کشاورزان و دامداران عصر نوسنگی که تقریبا ۶ هزار سال پیش، اتاقک سنگی عظیمی را در مالاگای کنونی در جنوب اسپانیا ساختند، به اصول ابتدایی فیزیک، هندسه، زمین‌شناسی و معماری تسلط داشتند. این یافته، نتیجه‌ی مطالعه‌ای دقیق روی محوطه‌ی باستان‌شناسی آن سازه است.

باستان‌شناسان با استفاده از داده‌های اسکن لیزری با وضوح بالا و همچنین، تصاویر و نمودارهای منتشرنشده از حفاری‌های پیشین محوطه‌ی باستان‌شناسی، فرآیند احتمالی ساخت بنای تاریخی معروف به دلمن منگا را بازسازی کردند. یافته‌های محققان، دیدگاه‌های جدیدی را درباره‌ی این سازه و توانایی‌های فنی سازندگان نوسنگی آن ارائه می‌دهد.

دلمن منگا در زمانی تقریبا هزار سال قبل از دایره‌ی سنگی اصلی استون‌هنج در بریتانیا ساخته شد، اما فرآیند ساخت آن که در مطالعه‌ی جدید توصیف شده، شامل تکنیک‌های مشابه با استون‌هنج بوده و به سطح یکسانی از دانش مهندسی نیاز داشته است.

گارسیا سانخوان می‌افزاید هیچ راهی برای انجام چنین کاری وجود ندارد، مگر آنکه حداقل به درکی ابتدایی از دانش علمی، دست یافته باشید.

سازندگان نوسنگی برای ساختن دلمن منگا، ۳۲ قطعه تخته سنگ عظیم را از معدنی که حدود یک کیلومتر با محوطه‌ی ساخت بنا فاصله داشت، حمل کردند و سپس، آن‌ها را برای ساخت دیوارها، ستون‌ها و سقف اتاقی بزرگ به طول حدود ۲۸ متر، عرض ۶ متر و ارتفاع ۳٫۵ متر، به کار بردند. بزرگ‌ترین قطعه از این تخته سنگ‌ها، یکی از سنگ‌های سقف است که ۸ متر طول و حدود ۱۵۰ تن وزن دارد. در مقایسه، وزن بزرگ‌ترین سنگ استفاده‌شده در سازه‌ی استون‌هنج به حدود فقط ۳۰ تن می‌رسد.

محققان می‌گویند حمل تخته سنگ‌های بزرگ از معدن به محل ساخت سازه بدون شکستن آن‌ها، نیاز به دقت خاصی داشته، به ویژه، با توجه به اینکه برای ساخت سقف از ماسه‌سنگ‌های نرم استفاده شده است. آن‌ها پیشنهاد می‌کنند که این عمل ممکن است شبیه به روش احتمالی به‌کاررفته برای ساخت استون‌هنج، با استفاده از مسیرهای چوبی ویژه‌ای برای کاهش اصطکاک در حین کشیدن سنگ‌ها انجام شده باشد.

یکی دیگر از وظایفی که به دقت و مهارت بالایی نیاز داشت، جاگذاری تخته‌سنگ‌های عمودی در حفره‌هایی به عمق ۱٫۵ متر در بستر سنگی بود. اسکن‌های لیزری نشان داد که سازندگان از وزنه‌های تعادل و رمپ‌ها برای جابه‌جایی دقیق تخته‌سنگ‌های عمودی به درون حفره‌ها استفاده و سپس، آن‌ها را با زوایای دقیق میلی‌متری تنظیم کرده‌اند. این سنگ‌ها به گونه‌ای تراشیده شده بودند که پس از برداشتن وزنه‌ها و رمپ‌ها، در هم قفل می‌شدند.

مایکل پارکر پیرسون، باستان‌شناس از کالج دانشگاهی لندن، می‌گوید: «همیشه از مهارت‌های مهندسی موردنیاز برای ساخت این دلمن شگفت‌زده بودم.» او می‌افزاید: «مقاله‌ی جدید نشان می‌دهد که این عمل با توجه خاص به ابعاد و زوایا، با چه دقتی انجام شده است. با وجود سنگ‌هایی به این بزرگی، سازندگان نمی‌توانستند در زمان جابه‌جایی آن‌ها به محل ساخت، مرتکب خطایی شوند. حتی در صورت جابه‌جایی هرکدام از سنگ‌ها در حد چند سانتی‌متر، اصلاح خطا پس از جاگذاری سنگ عمودی در حفره بسیار سخت می‌شد.»

پارکر پیرسون می‌گوید درک سازندگان پیشاتاریخی از فیزیک و هندسه، به ساخت بنایی فوق‌العاده مستحکم منجر شده است. هزار سال بعد، این عمل در استون‌هنج، در اتصال‌های کام و زبانه‌ی سنگ‌های عمودی و افقی دیده شد.

اما دلمن منگا برخلاف استون‌هنج، در منطقه‌ای زلزله‌خیز و مستعد لرزه واقع شده است. بااین‌حال، پس از گذشت زمانی نزدیک به شش هزار سال، سنگ‌های این سازه همچنان استوار و ایمن هستند. گارسیا سانخوان می‌گوید سازندگان سازه واقعاً می‌دانستند چه می‌کنند.

یافته‌های مطالعه در مجله Science Advances منتشر شده است.