺎداﯾﺮان

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «تاریخ فشرده فرانسه» نوشتخ جِرِمی بِلَک به‌تازگی با ترجمه سیما سلطانی توسط نشر مرکز منتشر و راهی بازار نشر شده است. این‌کتاب در کنار آثار دیگری چون «تاریخ فشرده آلمان»، «تاریخ فشرده اتحاد شوروی»، «تاریخ فشرده انگلستان»، «تاریخ فشرده چین» و «تاریخ فشرده اروپا» قرار می‌گیرد که این‌ناشر چاپ کرده است.

جِرِمی بِلَک نویسنده این‌کتاب، از تاریخ‌نویسان بریتانیا، عضو ارشد اندیشکده پالسی اکسچنچ و استاد بازنشسته تاریخ دانشگاه اکستر است. او را همچنین به‌عنوان پژوهشگر صاحب‌نظر تاریخ جنگ می‌شناسند. او می‌گوید بررسی تاریخ فرانسه بیش از هرچیز به‌معنای به‌چالش‌کشیدن تصور ذهنی معمول از فرانسه به‌مثابه موجودیتی بدیهی است که در طول زمان بدون تغییر و یکپارچه باقی بوده است. پژوهشگران فرانسوی مدت‌ها استدلال کرده‌اند جغرافی و تاریخ در کمک به فهم شخصیت و شکل‌گیری کشورها در حکم امری واحد عمل می‌کنند. این‌دیدگاه که در مکتب تاریخ‌نویسان فرانسوی قرن نوزدهم پدید آمد، بیشتر بر پایه «امکان‌گرایی» بود تا «جبرگرایی».

امروز فرانسه در قالب کشور با مرزهایی طبیعی تعریف می‌شود؛ کانال مانش، اقیانوس اطلس، پیرنه، مدیترانه، آلپ و راین. جرمی بلک می‌گوید فرانسوی‌ها مردمانی هستند که در سرزمینی با این‌مرزها زندگی می‌کنند. با این‌حال او در کتابش نشان می‌دهد همیشه چنین‌ثباتی وجود نداشته است؛ دست‌کم نه بیشتر از آن‌چه مرزهای آلمان یا لهستان تجربه کرده‌اند.

نویسنده «تاریخ فشرده فرانسه» در کتابش می‌گوید چگونه گذشته‌ فرانسه شخصیت متفاوت آن را خلق کرده است. این‌نویسنده بر ماهیت غیرمنتظره بودن رویدادها و پیامدهای غیرقابل پیش‌بینی آن‌ها در کشوری چندپاره پافشاری می‌کند، و همه موارد تاریخی تاریخ فرانسه را از نقاشی‌های ماقبل تاریخ غار لاسکو گرفته تا خاستگاه معماری گوتیک، از مونه و دِگا تا برادران لومیِر، و از رویدادهای فاجعه‌بار انقلابِ ۱۷۸۹ تا اعتراضات هنجارشکنانه‌ی دانشجویان در سال ۱۹۶۸ و بلاتکلیفی سیاسی امروز توصیف می‌کند.

جرمی بلک در کتابش ضمن روایت رویدادهای هنری، فکری و سیاسی فرانسه، باورهای مهم درباره‌ ازلی بودن جغرافیای فرانسه در قالب کشور کنونی را به چالش می‌کشد. او می‌گوید فرانسه نه‌تنها فرسنگ‌ها دور از مفهوم خیالی کشوری یکپارچه بود، بلکه از نظر جغرافیایی، فرهنگی و اداری، مجموعه‌ای از مناطق گوناگون را تشکیل می‌داد که تنها به کندی و رفته‌رفته به آن‌چه اکنون «ملت» نامیده می‌شود، تبدیل شد. به گفته این‌پژوهشگر، مرزها و الگوهای حکومتی فرانسه مدرن، راهنمای غلط‌انداز تاریخ سرزمین‌هایی است که فرانسه شدند.

کتاب پیش‌رو، ۱۵ فصل دارد که به این‌ترتیب‌اند:

«میراث پیشاتاریخی»، «فرانسه رومی»، «اوایل قرون وسطی»، «فرانسه قرون وسطی»، «فرانسه رنسانس ۱۵۹۸-۱۴۹۴»، «از هانری چهارم تا لوئی چهاردهم ۱۵۹۸- ۱۷۱۵»، «رژیم سابق ۱۷۱۵- ۱۷۸۹»، «انقلاب ۱۷۸۹-۱۷۹۹»، «از ناپلئون اول تا ناپلئون سوم ۱۷۹۹ - ۱۸۷۰»، «جمهوری سوم ۱۸۷۰ - ۱۹۳۹»، «جنگ جهانی دوم ۱۹۳۹- ۱۹۴۵»، «تولد دوباره فرانسه ۱۹۴۵ - ۱۹۶۹»، «فرانسه مدرن ۱۹۶۹ - ۲۰۰۰»، «فرانسه امروز ۲۰۰۱-» و «نتیجه‌گیری».

در قسمتی از این‌کتاب می‌خوانیم:

جمهوری سوم ممکن است از شکستی در سال ۱۸۷۰ به شکست در سال ۱۹۴۰ گریخته باشد اما در این‌بین، برای فرانسه، رشد اقتصادی و امپریالیستی بی‌سابقه و نیز فرهیختگی قابل توجهی به عنوان جامعه‌ای لیبرال و دموکرات به ارمغان آورد. بسیاری از ساختمان‌های قدیمی‌تر در شهرهای فرانسه مربوط به این‌دوره هستند و هم‌چنین بسیاری از آن‌چه که امروزه به مثابه جذاب‌ترین و جالب‌ترین خصوصیت فرهنگ فرانسوی به‌ویژه در نقاشی دیده می‌شود به این‌دوره باز می‌گردد. آغاز دوره به‌مراتب کمتر خجسته بود، زیرا جمهوری در ۴ سپتامبر ۱۸۷۰ در پاریس، از سوی گروهی از سیاست‌مدارانِ جمهوری‌خواه، در واکنش به بحران ادامه جنگ با پروس، با نام «دولت دفاع ملی» برپا شد. دولت موقت، اندک زمانی پس از محاصره پاریس، به تور انتقال یافت.

در عین حال، جنگ فرانسه و پروس آن‌طور که آلمان‌ها پیش‌بینی می‌کردند پیش نرفت. هنگامی که انان پس از پیروزی در سِدان به داخل کشور فرانسه پیشروی کردند با مخالفانی متفاوت‌تر و نیروهایی که به‌تازگی افزایش یافته بود مواجه شدند. اگرچه شکست دادن این‌نیروهای نامنظم پارتیزانی (francs-tireurs) اغلب در نبرد راحت بود اما مقاومت آن‌ها باعث می‌شد که آلمان‌ها نتوانند به جنگ پایان دهند که به‌ویژه به‌دلیل فشار مشکلات تدارکاتی در نتیجه طولانی شدن نبرد به آن نیاز داشتند. آنان در مقابل شبه‌نظامیان فرانسوی با رفتارهای خشن، ازجمله تیراندازی به زندانیان و آتش‌زدن مناطق مسکونی عمل می‌کردند. ارتش آنان، با تکیه بر ایجاد وحشت، فاقد راه حلی سیاسی برای مقاومت بود.

این‌کتاب با ۲۶۴ صفحه مصور، شمارگان هزار نسخه و قیمت ۲۹۵ هزار تومان منتشر شده است.